محمدرضا حاجی‌بیگی، مدیرعامل این سازمان که نخستین بار موضوع رتبه‌بندی ایمنی ساختمان‌ها را آبان امسال در مراسم افتتاح همزمان 8 ایستگاه آتش‌نشانی مطرح کرد و تأکید داشت آن را در اسرع وقت اجرایی خواهد کرد با تأکید بر این نکته که شهروندان حق دارند از ضریب ایمنی ساختمانی که در آن زندگی می‌کنند آگاه شوند، می‌گوید: این طرح در راستای مقاوم‌سازی ساختمان‌های پایتخت از نظر ایمنی بوده و دست‌اندرکاران امور ساختمانی را ملزم به رعایت مقررات ایمنی می‌کند.
محمدرضا حاجی بیگی،مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی در تشریح اهداف این طرح که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته اجرایی‌شده و ایمنی را از سطوح پایه‌ای در احداث ساختمان ایجاد کرده، حساسیت شهروندان نسبت به ایمنی ساختمان و الزام دست‌اندرکاران ساخت و ساز را پیش می‌کشد و تأکید دارد با اجرای این طرح ایمنی محقق می‌شود اما نباید این واقعیت را از نظر دور نگه داشت که در سال‌های اخیر حوادث ساختمانی در تهران رو به افزایش بوده و این در حالی است که زلزله‌خیز بودن تهران نگرانی‌ها را عمیق‌تر می‌کند.
به‌گونه‌ای که براساس صحبت‌های کارشناسان ژئوفیزیک، تهران جزو 4منطقه زلزله خیز کشور بوده و احتمال وقوع زلزله‌ای به قوت 6در مقیاس ریشتر 90درصد و زلزله‌ای به قوت 5/7ریشتر در آن 50درصد است؛ موضوعی که اهمیت ایمن‌سازی ساختمان‌ها را محرز ساخته و به‌نظر می‌رسد رتبه بندی ایمنی ساختمان‌ها به‌صورت پایه‌ای مشکل را حل می‌کند، به طوری‌که حاجی‌بیگی در این رابطه می‌گوید: «کار را از صفر تا 100 پیگیری کرده و اگر ساختمان مشکلی داشته باشد برخورد خواهیم کرد».
او برای نشان دادن اهمیت ایمنی ساختمان‌ها این تعبیر را به کار می‌برد و می‌گوید: برای داشتن شهروندانی سالم و توانمند باید جامعه‌ای ایمن داشت و بدون ایجاد چنین جامعه‌ای شهروندان همواره در استرس و اضطراب خواهند بود. ایمنی و امنیت اساس رفاه اجتماعی را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین شهروندان بدون امنیت، آسایش نخواهند داشت و بدون ایمنی، آرامش. آتش‌نشانی ازجمله سازمان‌هایی است که بیشترین نقش را در بحث ایمنی دارد و در شاخص‌هایی که سازمان بهداشت جهانی تعریف کرده مصونیت در برابر حوادث یکی از موارد اولیه است که با سازوکارهای سیستماتیک ایجاد می‌شود.
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران می‌افزاید: برنامه‌ریزان در جوامع پیشرفته نخستین گام‌ها برای ایمنی را از آتش‌نشانی برداشته‌اند و آتش‌نشانی یکی از مهم‌ترین ارگان‌هایی است که برای این موضوع برنامه‌ریزی می‌کند و ما در تهران نیز سعی داریم موضوع ایمنی را جدی گرفته و طرح رتبه‌بندی ساختمان‌ها این حساسیت را بین شهروندان و دست‌اندرکاران بخش ساختمان به‌وجود می‌آورد.
رتبه‌های 3رقمی در ورودی‌های ساختمان‌ها
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در مورد کم و کیف رتبه‌بندی ایمنی ساختمان‌های پایتخت به موضوعاتی اشاره می‌کند که گویای کارشناسی بودن این طرح است. او می‌گوید: براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در سازمان آتش‌نشانی قرار است ضریب ایمنی ساختمان در قالب اعداد یک تا 3 نشان داده شود، به‌گونه‌ای که اگر ساختمانی تمامی ضوابط ایمنی را در بررسی کارشناسان کسب کند رتبه یک را دریافت می‌کند و چنان‌که این ضوابط رعایت نشده باشد‌یا به‌صورت حداقلی باشد رتبه 3 به ساختمان داده می‌شود و در این بین اگر رعایت مقررات و ضوابط در حد متوسط باشد رتبه ارائه‌شده از سوی سازمان رتبه 2 خواهد بود. حاجی‌بیگی می‌افزاید: بعد از تعیین رتبه ساختمان از نظر ایمنی که براساس شاخص‌های تعریف شده و کارشناسی خواهد بود عدد رتبه در تابلوی برنزی شیکی در ورودی ساختمان نصب خواهد شد.
او در تشریح اندازه و محل رتبه ایمنی ساختمان می‌گوید: تابلوی رتبه ساختمان در ابعاد کوچک بوده و در ورودی ساختمان نصب می‌شود تا در معرض دید عموم باشد. بنابراین فردی که قصد اجاره یا خرید مسکنی را دارد می‌تواند با دیدن تابلوی رتبه ساختمان از ضریب ایمنی ساختمان آگاهی یافته و نسبت به اجاره یا خرید آن تصمیم بگیرد، کما اینکه رتبه ساختمان فرد را نسبت به ایمنی ساختمان حساس‌تر کرده و به مرور دست‌اندرکاران ساختمان ملزم به رعایت ضوابط و مقررات ایمنی ساختمان می‌شوند؛ موضوعی که از دیدگاه بسیاری از کارشناسان معماری و عمران یک ضرورت بوده و درصورت اجرای درست به مقاوم‌سازی ساختمان و افزایش ضریب ایمنی آن می‌انجامد؛ هر چند این افراد احتمال می‌دهند که این طرح ابتدا با مقاومت‌هایی از سوی دست‌اندرکاران بخش ساختمان مواجه شده و مخالفت‌هایی در این زمینه به‌وجود بیاید.
