در این اعلامیه جهانی که نخستین متنی است که به طور اختصاصی به مسئله تنوع فرهنگی پرداخته، گفتمان میان فرهنگی و احترام به تنوع فرهنگی و تساهل از مقدمات ضروری برای ایجاد صلح پایدار عنوان شده است.
بی تردید تحولات و پیشرفت های سریع در فناوری اطلاعات و ارتباطات که از آن به عنوان انقلاب ارتباطات یاد می شود، گرچه فضای بسیار مناسبی برای گفتمان بین فرهنگ ها و تمدن ها به وجود می آورد، اما در سایه شکل گیری پدیده جهانی شدن، می تواند تهدیدی نیز برای تنوع فرهنگی به شمار آید.
اما از «فرهنگ» چه تعریفی در دست داریم؟ آیا می توان تعریف جامع و مانعی از این واژه ارائه کرد؟ کنفرانس جهانی سیاست های فرهنگی که در سال 1982 در مکزیک برگزار شد، تعریف نسبتاً فراگیری از این مقوله به دست داده است.
در این تعریف، فرهنگ به منزله ویژگی های خاص مادی، معنوی، فکری و احساسی در مجموعه کلی یک جامعه یا گروه اجتماعی توصیف شده است.این تعریف، در کنفرانس ها و کمیسیون های جهانی بعدی نیز که در این زمینه برگزار شد و به خصوص در کنفرانس بین دولتی استکهلم پیرامون سیاست های فرهنگی برای توسعه در سال 1998 مورد تأکید قرار گرفت.
در این نشست از تنوع فرهنگی به منزله شالوده اصلی ایجاد فرهنگ شهروندی جهانی یاد شد که در نهایت، به احترام متقابل بین افراد و ملت ها با وجود احتمال اختلاف نظر ها و مغایرتها، بیانجامد.
در اعلامیه جهانی «تنوع فرهنگی» این مقوله در ارتباط با چهار عنصر تکثرگرایی، حقوق بشر، خلاقیت و همبستگی بین المللی مورد بررسی قرار گرفت.در ماده ۶ این اعلامیه، چند زبانی، دسترسی برابر به هنر و دانش فنی و علمی و این که کلیه فرهنگ ها حق و امکان ابراز و اشاعه خود را داشته باشند، تضمین شده است.
در کشور ما نیز چندی پیش با توجه به تجمعاتی که در شهرهای ترک نشین رخ داده بود، همایشی در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام پیرامون محور اصلی تنوع فرهنگی و همبستگی ملی برگزار شد که ابعاد گوناگون این مقوله به ویژه در ارتباط با بحث های جهانی سازی، وحدت و امنیت ملی و همچنین حقوق خرده فرهنگ ها مورد بررسی قرار گرفت.
دکتر واعظی، در یکی از نشست های علمی این همایش با اشاره به این که ایران متعلق به همه قوم ها اعم از فارس، بلوچ و... با همه تنوعات فکری- قومی و نژادی است گفت: همه بحث این همایش در یک نکته خلاصه می شود، و این که ما باید برای منافع و انسجام ملی خود اهمیت قائل شویم و اگر در گذشته به غلط راه هایی را که باعث گسست و جدایی می شد دنبال کرده ایم، امروز باید به دنبال پیدا کردن راه هایی باشیم که باعث وحدت می شود.
چگونگی طرح خواسته ها و نظریات اقلیت ها و قومیت های مختلف و این که مسئولان کشور در چه چارچوبی باید سیاستگذاری کنند که در نقاط مختلف، کارگزاران با سلایق شخصی شان با این مقوله برخورد نکنند؛ نکته دیگری بود که در این همایش از سوی خبرنگاران مطرح شد.
در پاسخ به این پرسش، دو نگاه از سوی صاحب نظران و مسئولان حاضر در نشست عنوان شد
1- قانون اساسی این مسئله را پیش بینی کرده، به گونه ای که اقلیت های مذهبی و قومیت های مختلف می توانند در مجلس نماینده داشته و توسط آنان حقوق و خواسته های خود را دنبال کنند.
2- مورد دیگری که می تواند به طرح این خواسته ها به شکل صحیح کمک کند، وجود احزاب قوی و سازمان یافته است که از سوی آنان نظریات خرده فرهنگ ها در جامعه طرح و دنبال می شود.
همچنین آسیب زایی مقوله تبعیض و حتی احساس وجود تبعیض در ارتباط با اقوام و نقض وحدت ملی در این راستا، از دیگر موارد مورد توجه در این همایش بود.صاحب نظری نیز بر این نکته تأکید داشت که تفاوت های قومی، مذهبی و فلسفی صرفاً با بحث و گفت وگو حل و فصل نمی شوند و تنها ایجاد ساختار هایی که منافع شهروندان را به یکدیگر قفل می کند زمینه ساز تفاهم و همبستگی اجتماعی و ملی است.
