بهمن دری اخوی که در طول یک ماه گذشته بیش از هر موضوع دیگری بر مسئله پرچالش ممیزی کتاب متمرکز شده، دستور داده است برای این285 کتاب مجوز صادر شود؛ کتاب‌هایی که همگی در حوزه علوم انسانی و ادبیات داستانی بوده‌اند و البته وضعیت‌شان بدتر از توقیف بوده است. وضعیت بدتر از توقیف، بلاتکلیفی است و بیشتر این آثار در چنین شرایطی بوده‌اند و روابط عمومی معاونت فرهنگی نیز این را خوب می‌داند. در خبر این روابط عمومی آمده است: «کتاب‌های مذکور که در حوزه شعر، داستان، رمان، تاریخ و علوم انسانی است به‌مدت 2 سال به دلایل گوناگون به‌عنوان غیرمجاز یا مشروط به انجام اصلاحات محتوایی در اداره کل کتاب در بلاتکلیفی به سر می‌برد.»
اینکه چرا 285 کتاب در معاونت فرهنگی بلاتکلیف بوده‌اند و چطور و با چه معیارهایی ناگهان تکلیف‌شان روشن شده،خود مسئله دیگری است که به دری مربوط نمی‌شود. اما می‌توان سؤال دیگری که به او مربوط می‌شود طرح کرد: آیا این روال ادامه خواهد داشت؟ پاسخ به این پرسش با دقت بر عملکرد معاون سینمایی وزارت ارشاد کمی نگران‌کننده است. جواد شمقدری وقتی سکان را از محمدرضا جعفری جلوه تحویل گرفت، در اقدامی مشابه با دری، تعدادی از فیلم‌های توقیفی یا بلاتکلیف را رفع توقیف کرد و جشنواره سال گذشته فجر، عملا به فضایی برای تماشای فیلم‌های توقیفی تبدیل شد. اما بعد از آن جریان، کمی روال کار عوض شد و به جایی رسید که حالا تفاوت آشکاری در عملکرد مدیران سینمایی فعلی و قبلی نمی‌توان یافت؛ جز آنکه شاید سلیقه‌ها کمی فرق داشته باشد.
دری علاوه بر این اقدام که بدون شک باعث خوشحالی تعداد زیادی از ناشران و نویسندگان خواهد شد، به اداره کتاب وزارت ارشاد نیز دستور داده است روند بررسی کتاب را تسریع و تکریم بیشتر ارباب‌رجوع را در رفتارشان رعایت کنند. این دستور نیز بسیار قابل توجه و خوشحال‌کننده است. ارباب رجوع اداره کتاب، ناشران، نویسندگان، مترجمان و افرادی از این دست هستند و اگر در اداره کتاب وزارت فرهنگ تکریم نشوند، کجا بشوند؟
در ادامه ابلاغیه جدید معاون امور فرهنگی آمده است: «کتاب‌های دفاع مقدس، آثار حوزه فیلم، ادبیات انقلاب اسلامی، نقد ادبی و کتب مربوط به اهل‌بیت(ع) باید با تقویت بنیه گروه بررسی و عمق و مبنابخشی به شیوه ارزیابی در کمتر از 10 روز پس از ارائه آن از سوی ناشر به اداره کل کتاب تعیین تکلیف شود؛ در غیراین صورت مجوز چاپ آن صادر خواهد شد.»
دری که خود صاحب کتاب است و احتمالا می‌داند انتظار طولانی و بلاتکلیفی برای دریافت مجوز، چه طعمی دارد، در طول یک ماه ریاستش بر معاونت فرهنگی، 2بار از کتابفروشی‌های تهران بازدید کرده است. دومین بازدید او همین پنجشنبه هفته گذشته بود و مثل بار اول سرزده. او در این بازدید از کتابفروشی‌های انتشارات توس، پارت، میزان، گاج، بیدگل، رهنما، جامعه شناسان، محراب قلم، خانه شاعران ایران، فرهنگ و هنر، جیحون، کتابسرای نیک، عروج، حکمت، دانشگاه تهران، نیل، طهوری، جعفری و صریر بازدید کرد.
ممیزی؛ چرا و چگونه؟
هیچ کس، نه ناشر و نه نویسنده در ایران، دست کم حالا دیگر انتظار ندارد کتابش بدون ممیزی منتشر شود. این بحث دیگر منتفی است. آنچه ناشران و نویسندگان انتظار دارند در 2کلمه خلاصه می‌شود: سرعت و معیار. دری از سوم تیر که روی صندلی معاونت فرهنگی نشسته تلاش کرده است تا خیلی سریع آنچه را که در اداره کتاب طی چند سال گذشته تلمبار شده، تعیین تکلیف کند اما هنوز فرصت فکر کردن به نکته دوم، یعنی معیارهای ممیزی را پیدا نکرده است که البته هنوز خیلی زود است. شیوه ممیزی کنونی، گذشته از اینکه کند است، به میزان زیادی فردمحور است و درحالی‌که برخی کتاب‌ها به سادگی مجوزشان را با کمترین اصلاحات دریافت می‌کنند، کتاب‌های دیگری به خاطر وجود یک کلمه یا اصلاحات بسیار سختگیرانه، ماه‌ها در اداره کتاب باقی می‌مانند.
حالا شورای‌عالی انقلاب فرهنگی نیز یک بار دیگر به سراغ کتاب آمده و تصویب کرده هیاتی 5 نفره بر چاپ کتاب نظارت داشته باشند و می‌توان انتظار داشت که یکی از نظارت‌های این هیات، توجه به معیارهای روشن‌تر و عملیاتی‌تر ممیزی باشد؛ همانطور که انتظار می‌رود دری پس از تاکید امیدوارکننده‌اش بر بالابردن سرعت اعطای مجوز، بر دقت این کار و کاهش سهم سلیقه متمرکز شود؛ همانطور که انتظار می‌رود این روال، تکرار شیوه مشابه معاونت سینمایی نباشد، ان‌شاءالله.