مجریان طرح در حال آموزش هستند
براساس صحبت‌های حاجی‌بیگی، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی، طرح رتبه‌بندی ایمنی ساختمان‌های پایتخت با همکاری و نظارت دفاتر خدمات الکترونیک اجرایی شده و درحال حاضر برنامه‌ریزی‌های لازم در این زمینه صورت می‌گیرد.
او می‌گوید: همزمان با کنترل ساخت‌و‌ساز، بنای کار سازمان آتش‌نشانی این است که نظارت و کنترل را از پایه شروع کند و در این ارتباط دفاتر الکترونیک که در فرایند صدور مجوز ساخت و ساز در مناطق فعالیت دارند بهترین مورد برای همکاری بوده و می‌توانند نظارت دقیق روی ساخت و ساز داشته باشند. بنابراین ما برای اجرای طرح از مهندسان ناظر عمرانی در این دفاتر دعوت کرده و آموزش‌های لازم را ارائه می‌دهیم.
این مقام ارشد در سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران می‌افزاید: در حال حاضر 75 نفر از مهندسان ناظر عمرانی از دفاتر الکترونیک آموزش دیده‌اند و ما از آنها آزمون گرفته‌ایم و این آموزش‌ها و آزمون‌ها مرحله به مرحله انجام‌شده و تا زمان اجرای طرح تعداد دیگری نیز آموزش خواهند دید.
ایجاد رقابت در میان انبوه‌سازان
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران بر این باور است که با اجرای طرح رتبه‌بندی ایمنی ساختمان‌ها در پایتخت بین انبوه‌سازان و دست‌اندرکاران جزء مسکن رقابت ایجاد شده و آنها برای اینکه مسکن یا ملک خود را به‌فروش برسانند یا اجاره دهند مجبور هستند اصول و مقررات ایمنی را رعایت کنند، به‌گونه‌ای که کسب رتبه یک از سوی سازمان برای یک ساختمان یک امتیاز خواهد بود و ما برای اینکه این افراد را تشویق کنیم ساختمانی ایمن بسازند امتیازاتی نیز در اختیار آنها قرار می‌دهیم.
با این حال آنچه مسلم است این است که دیگر دست‌اندرکاران بخش ساختمان نمی‌توانند از مقررات تخلف کرده و ساختمان خود را برا ی شهروندان ایمن جلوه دهند. چون رتبه ساختمان خود گویای وضعیت ایمنی ساختمان خواهد بود؛ موضوعی که البته از دیدگاه کارشناسان معمار و شهرساز ابعاد و پیامدهای دیگری نیز به‌دنبال خواهد داشت، به‌گونه‌ای که آنها پیش‌بینی می‌کنند قیمت ساختمان‌هایی که حائز رتبه یک هستند گران‌تر از ساختمان‌هایی باشد که رتبه 3 دارند.
رتبه ایمنی بر قیمت ملک تأثیر می‌گذارد
سادات نیا، نایب رئیس انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهرساز از جمله کارشناسانی است که چنین اعتقادی دارد و پیش‌بینی می‌کند رتبه بندی ساختمان از نظر ایمنی برقیمت آنها تأثیر گذاشته و منجر به کاهش یا افزایش آن می‌شود. او می‌گوید: رتبه بندی ایمنی 100درصد بر قیمت مسکن تأثیر گذاشته و تغییراتی را در این زمینه به‌وجود خواهد آورد، به‌گونه‌ای که بسته به رتبه ساختمان قیمت آن نیز کاهش یا افزایش یافته و چه بسا به پایین آمدن قیمت ملک در مناطق گران‌قیمت که مطابق با اصول ایمنی ساخته نشده نیز بینجامد.
سادات نیا برای روشن شدن موضوع یک مثال مقایسه‌ای آورده و می‌افزاید: مردم با دیدن رتبه ساختمان می‌توانند تصمیم بگیرند کجا زندگی کنند و این موضوع مثل ماشین‌های بنز و پیکان می‌ماند؛ همانطور که ایمنی بنز باعث شده قیمت آن بالا باشد رتبه بالای ساختمان هم می‌تواند باعث بالا رفتن قیمت آن شود. البته با این اقدام آتش‌نشانی یک اتفاق دیگر هم می‌افتد و آن اینکه دیگر مردم از هر بساز و بفروشی خانه نمی‌خرند و یک فرهنگسازی در این زمینه صورت می‌گیرد که قابل توجه است.
همسو با این کارشناس معمار، دیگر کارشناسان در امور ساختمان نیز چنین دیدگاهی داشته و معتقدند رتبه‌بندی ساختمان در یک جمع‌بندی کلی شهروندان را نسبت به وضعیت خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنند آگاه کرده و جلوی بسیاری از تخلفات دست‌اندرکاران امور ساختمانی را می‌گیرد که این موضوع اتفاق مهمی در بخش مسکن است.
