کاستی‌های ارزش پول ملی و حذف صفر

پول نه تنها واسطه مبادلات اقتصادی است بلکه بر هویت شهروندان و اقتدار دولت نیز تأثیر گذاشته و می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای تحکیم آن به شمار رود. با این روند امروزه موانعی برای مهار سیاست‌های پولی کشور وجود داشته و حذف صفر از پول ملی می‌تواند به‌عنوان بخشی از بسته اصلاحات اقتصادی تلقی شود.

گرچه اینگونه اصلاحات به‌خودی خود نمی‌تواند در مهار تورم مفید واقع شود بلکه این کار باید در چارچوب برنامه‌ریزی و طراحی مناسب مد نظر قرار گیرد. بدیهی است در این راستا دولت مسئولیت سنگینی برای حفظ ارزش و جایگاه پول ملی به‌عهده دارد. اما اکنون قدرت کم و دوگانگی واحد پول ملی (ریال- تومان) بر زندگی مردم تأثیر‌گذار بوده است چرا که اکنون در داد و ستد‌های روزانه و فعالیت‌ بازارهای مختلف اقتصادی کشور کلمه «تومان» در بازار کاربرد داشته و معاملات بر پایه تومان انجام می‌شود.

در قرن نوزدهم دولت‌ها وقتی که با کمبود طلا و نقره مواجه می‌شدند، ارزش پول ملی خود را تعدیل می‌کردند. از مواردی که موجب حذف صفر پول ملی می‌شود رشد افسار گسیخته نقدینگی و افزایش عرضه پول است که سبب رشد تورم می‌شود. براساس مدل‌های آماری، میزان تورم و نرخ ارز شاخص‌های تأثیر‌گذاری در حذف صفر‌های پول ملی به‌شمار می‌روند. در واقع ارتباط معناداری بین نرخ تورم، نرخ ارز و حذف صفر از پول ملی وجود دارد.

اگر بخواهیم ضرورت‌های حذف صفر از پول ملی را اعلام کنیم باید به نقاط قوت این طرح بپردازیم. در این چارچوب می‌توان به لزوم افزایش راندمان نقش اجتماعی و اقتصادی پول، کاهش هزینه‌ها، اتلاف وقت و تسریع در فعالیت‌های اقتصادی، ایجاد تناسب بین قدرت خرید پول ملی و حجم پول در گردش اشاره کرد که درصورت اجرای صحیح طرح می‌تواند در توسعه اقتصادی کشور اثرگذار باشد.

در بسیاری از کشورها مانند شیلی و کرواسی سیاست حذف صفر پس از اجرای سیاست‌های تثبیت اقتصادی انجام شده است. طی 50 سال اخیر 19کشور یک بار اقدام به حذف صفر کرده‌ و 10 کشور نیز 2بار این کار را انجام داده‌اند. آرژانتین 4 بار، یوگسلاوی سابق 5 بار، برزیل 6 بار، بولیوی 2 بار، اوکراین، روسیه، لهستان و بلژیک هر یک 3 بار و ترکیه، ایسلند، کره و غنا یک‌بار صفر پول ملی خود را حذف کرده‌اند.

با این روند نباید از نظر دور داشت که برای افزایش ارزش پول ملی باید قدرت اقتصادی نیز افزایش یابد چرا که به کمک اقتصادی قدرتمند، می‌توان ارزش پول ملی را استحکام بخشید و آن وقت است که در بلندمدت می‌توان با مهار تورم اقدام مثبتی را در این راستا انجام داد  اما اکنون که  با کاستی ارزش پول ملی مواجه هستیم حتی اقتصاد‌‌دانان موافق با این طرح نیز حذف 3 صفر از پول ملی را جایز می‌دانند. با این روند باید با توجه به شرایط اقتصادی کشور اقدامات مقتضی در این جهت صورت گیرد.