زیباسازی بخشهای شهری، کاهش دمای محیط، تولید اکسیژن و افزایش نفوذپذیری خاک در مقابل انواع بارش، بخشی از بازدهی اکولوژیکی این نوع فضاهاست و از دیدگاه حفاظت محیطزیست، فضاهای سبز شهری، بخش جاندار کالبدی شهری محسوب میشوند.
یکی از اقداماتی که تاکنون اجرای آن در جهت تصفیه و ایفای نقش فیلتر برای پالایش گرد و خاک و نیز آلودگی واحدهای صنعتی پذیرفته شده ایجاد کمربندهای سبز دور تا دور شهرهاست. بهطور کلی فضای سبز و بهطور اخص کاشت درختان و درختچههای گلدار و گلهای فصلی تاثیرات شگرفی در تلطیف هوا و نیز آرامش روانی شهروندان دارد.
شیراز که روزگاری به هوای پاک و نسیم دلگشایش معروف بود و خواجه حافظ در وصف آن میگفت «خوشا شیراز و وضع بیمثالش/ خداوندا نگهدار از زوالش» اکنون در گذر زمان با صنعتیشدن، میراث گذشتگان خود را در خطر میبیند و فضای سبز آن در معرض نابودی قرار گرفته است؛ شرایطی که علاوه بر مسئولان شهری، مدیران استانی هم وارد کارزار شدهاند تا فضای سبز این شهر را گسترش دهند.
شهردار شیراز در این زمینه مهمترین دغدغه مجموعه شهرداری را حفظ، تثبیت و توسعه فضای سبز شهر میداند و تصریح میکند: «شهرداری بهرغم بدهی 70 میلیارد ریالی سازمان فضای سبز شهرداری حاضر نیست توسعه فضای سبز را در کنار بگذارد.»
مهران اعتمادی کمربند سبز شهر را مهمترین استراتژی شهرداری ارزیابی و اضافه میکند: «ساخت زیرگذر، تقاطع و مترو،که هرکدام گرهگشای مشکلات شیراز در آینده هستند، با توجه به رشد سریع جمعیت این کلانشهر ضروری است، اما بهعنوان شهرداری هیچ دغدغهای جز توسعه فضای سبز برای آینده این شهر نمیبینیم. »
اعتمادی میگوید:« آلودگیهای ناشی از گرد و غبارها که در برخی روزها شاهد آن هستیم، نتیجه تخریب بخشی از فضاهای سبز است که جز با درختکاری و توسعه فضای سبز مهار نمیشود.» شهردار شیراز اجرای کمربند سبز 13 هکتاری شهر شیراز را مهمترین خواسته مسئولان شهری از دولت میداند و با بیان اینکه بخش قابل توجهی از گامها در این زمینه برداشته شده است، اجرای کامل آن را نیازمند کمک بیشتر دولت
میداند.
وی با اظهار اینکه برای اجرای کامل و با کیفیت طرح کمربند سبز شیراز، حضور مقام معظم رهبری نامه ارسال و 3 بار با ریاست جمهوری مذاکره شده است، خاطرنشان میکند: «درباره این طرح در جلسههای مختلف با وزرای جهادکشاورزی دولت نهم و دهم مذاکره کرده و قولهای مساعدی دریافت کردهایم.»
اعتمادی اظهار امیدواری میکند که این طرح با توجه به قول مساعد وزیر جهادکشاورزی برای اجرای آن، با 30 درصد سرمایهگذاری شهرداری، 30 درصد کمک وزارت کشور و 30 درصد هم کمک وزارت جهادکشاورزی تحقق یابد. در عینحال معاون استاندار فارس هم بر این باور است که فضای سبز باید به سمت اقتصادی شدن حرکت کند.
صمد رجا میگوید: «طرح کمربند سبز شیراز انقلابی در حوزه فضای سبز محسوب میشود و با توجه به اینکه در حال حاضر از تمام مساحت باغهای شیراز، حدود یکهزار و 200 هکتار بیشتر باقینمانده است، برای احیا و توسعه آن باید گامهای اساسی برداشت. »
رجا با بیان اینکه تا زمانیکه باغها برای باغدار و کشاورز صرفه اقتصادی نداشته باشد تمایل چندانی به حفظ آن ندارد، ادامه میدهد: « امروزه شهرها فضای خود را محدودتر میکنند و از دست میدهند و باغها تبدیل به ساختمان میشوند و فضای شهر بیشتر در اختیار ماشین قرار دارد تا در اختیار انسان و همه چیز در نظام ماشینی خلاصه میشود. با توجه به مشکلات ناشی از تخریب منابع طبیعی و محیطزیست، انسان باید طبیعت را حفظ کند و منافع اولیه خودش را به آن برتری ندهد چرا که طبیعت شهری به فضای سبز احتیاج دارد؛ آنهم بهخاطر آرامشی است که از این بابت حاصل میشود. »
رجا، اقتصادی کردن فضای سبز را مهمترین راهکار قابل پیگیری در حوزه توسعه فضای سبز میداند و اضافه میکند: «کمتر کسی تصور میکند که در استان فارس و منطقه جنوبی کشور، محصول زیتون اینگونه پا بگیرد و ثمر بدهد.» معاون استاندار فارس تاکید میکند: «ما به فضای سبز احتیاج داریم و این نیاز فقط برای دریافت اکسیژن نیست بلکه زیباسازی شهرها و حفظ نظام شهری در سایه فواید فضای سبز از علل اصلی این نیاز محسوب میشود. »
رجا تصریح میکند: «شهر شیراز باید مانند سالهای گذشته که مسافران با عبور از تنگه اللهاکبر و با مشاهده زیبایی و شکوه باغها و سرسبزی شهر و از سرشگفتی اللهاکبر میگفتند، شکوه و سرسبزی خود را بازیابد و در این میان توسعه فضای سبز باید بهگونهای صورت گیرد که گونههای درختان کاشته شده مثمرثمر و قابل بهرهبرداری باشد. »
بههرحال بهنظر میرسد نگرانی از تخریب باغهای شیراز با توجه به ساخت و سازها و کمبود فضای سبز آن برای مسئولان این شهر بسیار جدی است، اما این موضوع به تنهایی برای پایان دادن به صدای زنگ خطر برای محیط زیست آیندگان کافی نیست و دولت هم باید در یک عزم ملی و با اجرای تعهداتش مسئولان این شهر را در مقابل آیندگان یاری کند.