رشد متقابل جوامع در ارتباط با یکدیگر فرصتهای جدیدی را برای تقویت پیوند میان کشورها، ملتها و فرهنگها در سطح جهانی به وجود آورده است. در عین حال جهانیسازی باعث افزایش بیاطمینانی و ناتوانی افراد از درک مسائل شده است.
بحرانهای اقتصادی، زیستمحیطی و اخلاقی بیش از پیش به این احساس بیاطمینانی و ناامنی دامن زده است. مطمئنم یونسکو توان لازم برای برخوردی انسانی با پدیده جهانیسازی و رویارویی با بحرانهای موجود را داراست. با نظر به این ضرورت مهم، مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سال2010 را سال «تقارب فرهنگها» اعلام کرد و یونسکو را با توجه به بیش از 60سال سابقه این سازمان در کار پیشبرد «درک و شناخت متقابل مردم از هم» به عنوان نهاد رهبریکننده این سال معرفی کرد ».
این بخشی از پیام ایرنیا بوکوا مدیرکل یونسکو به مناسبت سال جهانی تقارب فرهنگها ست که به مناسبت برپایی نمایشگاه عکس دو نگاه در افتتاحیه قرائت شد.
برقراری ارتباط فرهنگی و جستوجوی شباهتهای میان ملتهای مختلف در سراسر جهان از جمله آسیا، اروپا، آفریقا، آمریکا، اقیانوسیه میتواند بسیار جالب باشد، زیرا مردم سالهاست که در این چند قاره زندگی کرده و روزگار را سپری میکنند؛ برخی زندگی مردم را در نقاط دیگر جهان به عینه تجربه میکنند و برخی دیگر صرفا از طریق وسایل ارتباطجمعی به این شناخت نسبتا سطحی و نه خیلی عمیق دست پیدا میکنند، شاید بهتر باشد که ساکنان این کره خاکی بیشتر با هم آشنا باشند و نسبت به فرهنگ، هنر، شیوه زندگی، نظامهای ارزشی، آداب و سنن و اعتقادات همجنسان خود در نقاط دیگر جهان حساسیت بیشتری نشان دهند و در ارتباط با این همگرایی و تقابل و تقارب شاید زندگی بهتر و متنوعتر و چه بسا شادتری را برای خود رقم بزنند.
زندگی در یک چارچوب خاص و از پیش تعریفشده عادتهایی را برای انسانها به وجود میآورد که آنها را دچار روزمرگی میکند زیرا براساس همان شیوهای که پدران و مادرانشان سالها زندگی کردهاند میزیند و میمیرند، حال هدف از این بحث تغییر در روش زندگی نیست بلکه ایجاد تنوع و استفاده از بهترینهایی است که میتواند در گوشه و کنار این زمین خاکی وجود داشته باشد.
در همین راستا کمیسیون ملی یونسکو در ایران با همکاری پژوهشکده تحقیقات کاربردی فرهنگ ایرانی و با همت دکتر طالقانی مدیر موزه فرهنگی و هنری میراث طبیعی گیلان نمایشگاه عکسی را با عنوان «دونگاه» (گیلان- پیرنه) در محل گالری کمیسیون ملی یونسکو برگزار کرده است. در این نمایشگاه عکسهایی از مناظر طبیعی و زندگی مردم در روستاهای گیلان و پیرنه فرانسه به نمایش درآمده است. گفتنی است این عکسها از دریچه نگاه دوربین 3 عکاس به تصویر کشیده شده است.
چنانچه در معرفی این نمایشگاه چنین آوردهاند که روستاهای گیلان در ایران و پیرنه در فرانسه دارای 2خرده فرهنگ بومی ارزشمند هستند که اگر چه دور از یکدیگر واقع شدهاند اما در تقابل تنگاتنگشان با محیطزیست پیرامون خود از نوعی همآوایی فرهنگی برخوردار هستند و برگزاری چنین نمایشگاههایی در هویتبخشی دوباره به فرهنگهای بومی میتواند ازجمله اهداف مشترک برگزارکنندگان این نمایشگاه باشد و این نمایشگاه نگاهی واحد است به بخشی از زندگی روزمره سنتی روستایی در حوزه مردمشناسی، هنر و معماری.
