آقا این بازی چنده؟ - این بازی به درد تو نمی‌خوره. اون یکی را بردار که هم به سن‌ات می‌خوره هم می‌تونی بازیش کنی!
احتمالا شما هم تا به حال از این جنس دیالوگ‌ها در فروشگاه‌های بازی‌های کامپیوتری شنیده‌اید. در فروشگاه‌های کشورمان کمتر این اتفاق رخ می‌دهد که فروشنده دغدغه این چنینی داشته باشد؛ فروش بازی‌ها با رعایت درجه‌بندی سنی حداقل برای بچه‌های کم سن و سال و نوجوانانی که در معرض خطر هستند. اینکه اشکال از فروشنده است یا خیر یک طرف ماجراست اما روی دیگر سکه خودمان هستیم که نظاره‌گر خوبی برای این بده و بستان نیستیم.
به گزارش سایت گروه مجلات همشهری، بهزاد یوسفی در شماره نیمه دوم مرداد همشهری‌مثبت نوشته است: شاید حالا از خودتان بپرسید ما که از نحوه درجه‌بندی سنی بازی‌ها اطلاع دقیقی نداریم پس با وجود این مشکل، چگونه می‌شود فهمید یک بازی مناسب سن کودکمان است یا خیر! جواب سؤال شما را دو سالی است که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای داده است.
هفتم دی سال 87 این بنیاد با کمک کارشناسان مختلف درجه‌بندی سنی‌ای را برای بازی‌های رایانه‌ای مشخص کرد که همه اعم از بازی‌سازان داخلی و توزیع‌کننده بازی‌های خارجی و داخلی موظف شدند این محصولات فرهنگی را با برچسب درجه‌بندی سنی طراحی شده عرضه و به فروش برسانند. از آن تاریخ به بعد بازی‌ها با برچسب‌هایی که عددی روی آنها درج شده آمادگی این را دارند که به خانه من و شما بیایند و ما هم فقط باید قبل از خرید آن عدد را با سن عزیز دردانه‌یمان مقایسه کنیم تا مشکلی برای آنها پیش نیاید.
وضعیت جهانی
هر وسیله تفریحی و سرگرمی که بتواند روی آدم‌های مختلف تاثیرات متفاوت بگذارد معمولا درجه‌بندی سنی می‌شود و برایش نظام درجه‌بندی تعریف می‌کنند. فیلم‌ها بدون شک یکی از اولین وسیله‌های تصویری-تفریحی بودند که تحت نظارت قرار گرفتند تا محتوای آنها بر اساس داشته‌هایشان مورد بررسی قرار بگیرد و درجه‌بندی شود. داشتن تصاویری مثل مسائل جنسی، خشونت بی‌پروا، استفاده از مواد مخدر، ناسزاگویی و چیزهایی از این قبیل باعث شد ناظران صنعت سینما و تلویزیون خیلی زود (در سال 1920) در فکر این باشند که کاری برای این نوع محتواها انجام دهند. کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی در این زمینه پیشرو بودند، همان‌طور که در درجه‌بندی بازی‌های رایانه‌ای هم این دو زودتر از بقیه دست به کار شدند. آنها بازی‌ها را از اواسط دهه 90 با رعایت اصولی جدیدتر از فیلم‌ها درجه‌بندی کردند چون می‌دانستند که طیف سنی که درگیر بازی‌ها می‌شود بسیار متفاوت‌تر از فیلم‌هاست.
هر چند صنعت بازسازی همان‌طوری که در آن‌ور آب گسترده شده در ایران رشد و نمو پیدا نکرده اما اغلب بازی‌های ساخت آن کشورها در به روزترین حالتش به کشور ما سوق پیدا می‌کنند. کافی است خودتان کمی در این زمینه به روز باشید یا فرزندی داشته باشید که خوره بازی باشد.
