پدرش مردی از صالحان زمان خود بود که از رشتن پشم، گذاران زندگی می‌کرد و اهل تقوی بود و غالبا در مجالس فقیهان حضور داشت.
ابوحامد محمد غزالی بی اندازه باهوش و تند ذهن بود. علوم دینی و ادبی را نزد احمد راذکانی فراگرفت و سپس مدتی در یکی از مدارس طوس به تحصیل پرداخت.
آنگاه به جرجان نزد امام ابونصر اسماعیلی رفت و خدمت او تعلیقه نوشت. دوباره به زادگاه خود، طوس برگشت و مدت 3 سال در طوس به مطالعه و تکرار دروس پرداخت.
ابو حامد غزالی در سال 470 قمری به نیشابور رفت و در آنجا به ابوالمعالی عبدالملک جوینی، معروف به امام الحرمین پیوست و تا پایان عمر او، همواره ملازمش بود.
تحصیلات غزالی تنها فقه نبود، او در علم اختلاف مذاهب و جدل و منطق و فلسفه هم دانش اندوخت؛ تا آنجا که بر همه اقران تفوق یافت.
غزالی در سال 483 قمری وارد بغداد شد و با موفقیت زیاد به کار پرداخت و سخت مورد توجه و اقبال دانش پژوهان گردید. حلقه درس او هر روز گسترش بیشتر یافت و فتواهای شرعی او مشهورتر شد.
وی در سال 488 از خراسان راهی شام شد و در آنجا نزدیک به دو سال ماند. غزالی مدتی در مسجد دمشق اعتکاف کرد.
آنگاه از شام به بیت المقدس رفت. سپس شوق دیدار وطن او را به طوس بازگرداند. این مدت، ده سال بطول انجامید و غزالی در این مدت مشهور ترین کتاب‌های خود و به ویژه احیاء علوم الدین را تألیف کرد.
در سال 499، از عزلت بیرون آمد و به نیشابور رفت و در نظامیه این شهر به تدریس مشغول شد.
ابو حامد محمد غزالی در سال ۵۰۵ هجری قمری، و در سن ۵۵ سالگی در شهر طوس بدرود زندگی گفت و در طابران طوس به خاک سپرده شد.
آثار غزالی:
- البسیط، الوسیط، الوجیز (در فقه)
- مقاصد الفلاسفه (در فلسفه)
- تهافت الفلاسفه (در کلام)
- محک النظر (در منطق)
- معیار العلم (در منطق)
- میزان العمل (در منطق)
- المستظهری، (در کلام)
- حجةالحق (در کلام)
- الاقتصاد فی الاعتقاد، (در کلام)
- قوائد العقائد (در کلام)
- الرسالةالقدسیه (در کلام)
- احیاء علوم الدین، (در تصوف)
- بدایةالهدایة (در اخلاق)
- المقصد الاسنی
- جواهر القرآن، کتاب الاربعین (در اخلاق)
- کیمیای سعادت (در تصوف)
- الدرةالفاخره
- القسطاس المستقیم
- فیصل التفرقه بین الاسلام و الزندقه (در کلام)
- ایهاالولد (در تصوف)
- المنقذ من الضلال
- المستصفی من اصول الفقه (در فقه)
- مشکاةالانوار (در تصوف)
- الجام العوام من علم الکلام (در تصوف)
- معراج السالکین (در تصوف)
- الادب فی الدین
- القواعد العشره
- الرسالةالوعظیه
- رسالةالطیر
- الرسالةاللدینیه
- منهاج العارفین(در تصوف)
- روضةالطالبین (در تصوف)
- الدرةالفاخره
- عجائب المخلوقات
- اسرارالکائنات