این در حالی است که پیش‌تر وقتی از ترافیک روزهای پایانی سال سخنی به میان می‌آمد یاد یکی، دو هفته مانده به عید می‌افتادیم و سری به نشانه تأسف تکان می‌دادیم که درست است؛ باید به تمام گرفتاری‌های روزهای آخر سال، معضل ترافیک را نیز اضافه کنیم. اما ظاهرا در سال‌های اخیر تغییراتی در تقویم به‌وجود آمده و روزهای پایانی سال حداقل یک ماهی زودتر شروع می‌شود.
به این ترتیب، شور و شوق خرید با گره‌های کور ترافیکی در کلانشهر تهران در هم آمیخته می‌شود و هیجان خرید لباس نو و دیگر ملزومات نوروزی پیش از آنکه جشن عید فرا برسد، با این پدیده درهم آمیخته می‌شود. شاید یکی از دلایل آن، هجوم بدون هدف و برنامه‌ریزی مشخص به مراکز خرید است. خیلی وقت‌ها شهروندان اطلاعات درستی از محل فروش کالاهای مورد نیاز شب عید خود ندارند و همین امر موجب افزایش ترافیک می‌شود.
ترافیک شب‌های آخر سال اگرچه در کلانشهر تهران به امری طبیعی تبدیل شده اما افزایش میزان خودروها آن را تشدید کرده است. این وضعیت در کنار محدودبودن فضا برای پارک خودروها در اطراف مراکز خرید، بسیاری از شهروندان را چنان به مرحله عصیان و حتی جنون می‌کشاند که حاضرند قید خرید شب عید را به کلی بزنند یا آنکه با اعصابی درهم ریخته، خرید خود را به خانه ببرند.
اگرچه امروزه ماندن پشت صفوف طولانی ترافیک و اتلاف وقت برای آن، به اصلی جدایی‌ناپذیر در زندگی تهرانی‌ها تبدیل شده اما امتداد آن تا نیمه‌های شب، دیگر طاقت شهروندان را طاق کرده است.به این ترتیب، روزهای جشن و شادی آغاز سال نو پیش از فرارسیدن خود، دشواری‌های بسیاری را برای شهروندان کلانشهرهایی مانند تهران به همراه آورده و وسایل نقلیه که برای رفاه آدمی تولید شده، به بلای آرامش او تبدیل می‌شود.
این وضعیت به جایی رسیده است که امروزه وقتی سخن از خودرو در تهران به میان می‌آید، به ناگاه، ترافیک، دود، آلودگی هوا، سروصدای بسیار و مسائلی مانند آن به ذهن شهروندان متبادر می‌شود تا آنجا که خانواده‌ها ترجیح می‌دهند قید دید و بازدید و هرگونه خرید را بزنند. این وضعیت موجب شده است تا کارشناسان اصرار کنند که با ورود به ماه پایانی سال و افزایش سفرهای درون‌شهری، شهروندان جهت خرید عید نوروز از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند. البته ترافیک تهران باید برنامه‌ای منسجم داشته باشد که در آن وظایف هر یک از ارگان‌های اجرایی مانند پلیس و شهرداری به خوبی مشخص بوده و بر اجرای آن نیز به‌طور جدی نظارت شود.
سرهنگ هاشمی- رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران- پیرامون ترافیک آخر سال اظهار داشت: از همین روزها تا پایان سال حدود 25 تا 30 درصد ترافیک در تهران نسبت به روزهای عادی بیشتر می‌شود و ترافیک پایان سال آغاز شده است، این در حالی است که ترافیک در روزهای پایانی سال افزایش بیشتری می‌یابد و در هفته پایانی سال 30درصد افزایش خواهد یافت؛ اوج ترافیک نیز روز 29 اسفند است.
رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران با اشاره به اینکه ترافیک تهران تا پایان سال 30درصد افزایش می‌یابد به شهروندان توصیه کرد تا با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی ضمن کمک به کاهش ترافیک شهر، از افزایش آلودگی هوا و اتلاف وقت جلوگیری کنند. وی همچنین عنوان کرد: از اواخر بهمن ماه تا آخر اسفند برای کاهش ترافیک نمایشگاه بین‌المللی دایر نمی‌شود.
ترافیک تهران که در روزهای عادی به مثابه معضلی بزرگ شهروندان پایتخت‌نشین را گرفتار خود کرده در اسفند ماه شدت بیشتری پیدا می‌کند، این در حالی است که پلیس از شهروندان می‌خواهد درصورتی که قصد مراجعه به محدوده بازار تهران و مرکز شهر را دارند حتما از مترو یا وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند. در روزهای آخر سال شهر موجی از شلوغی را در خود می‌پروراند و در شهر همه سرها شلوغ و قلب‌ها پر از هیاهوی عید و نوروز است. اگر بخواهیم لیستی از عوامل شلوغی شیرین و دلچسب روز پایانی سال داشته باشیم بی‌شک ترافیک در رده اول لیست است.
