دکتر دستجردی با بیان اینکه یک شیب اجتماعی در وضعیت سلامت جامعه وجود دارد که از بالا به پایین و طیف اقتصادی- اجتماعی در حرکت است گفت: به‌طور کلی هر طبقه نسبت به طبقه پایین‌تر خود از وضعیت سلامت بهتری برخوردار است.
این صحبت‌ها در شرایطی از طرف مسئولان وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی مطرح می‌شود که در چند وقت گذشته هشدارهای مختلفی از سوی کارشناسان و جامعه‌شناسان در رابطه با فراگیرشدن آسیب‌های روانی و اخلاقی در جامعه ارائه شده و به نظر می‌رسد با توجه به شواهد و قراین موجود این هشدارها به واقعیت نزدیک‌تر شده است.
مهم‌ترین دیدگاه موجود در رابطه با آسیب‌های روانی در جامعه هم این است که با گسترش شهرنشینی و متعاقب آن گسست نسل‌ها از یکدیگر، بخش زیادی از مردم با هجوم روزمره انواع عوامل فشارزا و درحقیقت استرس‌آور مواجه هستند و هرکس به‌گونه‌ای مثبت یا منفی در برابر این عوامل واکنش نشان می‌دهد.
این روزها شاهد هستیم که هزاران نفر بر اثر مشکلات روانپزشکی از جمله کشمکش‌های خانوادگی، روانشناختی و اجتماعی به پزشک و متخصصان علم روانشناسی مراجعه می‌کنند و این در حالی است که به‌علت کثرت مراجعه‌کنندگان، پزشکان هم مهارت و ابزاری جز دارو، نسخه و گوش دادن به مشکلات مراجعه‌کنندگان خود ندارند و به جرات می‌توان گفت که بسیاری از پزشکان در برابر سیل عظیم مراجعه‌کنندگان و بیماری‌های ناشناخته روانشناسی در عصر حاضر خسته و به ناچار به تسکین دارویی بسنده می‌کنند که عدم‌برنامه مشخص برای آسیب‌های روانی در جامعه از یک طرف باعث سردرگمی پزشکان و از سوی دیگر باعث مشکلات عمده‌ای برای مردم در ابعاد فردی، گروهی و اجتماعی می‌شود.
تعریف مشخصی از آسیب‌های روانی نداریم!
از زمانی که کاربرد واژه‌هایی نظیر آسیب‌های روانی و مشکلات روانشناختی در جامعه بیشتر از گذشته مورد توجه قرارگرفت، افکار و ذهن‌های پریشان، تعابیر اشتباهی همچون «مشکلات روانی حاد» و« دیوانگی» را برای این موضوع بیان می‌کنند، درصورتی که منظور از آسیب‌های روانی هرگونه اختلال و پریشانی فکری، اعتقادی و مذهبی است که فرد را در مقاطع مختلف زمانی دچار تنزل و درماندگی می‌کند که این موضوع افراد را در آستانه خطر آسیب‌های روانی قرار خواهد داد.
نداشتن تعریف مشخصی از آسیب‌های روانی در جامعه مشکلات را دو چندان کرده و با توجه به وضعیت موجود باید منتظر خبرهای تأسف‌باری در رابطه با افزایش این نوع از آسیب‌ها در جامعه باشیم.
مهار آسیب‌های اجتماعی
«بهزیستی در مهار آسیب‌های اجتماعی درمانده است، آن وقت آسیب‌های روانی را چگونه می‌خواهد پیشگیری کند؟» دکترمصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاری ایران در واکنش به صحبت‌های ایراد شده توسط وزیر بهداشت و سرپرست سازمان بهزیستی به «همشهری» گفت: آسیب‌های روانی به رفاه اجتماعی و زیرساخت‌های زندگی افراد همانند ازدواج و تشکیل خانواده بستگی دارد و پیشگیری از این نوع آسیب به‌دلیل گستردگی آن در کشور در حیطه فعالیت‌های بهزیستی نیست.
اقلیما در ادامه افزود: طبق یک مجموعه آماری و تحقیقات انجام شده در حال حاضر بیش از 85درصد مردم در آستانه آسیب‌های روانی قراردارند که براساس این تحقیق 10 تا 15 درصد مردم دچار اختلالات روانی حاد و مابقی افراد دچار مسئله و مشکلات مختلفی از جمله پریشانی و افسردگی هستند.
وی ضمن تشریح علل و عوامل افزایش آسیب‌های روانی در جامعه می‌گوید: فشارهای روانی ناشی از اختلافات خانوادگی، دزدی، فساد و مواد‌مخدر و عامل مهم و اثر‌گذار بیکاری برای افزایش این نوع از آسیب مؤثر است و تا زمانی که در جامعه بیکاری وجود دارد فساد هم ریشه‌کن نخواهد شد و همین بیکاری باعث از‌هم پاشیده‌شدن خانواده‌ها و گرفتار شدن جوانان در بحرانی از آسیب‌های روانی می‌شود.
اقلیما یکی دیگر از دلایل اصلی ناتوانی در مهار آسیب‌های روانی را وجود نیروهای غیرمتخصص در سازمان‌ها می‌داند و می‌افزاید: درحال حاضر سازمانی همانند بهزیستی به جهت قرارگرفتن نیروهای غیرمتخصص در پست‌های سازمانی به مجموعه‌ای بحران‌ساز تبدیل شده است که نمونه‌هایی از این موارد در سازمان‌های اجتماع‌محور دیگر هم وجود دارد.
وی براین باور است که در حال حاضر تنها 10درصد از پست‌های مددکاری در سازمان بهزیستی تخصصی و 90درصد غیرمرتبط است که این آمار در بهداشت و درمان 7درصد و در دادگستری تنها یک‌درصد است و بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند مانع بزرگی در راه پیشگیری از آسیب‌های روانی در کشور باشد.
به‌طور کلی پیشگیری در همه ابعاد آسیب‌های اجتماعی عواملی را شامل می‌شود که باعث ایجاد یک زندگی سالم، طبیعی و درمان اختلالات رفتاری بهنگام در افراد می‌شود.
علی تهرانی‌فرد
