وقتی قرآن را با دقت بیشتری به بررسی و تحلیل می‌گذاریم، به نشانه‌های بسیاری از این فراخوان جهانی دست می‌یابیم؛ دعوت به تفکر، نیکی به دیگران، عبرت از گذشتگان و تاریخ‌پژوهی و سرگذشت پیشینیان، دستگیری از نیازمندان، نیک‌خویی و نیک‌سرشتی، زیبایی‌دوستی و توجه به زیبایی‌های کیهان، لزوم پایبندی به پیمان و... . نگاهی گذرا به این موضوعات قرآنی که بی‌تردید فهرست آن بیش از این‌هاست، انسان را متوجه این نکته می‌سازد که این موضوعات همچنان در صدر مسائلی قرار دارد که امروزه برای زیست انسانی در جامعه به آن نیازمندیم؛ به‌گونه‌ای که جامعه عاری از این موارد، با چالش‌های زیادی رویارو می‌‌شود.
چنین به‌نظر می‌رسد که انقلاب اسلامی ایران که برآمده از خواست ملت ایران در برپایی قوانین(اسلام) است، بیش از هرچیزی می‌بایست توجه به قرآن و پژوهش در فحوای آن را در رأس قرار دهد. بر همین اساس بود که برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن کریم شکل گرفت. توسعه و ترویج فرهنگ غنی قرآن در سطح جهان اسلام و بین مسلمانان سایر کشورها و نیز افزایش تبادل مسائل فرهنگی در سایه قرآن در بین مسلمانان جهان و به‌وجود آوردن زمینه وحدت امت اسلامی حول محور قرآن از اصلی‌ترین اهداف و محورهای برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن کریم است.
از این‌رو، جهت آشنا شدن مسلمانان با جمهوری اسلامی ایران و کسب تجربه از فعالیت‌های قرآنی سایر کشورها، سازمان اوقاف و امور خیریه را واداشت تا از سال60 مبادرت به برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در ایران کند. آنچه از پی می‌آید، نگاهی است اجمالی به برخی از دوره‌های برگزاری این مسابقات.
دوره اول: نمو و شکوفایی
در این دوره که از 16 تا 20بهمن‌ماه 1360 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد، 24 نفر قاری و حافظ از 12 کشور جهان شرکت داشتند که 5 داور خارجی به همراه 4 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند. کشورهای شرکت‌کننده عبارت بودند از: بنگلادش، جمهوری عربی صحرا، الجزایر، سوریه، مالزی، هندوستان، لیبی، پاکستان، افغانستان، ایران، گینه و عراق. در این دوره بانوان کشورهای اسلامی هم حضور داشتند.
سومین دوره؛ میزبان 11 کشور
سومین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم از 12 تا 17 فروردین ماه 1363 برای سومین بار در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد. در این دوره 35 نفر از 11 کشور جهان شرکت داشتند که 5 داور خارجی به همراه 4 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.
دوره پنجم، میزبان 17 کشور
پنجمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم 12 تا 17 بهمن ماه 1366 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد. در این دوره 45 نفر از 17 کشور جهان شرکت داشتند که 2 داور خارجی به همراه 7 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند. در این دوره متسابقین پس از پایان برنامه به دیدار امام‌خمینی(ره) شتافتند که آن پیر فرزانه در سخنانی فرمودند: «هیچ کتابی نظیر قرآن نیست و هیچ کتابی سابقه ندارد که اینطور عرفان داشته باشد، اینطور فلسفه داشته باشد.»
دوره هفتم؛ میزبان 20 کشور
هفتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در اسفند ماه 1368 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد. در این دوره 49 نفر از 20 کشور جهان شرکت داشتند که 5 داور خارجی به همراه 5 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.
دوره نهم با حضور 32 قاری و حافظ
نهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم 1 تا 5 بهمن ماه 1371 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد. در این دوره 32 نفر از 21 کشور جهان شرکت داشتند که 4 داور خارجی به‌همراه 5 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.
حضور 35کشور جهان
دوازدهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم 28 آذر تا 4 دی ماه 1374 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد. در این دوره 46 نفر از 35 کشور جهان شرکت داشتند که 5 داور خارجی به همراه 12داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.
75 قاری و حافظ در دوره سیزدهم
سیزدهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم 18 تا 24 آذرماه 1375 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد. در این دوره 75 نفر از 31 کشور جهان شرکت داشتند که 6 داور خارجی به همراه 8 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند. سوریه، پاکستان، تانزانیا، فیلیپین، بلغارستان، پرتغال، ترکیه، آفریقای جنوبی، چین، بوسنی و هرزگوین و لبنان از جمله کشورهای شرکت‌کننده بودند.
