پرخوری می‌تواند عصبی باشد؟ آیا می‌شود حتی آب هم بخوریم؛ چاق شویم!؟ چطور مشکلات مربوط به روان، ما را وادار به زیادخوری می‌کند؟

همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: اضافه وزن در بسیاری افراد آنها را به شدت نگران و عصبی می‌کند؛ به گونه‌ای که بعضی افراد برای خلاص شدن از شر کالری و جلوگیری از افزایش وزن از روش‌های مختلفی استفاده کنند. مثلاً ممکن است به طور منظم بعد از غذا خوردن زیاد با ایجاد حالت تهوع سعی کنند به گونه‌ای مانع از جذب کالری اضافه شوند. یا پس از پرخوری از انواع ملین‌ها و مکمل‌های کاهش وزن سوء استفاده کنند.

اگر به پرخوری عصبی مبتلا هستید، احتمالاً درگیر راه‌های مقابله با اضافه وزن هستید و مدام خودتان را سرزنش کنید. اما این بیماری درمان دارد و با انتخاب الگوهای غذایی سالم‌تر می‌توانید عوارض جدی این مشکل را برطرف کنید.

وقتی عصبی شدن، ما را وادار به پرخوری می‌کند

نیلوفر صدری، مشاور تغذیه و رژیم درمانی در باره پرخوری عصبی می‌گوید: «پرخوری گاهی می‌تواند ریشه در مسائل عصبی و مربوط به روان ما باشد که انواع مختلفی دارد.

نوعی از پرخوری می‌تواند مربوط به مشکلی به نام بولیمیا یاشد؛ اختلالی  که به دلایلی همچون استرس و فشار زیاد ایجاد می‌شود. این بیماری با زیاد غذا خوردن شروع می‌شود. بعد از آن افراد به خاطر ترس از چاقی سعی می‌کنند تا کالری دریافتی را از بدن خود دفع کنند که این مرحله، پاکسازی غذایی نامیده می‌شود.»

ترس از اضافه وزن!

به گفته صدری، افرادی که دچار نوعی پرخوری عصبی هستند گاهی حتی از اضافه وزن بالا هم رنج نمی‌برند. در واقع این افراد کسانی هستند که بیش از حد کالری دریافت می‌کنند و هنگامی که متوجه می‌شوند بیشتر از نیازشان غذا می‌خورند؛ دست به راهکارهای مختلف برای جبران آن می‌زنند.

معمولاً این افراد دارای شاخص توده بدنی BMI (بی‌ام‌آی) طبیعی و در محدوده نرمال هم هستند (شاخص توده بدنی یا BMI یک ابزار غربالگری پزشکی است که نسبت قد به وزن بدن را اندازه گیری می‌کند تا میزان چربی بدن را تخمین بزند)

زیاد خوردن بر اثر استرس

 صدری می‌گوید موضوع دیگری که ما در جامعه با آن روبه رو هستیم در واقع نوعی خوردن بر اثر استرس (stress eating) است. یعنی بعضی افراد وقتی در شرایط استرس زا، اضطراب یا افسردگی هستند شروع به پرخوری عصبی می‌کنند که در تمام این موارد؛ چیزی که برای برطرف کردن این مشکل وجود دارد مراجعه فرد به یک تیم درمانی است.

 در واقع درمان اصلی این گونه پرخوری‌ها یک درمان شناختی- رفتاری است. یعنی متخصص یا مشاور تغذیه و رژیم درمان در کنار روان شناس یا روان پزشک باید برای درمان این گونه اختلالات با هم همکاری داشته باشند. به این ترتیب می‌توان از ایجاد شاخص توده بدنی BMI بالای ۳۰ یا ۳۵ جلوگیری کرد.

میل شدید به خوردن شیرینی

فردی که دچار پرخوری عصبی است باید بتواند سبد غذایی سالمی برای خود و خانواده ا ش تهیه کند و متوجه شود در چه شرایطی دچار استرس و اضطراب می‌شود که او را به طرف غذا خوردن بیش از حد سوق می‌دهد.

 توجه داشته باشیم بسیاری اوقات، غذا خوردن بیش از حد می‌تواند از منابع کربوهیدرات باشد که پیش ساز سروتونین هم به حساب می‌آید. به همین دلیل هم فرد بیشتر میل به دریافت شیرینی خواهد داشت.