آشنایی با عکاسان این نمایشگاه
در این نمایشگاه آثار عکاسی از 2هنرمند ایرانی با نامهای امیر انوشفر و علی استفادهجو و یک هنرمند عکاس فرانسوی با نام پیردوفور به نمایش درآمده است. انوشفر خود فرزند یک عکاس است و پس از آشنایی کامل با عکاسی و تکمیل تحصیلات خود در رشته معماری در ایران در سال 1985 به فرانسه عزیمت و کار خود را از سال88 میلادی در آنجا آغاز کرد. او کار معماری را هرگز جدا از عکاسی ندانست. به نظر او انسان خالق معماری است و معماری خود بازتابی روشن از پیکر انسانی است، چرا که نقاط، خطوط و سطوح یک حجم، در نهایت همان عناصر ترسیمشده تصنعی هستند. وی برپایی نمایشگاههای بسیاری را در پاریس، آمریکا، دوبی و ایران در کارنامه هنری خود دارد و این بار عکسهای سیاه و سفید وی از مناظر و طبیعت گیلان را شاهد هستیم. علی استفادهجو که دیگر عکاس این گروه 3نفره هنری است در مهر ماه1360 در رشت متولد شده و آشنا با جنبههای مردمشناسی و گونههای مختلف معماری روستایی این دیار است.
وی از سال1384 همکاری خود را با موزه میراث روستایی گیلان تحت عنوان مسئول آرشیو عکس و فیلم موزه آغاز کرده است و هماکنون نیز به عنوان مسئول بخش سمعی- بصری موزه و دبیر عکس مجله کندوج مشغول فعالیت است. عکسهای این هنرمند با بهرهگیری از بازی رنگ در عکسها و رقص نقوش فرهنگ روستایی گیلان صحنههایی به یادماندنی را در لحظه برای مخاطب ثبت میکند.
پیر دوفور عکاس و روزنامهنگاری فرانسوی است و عکسهای سیاه و سفید او هر ناآشنایی را ناخودآگاه با خود وارد جزئیات زندگی مردم روستای کوهستانی پیرنه میکند. گزارشهای این روزنامهنگار در روزنامهها و مجلات متعددی در کشورهای آمریکا، فرانسه، بریتانیا، ایتالیا، سوئد، ژاپن، آفریقایجنوبی و... منتشر شده است و اخیرا نیز کتاب عکسی با نام «کولیهای اسپانیایی در شارانت» از وی به چاپ رسیده است.
پیر دوفور در بخش خبری لادپش و در روزنامه منطقهای شرانت لیبر فعالیت داشته و در هفتهنامه کابوشار که به زندگی کوهستانی در منطقه پیرنه اختصاص یافته همکاری میکرده که عکسهای این نمایشگاه در مسیر فعالیت وی در این هفتهنامه انجام گرفته است. گزارشهای متعدد این هنرمند از اتفاقات جنگ در بوسنی و هرزگوین، نیجریه، الجزایر، آرژانتین، اروگوئه و... از دیگر فعالیتهای وی در حوزه خبری است.
گام اول
مراسم افتتاحیه روز یکشنبه 16خرداد رأس ساعت4 در محل گالری کمیسیون ملی یونسکو برپا شد و تا 19 خرداد نیز ادامه داشت. در اولین روز برگزاری این نمایشگاه در همان ساعات نخستین شاهد حضور مدعوینی بودیم که در میان آنها سفیران فرهنگی از سفارت فرانسه، نماینده مقیم سازمان ملل در تهران و رئیس دفتر منطقه یونسکو در ایران به چشم میخوردند.
همچنین حضور دکتر سعیدآبادی دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو ما را بر آن داشت تا گفتوگویی را با ایشان و سایر مقامات حاضر در این نمایشگاه آثار فرهنگی داشته باشیم و نظراتشان را درخصوص این اتفاقات هنری که به نوعی در پی نامگذاری امسال به نام تقارب فرهنگی انجام میشود بدانیم و اینکه چنین تبادل فرهنگیای در زندگی مردم که درگام نخست از زندگی روستایی آغاز شده چگونه است و چطور باید ادامه یابد.
