یک عضو هیأت علمی به همراه تیم متخصص، تحقیقاتی را در طول سال‌ها انجام می‌دهد و عصاره تلاش خود را در 10 یا 15 برگ تبدیل به مقاله می‌کند و آن را برای ارزیابی در ISI قرار می‌دهد درحالی‌که این فروش رایگان علم، دانش و فناوری است».
این نخستین بار نیست که علیه ISI و نظام رتبه‌بندی علمی در ایران و جهان سخن گفته می‌شود. البته اکثر مخالفان ISI از جمله کسانی هستند که معتقدند محدودکردن دایره تولید علم به تولید مقاله کار درستی نیست و تولید علم شامل مقولاتی فراتر از تولید مقاله است.
اما از این زاویه که انتشار مقاله آن هم در ISI فروش رایگان علم، دانش و فناوری تلقی شود، امری جدید و نوبرانه است چرا که اساسا بر خلاف تصور موجود برخی‌ها ISI نشریه نیست بلکه یک نظام و استاندارد نمایه‌سازی و رتبه‌بندی علمی نشریات علمی و پژوهشی است و هر نشریه‌ای می‌تواند در این مؤسسه ثبت شود و رتبه ISI بگیرد فارغ از اینکه در چه کشور یا منطقه‌ای منتشر می‌شود. تا‌کنون 16هزار و 521نشریه علمی در دنیا در فهرست ISI نمایه شده‌اند. در ایران نیز نشریاتی وجود دارند که رتبه ISI کسب کرده‌اند که البته تعداد آنها بسیار اندک و دقیقا 56 مورد است و نه‌تنها مقالاتی از دانشمندان ایرانی بلکه از محققان خارجی نیز در آنها منتشر می‌شود.
فلسفه انتشار مقالات نیز نه لو دادن دانش یا تکنولوژی آن‌طور که جناب وزیر تصور می‌کنند بلکه نشر دستاوردهای تحقیقاتی دانشمندان برای پیشرفت دانش بشر، جلوگیری از تکرار پژوهش‌ها و استناد به نتایج یافته‌های پژوهشگران در تحقیقات بعدی است و اساسا به همین دلیل شاخصی تحت عنوان « ضریب تاثیر» در اینگونه نشریات محاسبه می‌شود که عبارت است از میزان استناد سایر محققان به مقالات منتشرشده در نشریات علمی و پژوهشی.
مؤسسه اطلاعات علمی (Institute for Scientific Information) بانک اطلاعات ISI مرکزی برای فهرست کردن و پوشش‌دادن جامع مهم‌ترین مجلات علمی منتشره در دنیا به‌منظور تبادل اطلاعات میان پژوهشگران مختلف است. شمار مجلات ISI ثابت نیست. یک مجله ممکن است در یک زمان، از مجلات ISI محسوب شود، اما به‌دلیل کاهش بار علمی، بعدا از لیست مجلات ISI کنار گذاشته شود. در حال حاضر بیش از ۱۶۰۰۰ مجله، در لیست ISI قرار دارند. هرساله ۲۰۰۰ مجله جدید مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و حدود 10درصد آنها به لیست ISI اضافه می‌شوند.
هر مجله علمی قبل از انتخاب‌شدن و فهرست‌شدن در ISIیکسری مراحل ارزیابی را پشت سر می‌گذارد. ازجمله عوامل مورد ارزیابی و رعایت استانداردهای بانک اطلاعاتی ISI، کمیته علمی منتخب مجله، تنوع بین‌المللی مقالات چاپ شده در آن، نشر به‌موقع مجله و جایگاه نشر آن است. لازم به ذکر است که هیچ‌یک از این عوامل به‌تنهایی مورد بررسی و ارزیابی قرار نمی‌گیرد بلکه با بررسی مجموع عوامل یک امتیاز کلی داده خواهد شد.
از جمله مواردی که در ارزیابی مجله مورد توجه قرار دارد این است که عنوان مقالات، چکیده و کلمات کلیدی باید به زبان انگلیسی باشد؛ همچنین توصیه می‌شود که منابع نیز به زبان انگلیسی نوشته شوند. اگرچه اطلاعات علمی مهم به تمامی زبان‌ها به چاپ می‌رسد اما موارد ذکرشده باید به زبان انگلیسی باشد تا تحت داوری و ارزیابی ISI قرار گیرد زیرا ارزیابی‌کنندگان مجلات علمی در ISI نمی‌توانند عناوین و منابع به‌کاررفته در مقالات را به زبان انگلیسی ترجمه کنند. داوری علمی و تخصصی مقالات چاپ‌شده در مجله توسط داوران نام آشنای علمی از جمله عمده‌ترین موارد مورد توجه ارزیابی‌کنندگان است که گویای اعتبار و غنای علمی مجله است.