اما نکته آن است که ترافیک خیابان‌های شهر در روزهای پایانی سال رنگ دیگری دارد. آنجا که هراس داری در ترافیک بمانی، آن‌قدر خلوت است که شاید با دیدن خیابان‌های داخل شهر که هر لحظه ماشین دیگری را در موج ترافیکی خود جا می‌دهد، متحیر شوی. خیابان‌های کلانشهرهای تهران، کرج، مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز و اهواز آن‌قدر ماشین در خود جا می‌دهند که شمارشان از دست خارج است و البته شاید بتوان این شلوغی را نیز نوعی انتظار دانست؛ انتظاری پر تلاش و هیاهو برای حضور مطلوب در سال نو.
حمید اشکوریان - کارشناس حوزه شهری – گفت: آغاز خریدهای نوروزی، ترددهای پیوسته شهروندان با وسایل نقلیه شخصی در سطح شهر، اتمام کارهای ناتمام پایان سال و آماده شدن برای سفرهای نوروزی سبب شده تا تهران در روزهای پایانی سال از ترافیک زیادی برخوردار شود. تجربه تکراری هر سال این است که در آستانه سال نو ترافیک با پیچیدگی بیشتری چهره جدید خود را به تهران‌نشینان نشان داده و خبر از آمدن نوروزی دیگر می‌دهد.
وی با بیان اینکه بخش مهمی از عمر مفید شهروندان تهرانی در ترافیک سپری می‌شود، گفت: همه شهروندان به نوعی با ترافیک درگیرند و اتلاف وقت فقط یکی از عوارض زیان‌آور این مشکل است. به اعتقاد وی، دیگر نمی‌توان به‌راحتی ادعا کرد که ترافیک تنها منحصر به 2ماه خاص سال (مهر و اسفند) است؛ چرا که ترافیک این « غول هفت سر » با سرعتی همچون سرعت نور در اکثر ماه‌های سال در بالاترین نقطه اوج خود قراردارد. شاید بتوان با اتخاذ تمهیدات ترافیکی ویژه پایان سال و تعیین مراکز خرید متعدد در تمامی نقاط شهر از سوی مدیریت شهری، ترافیک را در روزهای پایانی سال هدایت کرد و سبب پیشگیری از اتلاف وقت و هزینه‌ها شد. بحران ترافیک نیازمند اراده جدی، عزم ملی، سرمایه‌گذاری کلان و آموزش‌های شهروندی در قالب فعالیت‌های اجتماعی- فرهنگی است.
این کارشناس، گسترش فناوری IT در کشور را یکی از راهکاری اصلی در حل مشکل ترافیک تهران دانست و گفت: حمل‌ونقل عمومی شاخه‌های مختلفی چون سطحی، جاده‌ای، ریلی و... دارد اما در دنیا مشکل ترافیک را تنها با اتوبوس و مترو حل نکرده‌اند بلکه فناوری اطلاعات را گسترش داده‌اند و از این طریق از بسیاری از سفرهای درون شهری کاسته‌اند. وی در ادامه به موضوع مدیریت سفر اشاره کرد و گفت: ما باید به بخشی از سفرها با ارتقای تکنولوژی پاسخ دهیم و در این راستا نگاهمان را جدی‌تر کنیم؛ در واقع ما باید به فکر آدم‌ها باشیم نه ماشین‌ها.
وی در این راستا به موضوع استفاده از خودروهای شخصی و محدودیت استفاده از آن اشاره کرد و گفت: استفاده از خودروی شخصی یک امتیاز است و فردی که می‌خواهد با استفاده از خودروی شخصی خود به هر نقطه از تهران برود باید بهای آن را بپردازد تا از درآمد حاصل، سیستم حمل‌ونقل عمومی را ارتقا دهیم.این کارشناس در این‌باره افزود: فضای عبور عمومی است، باید استفاده از خودروهای شخصی را پرهزینه کرد که برای فرد صرفه اقتصادی نداشته باشد از خودروی شخصی استفاده کند.وی در مورد نقش پارکینگ‌های حاشیه‌ای در سطح شهر در پیشگیری از ازدحام ترافیک اظهار داشت: به‌منظور کنترل ازدحام تردد خودروها و پیشگیری از انسداد معبر و نیز ایجاد ترافیک بیشتر ناشی از خریدهای نوروزی، شهروندان باید از پارکینگ‌های روباز، مسطح و طبقاتی استفاده کنند.
اما ترافیک روزهای آخر سال به‌همین جا ختم نمی‌شود. اگر هیاهوی شهر را کنار بگذاریم به پنجشنبه آخر سال می‌رسیم که ترافیک به اوج خود می‌رسد. در این روز بهشت‌زهرا حس و حال دیگری دارد و شلوغی آن بیش از سایر نقاط است. بر اساس آمارهای هر ساله، در این روز بیش از یک میلیون نفر برای زیارت اهل قبور و شهدا در بهشت‌زهرا حضور می‌یابند. در این روز شهر اموات هم شلوغ و پرمراجع است. سیل خروشان و پرهیاهوی مردم شهر در بهشت‌زهرا و با دیدن این سروهای سرافراز آرام می‌گیرد تا شلوغ‌ترین روز سال با آرامشی ماندنی عجین شود و تسلی یابد.
