ناصرخسرو در جوانى به فراگیرى دانش‌هاى گوناگون پرداخت و در سایه هوش سرشار و روح پژوهشگر خویش از دانش‌هاى دوران خود مانند فلسفه، اخترشناسى، کیهان‌شناسى، پزشکى، کانى‌شناسى، هندسه اقلیدوسى، موسیقى، علوم دینى، نقاشى، سخنورى و ادبیات بهره‌ها گرفت.
وی از شاعران برجسته ایران است که در اشعار خویش به کرات از احاطه داشتن خود بر این علوم تأکید کرده‌است.
ناصرخسرو نیز همچون حافظ و رودکی کل قرآن را از برداشت و در آثارش، از آیات قرآن برای اثبات عقایدش استفاده کرده‌است.
وی در خانوادهٔ ثروتمندی که ظاهراً به امور دولتی و دیوانی اشتغال داشتند رشد کرد.
چون ناصرخسرو از خانوده‌اى برخوردار و دیوان‌سالار بود، در سال‌هاى پایانى
فرمان‌روایى سلطان محمود غزنوى به کار دیوانى پرداخت و این کار را تا 43 سالگى در دربار سلطان مسعود غزنوى و دربار ابوسلیمان جغرى بیک داوود بن میکائیل ادامه داد.
وی طی هفت سال سفر از سرزمین‌های گوناگونی دیدن کرد و گزارش آن را در سفرنامه‌ای به یادگار گذاشت.
آثار ناصرخسرو:
- سفرنامه
- دیوان شعر
- زادالمسافرین
- وجه الدین(روى دین)
- سعادت نامه
- روشنایى نامه - نظم
- خوان اخوان
- روشنایى نامه - نثر
- گشایش و رهایش
- عجائب الصنعه
- جامع الحکمتین
- بستان العقول
- لسان العالم
- اختیار الامام و اختیار الایمان
- رساله الندامه الى زاد القیامه