دکتر محمدرضا سعیدآبادی در گفتوگو با همشهری گفت: امسال سال نزدیکی فرهنگها از سوی یونسکو نامگذاری شده است و بحث مهمی که طی این سال آغاز شده تبادل فرهنگی میان کشورهاست. ما نیز در پی این اعلام، برنامههای مختلفی را پیشبینی کردهایم و با حوزههای دولتی و خصوصی و پژوهشکده مطالعات فرهنگ ایرانی دانشگاه تهران گفتوشنودها و برنامههایی را بنا نهادهایم.
به گفته وی در نمایشگاه دو نگاه، 3 عکاس با دونگاه متفاوت به روستاهای گیلان و پیرنه که بسیار دور از هم واقع شدهاند زندگی روزمره مردم را از پس لنزهای دوربین خود عکس گرفتهاند و ما شاهد هستیم که شباهتهای زیادی میان دو فرهنگ و زندگی مردم این دو روستا وجود دارد اگر بنیه فرهنگی را در اکثر کشورها جستوجو کنیم مشابهتها و نزدیکیهای بسیاری را پیدا میکنیم. در ادامه باید گفت که فرهنگ پلی است برای ارتباط و ایجاد جهانی بهتر برای مردمانی آگاهتر.
سعیدآبادی اظهار داشت: نمایشگاه دونگاه از روستاهای دو کشور است که موجب به وجودآمدن پلی شده برای ارتباط و پیوند نقاط مشترک فرهنگ این دو نقطه از کره خاکی، چنین اتفاقاتی موجب میشود که نمود فرهنگی یک کشور را در فرهنگ کشورهای دیگر بتوانیم بیابیم و جلوههای این نگرش فرهنگی جز با تحقیق و جستوجو امکانپذیر نیست. در ادامه باید گفت که ثبت نوروز به عنوان یک میراث معنوی که در کشورهای دیگری نیز به آن اعتقاد دارند اولین گامی بود که در این سال به تناسب نامی که برای آن انتخاب شده برداشته شد زیرا در فرهنگهای چندگانه مردمانی که در بسیاری از کشورها از جمله تاجیکستان، افغانستان، پاکستان و... به این سنت دیرینه اعتقاد دارندمعرفی نوروز به دنیا و ثبت بینالمللی آن میتواند باعث شناخت بیشتر آن از سوی ملل مختلف دیگر از یکسو و ایجاد همگرایی بیشتر از سوی دیگر شود.
نماینده مقیم برنامه عمران سازمان ملل متحد خانم کنسرئلو ویدال نیز که از بازدیدکنندگان این نمایشگاه بود عنوان کرد که از نقطه نظر سازمان ملل بسیار مهم و با ارزش است که فرهنگ کشورها یکی نشان داده شود و این چیزی است که در نمایشگاه دیده شده ؛ چنانچه مردم روستاهای مختلف از کشورهای متفاوت دارای فرهنگ و نحوه زندگی مشابهی هستند.نکته مهم دیگر این است که هنر چطور میتواند مردم را کنار هم بیاورد ؟ و این جنبه بسیار مهم و با اهمیتی است که باید به آن توجه خاصی شود و این کاری است که باید به همت یونسکو و با همکاری دولتهای کشورهای مختلف با برنامهریزی صحیح به انجام برسد.
مینو حسینیان مسئول اجرایی این نمایشگاه در پایان خاطرنشان کرد که در برنامههای آتی این سازمان قرار به برپایی نشستهای تخصصی با حضور سازمانهای ذیربط است و سمینارهای بینالمللی نیز به همین مناسبت با حضور نمایندگان عضو اکو و دیگر نمایندگان سازمانهای بینالمللی دیگر و یونسکو تا پایان سال2010 برگزار میشود. همچنین نمایشگاههای فرهنگی دیگری از جمله نمایش آثار صنایع دستی کشورهای دیگر از برنامههای این سازمان در آیندهای نه چندان دور است.