گام نخست درمان

به گفته این متخصص تغذیه، بالا بردن سطح آگاهی و انتخاب غذایی صحیح برای فردی که دچار اضافه وزن و پرخوری عصبی شده است موضوع مهمی است. یعنی افراد باید توجه داشته باشند چه مواد غذایی تهیه می‌کنند و در خانه چه چیزهایی در دسترس آنها قرار خواهد گرفت. نوع مواد غذایی هم که در شرایط استرس‌زا استفاده می‌شود اهمیت زیادی دارد.

به این ترتیب می‌توانیم گام نخست را خرید آگاهانه قرار دهیم. همچنین هرم غذایی که قرار است در طول روز ازآن استفاده و از آن انرژی، کالری، ویتامین، پروتئین و مواد معدنی مورد نیاز دریافت شود.

حتی وقتی آب می‌خوریم هم چاق می‌شویم!؟

خیلی از افراد ادعا می‌کنند ما آب هم می‌خوریم چاق می‌شویم. شاید در این افراد آگاهی و اطلاعات کافی در خصوص کالری‌ها در مواد غذایی وجود ندارد.

 به گفته این متخصص تغذیه، این افراد اغلب مواد غذایی ناسالم و پرکالری دریافت می‌کنند که حجم کمی دارند؛ ولی با میزان کمی از دریافت مواد غذایی سالم و مورد نیاز بدن؛ نمی‌توانند کالری مناسبی هم به بدن خودشان نمی‌رسانند.

 بنابراین خرید و انتخاب صحیح مواد غذایی سالم، نکته بسیار مهمی است که هر فرد با توجه به شناختی که از خود دارد باید به آن توجه داشته باشد.

افرادی که در شرایط استرس و اضطراب دچار پرخوری می‌شوند باید هنگام خرید به چنین عواملی دقت و همچنین از نگهداری تنقلاتی مانند چیپس، پفک، شکلات و شیرینی که کالری مناسبی به بدن نمی‌رسانند خودداری کنند.

تا حد امکان هم کمتر از انواع فست‌فودها به خصوص پنیر پیتزا که منبع کالری است خودداری و از لبنیات کم چرب استفاده شود. برخورداری از یک رژیم سرشار از فیبر شامل میوه و سبزیجات و نان و غلات سبوس دار هم موضوع دیگری است که باید مد نظر قرار گیرد.

غذاهای حجیم مثل سالاد و سبزیجات می‌توانند انتخاب مناسبی باشند. چون علاوه بر فیبر بیشتر، کالری کمتری دارند و منبع مفیدی برای ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز به حساب می‌آیند.

شاخص توده بدنی یا BMI

صدری می‌گوید شاخص توده بدنی یا BMI، حاصل تقسیم وزن به کیلوگرم به مجذور قد به متر است. BMI ۲۰ تا ۲۵ BMI نرمال و طبیعی محسوب می‌شود.

شاخص توده بدنی ۲۵ تا ۳۰ اضافه وزن،۳۰ تا ۳۵ چاقی درجه یک؛ ۳۵ تا ۴۰ چاقی درجه دو و ۴۰ به بالا هم چاقی درجه سه به حساب می‌آید. درواقع افرادی که دچار BMI بالای ۳۵ باشند کیس جراحی‌های بای پس و اسلیو محسوب می‌شوند؛ مگر اینکه فرد با BMI بالای ۳۰ مبتلا به بیماری‌های مزمنی مانند دیابت یا فشار خون باشد که بتوان با BMI پایین‌تر هم این جراحی‌ها را برای حفظ سلامت او انجام داد.

پیشگیری از پرخوری و اضافه وزن

به گفته این متخصص تغذیه، علم تغذیه به افراد کمک می‌کند با پیشگیری از اضافه وزن، کمتر دچار بیماری‌های مزمنی مانند دیابت، فشارخون و بیماری‌های قلبی عروقی شوند. به همین دلیل افرادی که دچار پرخوری عصبی و در نتیجه اضافه وزن هستند حتماً باید به دنبال راهکارهایی برای حفظ سلامت خود باشند.

موضوع مهم آن است که با آگاهی از پرخوری عصبی و انجام اقدام‌های پیشگیرانه مانند انتخاب صحیح غذایی، ذهن‌آگاهی، مراقبه، مدیتیشن، ورزش و درصورت نیاز مراجعه به رژیم درمان یا روان شناس بتوان از ابتلا به اضافه وزن‌های ناشی از پرخوری عصبی جلوگیری کرد و در نتیجه کمتر متحمل هزینه‌های مالی و جانی شد. چون اضافه وزن می‌تواند مشکلات زیادی را برای فرد به دنبال داشته باشد.