تجربه سالهای اخیر نشان میدهد که بارها ما قوانینی را تصویب کردیم و درباره مفید بودن آن نیز مانور گستردهای صورت دادیم اما بعد از گذشت مدتی وقتی نحوه اجرای آن قانون بررسی میشود میبینیم آن قانون اجرا نشده است.
بنابراین زمانی که قانونی را تصویب میکنیم لازم است که لوازم اجرایی آن را هم ببینیم. یکی از نگرانیهای اصلی درباره نحوه اجرای هدفمند کردن یارانهها، نحوه بازتوزیع درآمدهاست.
قاعدتا وقتی یارانه را حذف کنیم، از محل آن درآمدهایی حاصل میشود و آنگاه بهاین سؤال میرسیم که چگونهاین درآمد را هزینه کنیم؟ در این مورد، 2روش کلی برای هزینه کردن منابع یارانهها داریم؛
یکی مستقیم و دیگری غیرمستقیم. بسیاری از کارشناسان با پرداخت مستقیم یارانهها موافق نیستند چون پرداخت مستقیم به معنای تزریق نقدینگی به اقتصاد کشور است که عامل افزایش تورم است، ولی روش دیگر پرداخت غیرمستقیم است که تبعات منفی روش مستقیم را ندارد؛
مثلا قراردادن معافیتهای مالیاتی که بهطور غیرمستقیم قابلیتهای قشرهای مختلف را افزایش میدهد و یا بحث سلامت در کشور که بسیار جای کار دارد. الان یکی از حلقههای مفقوده اقتصاد ما سلامت است.
مردم الان هزینه بسیار گزافی را بابت سلامت پرداخت میکنند. با وجود آنکه در برنامه چهارم تاکید شده بود که مردم 30درصد هزینه سلامت را پرداخت کنند، اما الان این رقم بین 60 تا 70درصد است. مسئله دیگر، بحث آموزش و کاستن از هزینههای آن است. بحث بسیار مهمتر، سرمایهگذاری است.
ریشه یارانهها از انفال است که مربوط به همه مردم است بنابراین از محل این درآمد باید در کشور سرمایهگذاری برای اشتغال انجام دهیم. این موارد پرداخت غیرمستقیم، مواردی است که باعث میشود درآمد سرانه که یکی از شاخصهای توسعه است، افزایش یابد.
استفاده از این روشها باعث میشود که هم به اقشار ضعیف آسیب وارد نشود و هم به آنها کمک شود و هم چرخه اقتصادی کشور به حرکت درآید. تزریق نقدینگی نهایتا به افزایش قیمتهایی میانجامد که این نقدینگی تکافوی آن را نخواهد داد؛
یعنی در واقع عملا هم قیمتها را افزایش میدهیم هم پرداختی که انجام میدهیم، متناسب با نیازهای جامعه نخواهد بود. این در اقتصاد دنیا عملا اتفاق افتاده و نظریهپردازان اقتصادی هم این را تایید میکنند.
ما اگر هم بازه زمانی را گستردهتر کنیم و هم پرداخت غیرمستقیم را افزایش دهیم به اجرای بهتر طرح کمک میکند، اما پرداخت مستقیم در جامعه تورم انتظاری ایجاد میکند. یارانه نقدی باید جزئی از بسته حمایتی باشد اما سهم آن باید کمرنگتر از یارانه غیرنقدی باشد.