واقعیت این است که 90درصد مقاله‌های علمی ISI به زبان انگلیسی است اما همانطور که گفته شد زبان فارسی نیز قابلیت نمایه‌سازی در ISI را دارد. اینکه چرا از میان بیش از 1500 ژورنال منتشره در ایران تنها حدود 380 نشریه، علمی- پژوهشی یا علمی و ترویجی است و بقیه حتی نتوانسته‌اند از مبادی ذی‌ربط مانند وزارت علوم و وزارت بهداشت مجوز علمی – پژوهشی کسب کنند قابل تأمل است.
رشد دانش و تولید علم مستلزم وجود سیستم‌های به‌اشتراک‌گذاری دانش و منابع در داخل کشور و در سطح جهانی است. به گفته صاحب‌نظران «ISI ابزاری است برای اینکه نسبت به تحقیقات دیگران اطلاع پیدا کنیم و چرخ چاه را دوباره اختراع نکنیم». شاید دغدغه وزیر صنایع در برخی از رشته‌های علمی مانند شیمی تا حدی درست باشد چرا که برخی استادان رشته‌های برق و شیمی می‌گویند فقط ٢درصد این مقاله‌ها در ایران قابل استفاده است، یعنی ما با تولید مقاله‌های شیمی و انتشار در ISI به رشد علمی غرب کمک می‌کنیم ولی این در مورد سایر رشته‌های علمی مصداق ندارد.
البته دغدغه سرقت علمی یافته‌های دیگران و بهره‌برداری اقتصادی از دستاوردهای علمی و پژوهشی افراد دیگر، همواره از دغدغه‌های دانشمندان و محققان و سیاستگذاران علم بوده است؛ به همین منظور برای جلوگیری از سرقت یافته‌های علمی و پژوهشی راهکارهایی نظیر ثبت پنت و اختراع و نظام‌های حقوق مالکیت معنوی وجود دارد که دارای ضوابط بسیار سخت‌گیرانه‌ای نیز هست.
در برخی موارد سرقت یافته‌های علمی دیگران که حتی ثبت اختراع نیز شده است منجر به شکایت صاحبان آثار شده و سارقان به مجازات‌های قانونی نیز محکوم شده‌اند. موارد متعددی در این باره حتی در داخل کشور نیز برای ذکر مثال وجود دارد. البته قوانین داخلی نسبت به قوانین بین‌المللی سخت‌گیرانه نیست و چه بسا سوءاستفاده‌کنندگان از اختراعات ثبت‌شده به خاطر موقعیت سیاسی یا اقتصادی، بعضا از صاحب اختراع طلبکار نیز بشوند ولی در خارج از کشور، دزدی نتایج تحقیقات محققان و یافته‌های علمی دانشمندان به شرطی که ثبت اختراع شده باشد مجازات‌های کمرشکن دارد؛ به همین جهت کسی به فکر سوءاستفاده از آثار ثبت‌شده نیست.
اما رشد علمی و استفاده علمی از نتایج تحقیقات دانشمندان به‌منظور تداوم تحقیقات، لازمه تولید علم است و انتشار مقالات علمی، برگزاری کنفرانس‌های علمی، انتشار کتاب و گزارش‌های علمی و ارتباطات علمی میان دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی دنیا به همین منظور صورت می‌گیرد.اگر می‌بینید که از نتایج تحقیقات شیمیدان‌های ما، غرب بیشتر از ایران بهره‌برداری می‌کند به این دلیل است که بخش صنعت ایران ظرفیت و توان به‌فعلیت‌درآوردن دانش شیمی در ایران را ندارد یا ارتباط ارگانیک و درستی میان بخش‌های دانشگاهی و صنعتی ایران وجود ندارد؛ محققان برای خود تحقیق می‌کنند و صنعتگران برای خود تولید می‌کنند.
مسابقه تولید مقاله که در ایران از سال‌ها پیش راه افتاده و بخشی از آن به خاطر سیستم ارتقای رتبه اساتید دانشگاه و شرط فارغ‌التحصیلی دانشجویان دکترا در ایران است، ضرورتا مساوی تولید علم نیست و این نکته‌ای است که مسئولان علمی کشور باید به آن توجه داشته باشند. افتخار کردن به آمارهای تولید مقاله در کشوری که بخش‌های صنعت و تولید آن در وضعیت مناسبی قرار ندارند نشان‌دهنده وجود یک آفت یا آسیب در این حوزه است.
