دوره‌ای که دانشمند سال‌ها و دهه‌ها در کنجی می‌نشست و به قول معروف دود چراغ می‌خورد و بعد اثری یا نظریه‌ای ارائه می‌داد گذشته است
علم امروز از مقوله ارتباطات است؛ آن هم ارتباطات مدرن. دانشمند امروز اگر به مسافرت بین‌المللی نرود، مشترک ژورنال‌های علمی جهانی نباشد، با متخصصان هم‌رده خود در جای‌جای دنیا گپ‌و‌گفت نداشته باشد، به اینترنت پرسرعت متصل نباشد و در پروژه‌های تحقیقاتی بین‌المللی مشارکت نکند اساسا دانشمند نیست.
تولید علم در جهان امروز در خلأ شکل نمی‌گیرد بلکه در عمق پرهیاهوی ارتباطات علمی جهانی است که علم تولید می‌شود، لذا هر چه میزان رفت‌وآمد دانشمندان، محققان، اندیشمندان، استادان و دانشجویان میان کشورهای مختلف بیشتر باشد شانس تولید ایده‌های نو، طرح‌های خلاقانه و متراکم شدن اطلاعات و داده‌ها، انتشارنشریه‌های جدید و در نتیجه تولید دانش و فناوری بیشتر خواهد بود.
وجود انجمن‌های علمی بین‌المللی و عضویت دانشمندان در آن، تبادل اطلاعات و دیدگاه‌ها در بستر شبکه‌های ارتباطی مدرن و پرسرعت، برگزاری کنفرانس‌ها و سمینارهای علمی و دانشگاهی از جمله لوازم توسعه علمی در دنیای امروز به شمار می‌رود.
در عرف آکادمیک دنیا بحث‌های آزادانه علمی و بگو‌مگوهای مجادله‌ای در باب مسائل علمی بسیار رایج و متداول است و در بستر چنین فضایی است که بهترین ایده‌ها و راهکارها برای خلق دانش و توسعه آن زاده می‌شود.
این امر به آزادی‌های آکادمیک مشهور است و بدون حاکم بودن چنین آزادی‌هایی نمی‌توان انتظار حلاجی ایده‌ها در محیط‌های دانشگاهی را داشت. متأسفانه باید اذعان داشت که در بسیاری از محیط‌های دانشگاهی ما،
رفت‌وآمدهای آکادمیک و بحث‌و‌جدل‌های علمی رونق چندانی ندارد، کنفرانس‌ها، همایش‌ها و گردهمایی‌های علمی کم‌فروغ‌تر‌شده، به آمدوشد دانشمندان خارجی به چشم تردید و گاه با نگاه تجسس نگریسته می‌شود و بودجه‌های تحقیقاتی کفاف طرح‌های در دست اجرای دانشگاه‌ها را نمی‌دهد چه رسد به تأمین هزینه مشارکت‌های بین‌المللی.
حتی چه بسیار محققان و مخترعانی که حتی با هزینه‌های شخصی و با پول والدین به سفرهای علمی خارجی می‌روند و درصورت برنده‌شدن در مسابقات یا جشنواره‌های نام‌آور جهانی، افتخارات به‌دست‌آمده به پای دانشگاه محل تحصیل نوشته شده است.
اینترنت در محیط‌های آکادمیک وضعیت فاجعه‌انگیزی دارد. سامانه‌های پالایش اطلاعات یا همان فیلترینگ که برای عموم در نظر گرفته شده است در محیط‌های دانشگاهی نیز با همان حدت و شدت فعال بوده و سطح دسترسی دانشجویان و محققان به اینترنت پرسرعت بسیار فاجعه‌انگیز است.
تعداد رایانه‌های متصل به اینترنت در دانشگاه‌ها به هیچ وجه مطابق برنامه‌های مصوب فناوری اطلاعات نیست و سیستم تولید و انتشار اطلاعات علمی روی وب‌سایت‌ها و پرتال‌های دانشگاهی نابسامان است.
پایین‌بودن رتبه دانشگاه‌های ایران در رتبه‌بندی‌های وبومتریک جهانی تا حد زیادی ناشی از فقدان یک سیستم جامع تولید بهنگام محتوا و اطلاعات و انتشار آن روی وب‌سایت‌های دانشگاهی است.
در ایران، همه‌جا اصل بر محرمانه‌بودن اطلاعات است مگر آنکه خلافش ثابت شود لذا هیچ گزارشی هرچند غیرمحرمانه و صرفا علمی اجازه انتشار ندارد مگر آنکه دلیلی برای آن وجود داشته باشد. وب‌سایت‌های دانشگاهی ایران و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی مؤسسات علمی و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی ما بیشتر پایگاه اطلاع‌نرسانی هستند؛ یعنی ظاهر و پوسته‌ای بسیار عالی دارند اما از اطلاعات خالی هستند. همه‌چیز در ایران حضوری است؛ حتی دریافت خدمات آنلاین!
تولید علم تنها و تنها در تولید مقاله، آن هم مقاله‌های استاندارد خلاصه شده است. جالب است بدانید که مثلا در محیط‌های دانشگاهی ایران حتی ارزش تولید و انتشار کتاب به اندازه ارزش تولید مقاله نیست.
مثلا در نظام دانشگاهی ما به‌خصوص در دانشگاه آزاد اسلامی در مقاطع تحصیلات تکمیلی، اگر دانشجوی مقطع دکتری در زمینه رساله و تز خودش صاحب‌نظریه و کتاب و ده‌ها کارگاه و دوره‌های آموزشی یا حتی ده‌ها مقاله ارائه‌شده به کنفرانس‌های داخلی و بین‌المللی باشد قادر به فارغ‌التحصیلی نیست و تنها شرط لازم و کافی برای این امر، انتشار مقاله در یک ژورنال علمی و پژوهشی داخلی یا بین‌المللی است؛
به همین جهت دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی به تولید و ساخت‌و‌ساز مقاله و انتشار آن به هر قیمت ممکن در چنین ژورنال‌هایی روی می‌آورند و به همین جهت نیز بازار انتشار ژورنال‌ها در کشورهای همسایه و منطقه به‌صورت پولی داغ شده است.
چرخه تولید علم در ایران به‌رغم دستیابی به موفقیت‌های قابل تقدیر، نیاز به آسیب‌شناسی عمیق و گسترده دارد. شکل‌گیری ارتباطات علمی در ایران می‌تواند به بالندگی تولید دانش در کشور کمک کند. برای دستیابی به این هدف نخستین گام، قبول واقعیت‌های جامعه و تلاش برای برطرف‌کردن مشکلات موجود است.