رشد کمی و کیفی در دوره چهاردهم
چهاردهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم 6 تا 12 آذرماه 1376 در حسینیه ارشاد تهران برگزار شد. در این دوره 86 نفر از 41 کشور جهان شرکت داشتند که 8 داور خارجی به همراه 11 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.
سالن همایش‌ها، میزبان دوره هفدهم
هفدهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم 3 تا 8 آبان ماه 1379 در سالن همایش‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در تهران برگزار شد. در این دوره 73نفر از 35 کشور جهان شرکت داشتند که 8 داور خارجی به همراه 9 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند. در مراسم اختتامیه رهبر معظم انقلاب اسلامی در بخشی از سخنان‌شان فرمودند: « مشکل بزرگ مسلمانان دوری از قرآن است، علاج هم برگشت به قرآن است، قرآن فقط برای تلاوت‌کردن در کنج و زوایا نیست، قرآن برای عمل است.»
ایران و برتری رشته قرائت
هجدهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم 22 تا 27 مهرماه 1380 در سالن همایش‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در تهران برگزار شد. در این دوره از مسابقات 67 نفر از 29 کشور جهان شرکت داشتند که 10داور خارجی به همراه 11داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.
قاریان و حافظان ایرانی در صدر برگزیدگان دوره نوزدهم
نوزدهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم از 12 تا 16 مهرماه 1381 در سالن همایش‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در تهران برگزار شد. در این دوره 76 نفر از 39 کشور جهان شرکت داشتند که 8 داور خارجی به همراه 12 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.
101 قاری و حافظ 41 کشور جهان در مسابقات دوره بیستم
بیستمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم 1 تا 6 مهرماه 1382 در محل سالن همایش‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در تهران برگزار شد. در این دوره 101نفر از 41کشور جهان شرکت داشتند که 8داور خارجی به همراه 8 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده و 4نفر از اساتید به‌عنوان هیأت نظارت حضور داشتند.
ایران، صدرنشین مسابقات بین‌المللی قرآن سال 85
بیست و سومین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم 31 شهریور تا 5 مهر ماه 1385 در محل سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی در تهران برگزار شد. در این دوره 53 نفر از 40 کشور جهان شرکت داشتند که 10 داور خارجی به همراه 9 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.
دوره بیست و پنجم ؛ پایان ربع قرن مسابقات قرآن
بیست و پنجمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم 8 تا 15 مرداد ماه 1387 در سالن همایش‌های صدا و سیما در مشهد برگزار شد. در این دوره 106نفر از قرا و حفاظ 60کشور جهان در مسابقات شرکت داشتند. در بخش مقالات نیز 187مقاله از 11کشور واصل شد. 5 داور خارجی به همراه 5 داور ایرانی قضاوت این مسابقات را برعهده داشتند.
بیست و ششمین دوره مسابقات، توجه به کیفیت
یکی از مهم‌ترین مواردی که در بیست و ششمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم به آن توجه جدی صورت گرفت؛ لزوم توجه به کیفیت برگزاری مسابقات بود و در نهایت سازمان اوقاف و امور خیریه در تعامل نزدیک با رایزنی‌های جمهوری اسلامی ایران در اقصی نقاط جهان و همچنین پیگیری نتایج دیگر مسابقات بین‌المللی قرآن کریم این دوره از مسابقات را با حضور 84 نفر از متسابقین 55 کشور جهان برگزار کرد. همچنین رویکرد ویژه این دوره از مسابقات، اطلاع‌رسانی حرفه‌ای و مطلوب از برنامه‌های مسابقات بود که تولید صدها خبر و پوشش گسترده مسابقات در سطح مطبوعات و صداوسیما یکی از نتایج این رویکرد مطلوب است. مقام معظم رهبری در بخشی از بیانات‌شان در دیدار شرکت‌کنندگان مسابقات بین‌المللی قرآن گفتند: سعی بکنیم که بهره ما (از قرآن) فقط بهره فی‌المجلس و بهره گوش و چشم نباشد؛ دل ما بهره ببرد. قرآن برا ی عمل کردن است.
قرآن برای فهمیدن و اندیشیدن است. چرا امت اسلامی عزتی که شایسته اوست امروز در دنیا ندارد؟ چرا؟ چرا ما در علم عقبیم؟ در جایگاه سیاست و تدبیر مسائل جهانی چرا امت اسلامی عقب است؟ علت این است که به قرآن عمل نمی‌کنند؛ علت این است که قرآن بر خلاف ادعاهای ما معیار و محور معرفت و عمل ما نیست. هر مقداری که به قرآن عمل کنیم همان قدر اثرش را خواهیم دید. ما در جمهوری اسلامی سعی کردیم به تعالیم قرآن عمل کنیم؛ قدری موفق شدیم. به همان اندازه خدای متعال بالمعاینه به ما اثر این عمل کردن را نشان داد.
