افزایش آمار تصادف و مرگ‌های ناشی از این واقعه دلخراش به‌طور حتم نمونه‌ای از بی‌توجهی به اصل اصیل «باید کاری کرد» است. سخت گرفتن بر راننده‌ها از طریق جریمه‌های سنگین، افزایش خط‌کشی‌ها و چراغ‌ها و پل‌های عابر پیاده مفید و مؤثر بوده است، اما در مواقعی که رانند مقصر تصادف باشد نه آن هنگام که عابر کم توجه برای هزارمین بار رد خونی را از خود بر روی آسفالت خیابان جا می‌گذارد و مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی را به دومین عامل مرگ و میر کشور تبدیل می‌کند.
قانون می‌گوید...
دکتر حسن شهشهانی، وکیل پایه یک دادگستری و مدرس دانشکده حقوق خوزستان معتقد است: «با گذشت زمان مشخص شد که مسئول دانستن رانندگان به‌طور مطلق در تمام تصادف‌ها قضاوتی نادرست است و به همین خاطر برای تأمین حقوق رانندگان نیز قوانینی وضع شد.»
وی ادامه داد: «در ماده 18 قانون مدنی مصوب ۳۰ خرداد ۱۳۵۰ آمده است که اگر وسیله نقلیه موتوری با عابر پیاده تصادف کند، در صورتی که راننده تمامی مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت کرده باشد، مسئول شناخته نمی‌شود.»
این ماده قانونی به نفع راننده وضع شده، اما در تبصره خود، مسئولیت مدنی را متوجه دارنده وسیله نقلیه کرده و به همین دلیل خاصیت وجودی آن از بین رفته است، در نتیجه عابر پیاده می‌تواند هر طور که دلش خواست از خیابان عبور کند!
دکتر شهشهانی یادآور شد: «البته سال‌های بعد نیز قوانینی وضع شد که به استناد آنها عبور عابر پیاده از عرض خیابان و خارج از گذرگاه مخصوص عابران و همچنین عبور عابران از طول خیابانی که دارای پیاده‌رو باشد خلاف محسوب شده و برای آن جریمه‌هایی نیز در نظر گرفته شد، اما به دلایلی چون کامل نبودن، بی‌تاثیری رعایت کردن و یا رعایت نکردن آن در پرداخت دیه و مبنای داوری قرار نگرفتن این قانون در دادگاه‌ها، هیچ‌گاه در کشور عملی نشد.»
عابران هم باید جریمه شوند
مهرشاد اردکانی، کارشناس مدیریت شهری و مدرس دانشگاه امیرکبیر یزد نیز بر این باور است که رعایت قوانین مربوط به راهنمایی و رانندگی از سوی عابران نیز می‌تواند به زیباتر شدن یک شهر از نظر رفتاری و فرهنگی کمک کند.
اردکانی با بیان اینکه نقش رفتار عابران در هدایت رانندگان و فرهنگ رانندگی یک شهر بسیار حائز اهمیت است ،گفت: «وقتی عابران پیاده مانند رانندگان ملزم به رعایت قوانین باشند و درصورت انجام تخلف و رعایت نکردن مقررات راهنمایی جریمه شوند، می‌توان امیدوار بود که فرهنگ تردد و رانندگی در شهرها اصلاح شود.»
وی تصریح کرد: «متاسفانه در شهرهای امروزی به‌ویژه در کلانشهرها شاهد این وضعیت هستیم که شهروندان به‌خودشان اجازه می‌دهند هر طوری که دوست دارند در خیابان‌های شهر حرکت کنند.»
پلیس وارد عمل شود
«بی‌تردید نهادینه شدن هنجارهای اجتماعی در رفتارهای افراد جامعه امری ضروری است و یقینا مجریان قانون در نهادینه شدن این هنجارها نقش بسیار تاثیرگذاری دارند. در این بین نقش پلیس را در اجرای دقیق مقررات راهنمایی و رانندگی برای رانندگان و عابران، نباید نادیده گرفت.»
ایمان مقبلی، جامعه‌شناس اصفهانی در ادامه صحبت‌هایش یادآور می‌شود:« در صورتی که راننده وسیله نقلیه قوانین را رعایت نکند، پلیس به‌عنوان مامور نظارتی وارد عمل شده و برای راننده متخلف جریمه یا توقیف در نظر می‌گیرد، این در حالی است که برای جلوگیری از تخلف‌های صورت گرفته از سوی عابران پیاده تا به حال کمتر دیده شده است که پلیس به آنها حتی تذکر بدهد!»
مقبلی تصریح کرد:« تا زمانی که پلیس به‌منظور ترویج فرهنگ رعایت مقررات، جدی عمل نکند، نهادینه شدن قوانین و هنجارهای مرتبط با راهنمایی و رانندگی کار ساده‌ای نخواهد بود.»
جای خالی فرهنگ‌سازی
حسن شادجو، کارشناس ارشد حمل‌ونقل و ترافیک خوی نیز ضمن اینکه تاکید می‌کند در جریمه کردن عابران پیاده، باید ضمانت‌های اجرایی آن در نظر گرفته شود، معتقد است: «برای این کار باید راهکارهای رفع این معضل را در امور فرهنگی جستجو و مردم را از مقررات و قوانین آگاه کرد.»
وی با بیان اینکه لازم است شهرداری‌ها تسهیلات ویژه‌ای را برای تردد عابران در سطح شهر در نظر بگیرند، گفت: «شهرداری‌ها با فراهم کردن تسهیلات مناسب و کار فرهنگی باعث کاهش تخلفات شهری توسط آنان شوند.»
شادجو افزود: « حل معضل تصادف‌هایی که مقصران اصلی آنها را عابران پیاده تشکیل می‌دهند نیاز به همکاری سازمان‌های مختلف دارد.»
الگو‌برداری، یک ضرورت
سرهنگ جعفری، رئیس پلیس راهور استان خراسان رضوی هم در این ارتباط نظرات قابل توجهی دارد، از جمله اینکه در کشورهای پیشرفته، خطاهای اجتماعی عابران در پرونده آنان ثبت و از امتیاز کارت‌های اعتباری آنان یا موارد مشابه کم می‌شود،
به طوری که شاید لازم باشد این روش را هم در کشور خودمان استفاده کنیم. وی با اشاره به اینکه گاهی پیاده‌روهای شهرهای کشور نیز متناسب با حجم عبور عابران پیاده از آنها نیست افزود:« باید بپذیریم در کشورهای پیشرفته همه امکانات متناسب با ظرفیت‌ها برای تردد عابران پیاده دیده شده است.»
جعفری تصریح کرد: «در این ارتباط تخلف عابران، به‌عنوان یک مسئله مهم، کارشناسی می‌شود و کمیسیون‌های تخصصی یا سازمان‌های مسئول، مشغول به کار هستند تا راهکارهای مناسبی را برای حل مشکل پیدا کنند.»
وی با اشاره به اهمیت فرهنگ‌سازی در این زمینه گفت: «باید با کار فرهنگی تلاش شود تا این باور غلط از ذهن عابران پیاده پاک شود که در هنگام تصادف و حتی درصورت رعایت نکردن مقررات و تحت هر شرایطی، راننده مقصر تلقی می‌شود. »