بدترین حالتش این است که بازی‌ها همان زمانی که در خارج منتشر می‌شوند در کشورمان هم به فروش می‌رسند. این در حالی است که در بیشتر مواقع می‌توانید بازی‌ها را چند روز زودتر از خارج خریداری و آن را بازی کنید! این زنگ خطر بسیار بزرگی است. وقتی بازی‌های بی‌شماری بدون اینکه به محتوای آن کسی اهمیت بدهد به دست جوانان و نوجوانان و حتی کودکان می‌افتد آن هم بدون هیچ نظارتی! با این اوصاف یعنی می‌توان هر لحظه منتظر فاجعه بود.
بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای
اواخر سال 85 بود که تشکیل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. بنیاد ملی که زیر نظر مستقیم وزارت ارشاد است و وزیر ارشاد هم رئیس هیت‌امناء آن به حساب می‌آید، از آن تاریخ به بعد متولی اصلی بازی‌ها در کشور شناخته شد.
اعضای این بنیاد بعداز روی کار آمدن و پیدا کردن جایگاه خود در زمینه بازی‌های رایانه‌ای از وضعیت نابسامان بازار بازی‌ها خبر‌دار شدند و سعی کردند در همان اولین تصمیماتش سر و سامانی به این آشفته بازار بدهند. نهایی کردن نظام ملی رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای از مهم‌ترین تصمیمات این بنیاد نوپا در همان سال‌های نخستین بود.
به گفته خود مسؤولان بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای آنها معیارهای هشت‌گانه‌ای که شامل تبعیض، ترس، خشونت، قمار و شرط‌بندی، گفتار نامناسب، مسائل جنسی، مواد مخدر، مشروبات الکلی، دخانیات و نقض ارزش‌ها می‌شد را در نظام رده‌بندی سنی لحاظ کردند. ماحصل استفاده از این معیارهای هشت‌گانه به وجود آمدن شش رده سنی بود که در نهایت به عنوان رده‌های سنی ملی یا اسرا (ESRA) معرفی شد. نحوه رده‌بندی به این شکل است که از بالای سه سال شروع می‌شود، به بالای هفت سال می‌رسد، 12سال به بالا و 18سال به بالا، رده‌های بعدی هستند و بالاخره بالای 25 سال که آخرین رده‌ای است که در این نظام تعریف شده. اسرا تا حدودی شباهت‌هایی با دیگر نظام‌های رده‌بندی دارد اما در آن تفاوت‌هایی هم به چشم می‌خورد که نشان می‌دهد با فرهنگ غنی ما بیش از پیش سازگار است.
یکی از تفاوت‌های ظاهری این نظام نداشتن رده سنی به نام همه سنین» (Everyone) است که در دیگر نظام‌ها، رده سنی استانداردی محسوب می‌شود. هر بازیکنی در خارج از کشور می‌تواند یک بازی با درجه همه‌سنین تهیه کند درحالی‌که محتوای آن ممکن است فراتر از سن او باشد. به جای آن در اسرا رده 12سال به بالا وجود دارد که مشخص کرده بازی‌های رده همه سنین در واقع مناسب همه سنین نیستند و فقط افراد بالای 12 سال می‌توانند سراغ آن بروند. می‌توانیم در اسرا گزینه‌های دیگری مثل رده سنی بالای 25 سال هم پیدا کنیم که در هیچ‌کدام رده‌بندی‌های سنی وجود ندارد و مخصوص خود ایران است (آخرین رده سنی که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها به عنوان خط قرمز مشخص کردند درجه سنی بالای 18 سال است).
این تفاوت‌های کوچک هر چند ممکن است به چشم نیایند اما در طولانی مدت جوابگوی خیلی از نیاز‌های ما خواهند بود؛ همان‌طوری که اعضای این بنیاد بارها یادآوری کردند نظام‌های رده‌بندی خارجی، پاسخگوی نیاز ما نیست زیرا آنها با توجه به فرهنگ خودشان آن را تهیه کردند و نه با معیارهای فرهنگ جامعه ما. وجود چنین نظام رده‌بندی نیاز جامعه ما و بازیکنان ما بوده است.
یک فرصت، نه حسرت
خیلی از عشاق بازی‌ها فکر می‌کنند این نظام رده‌بندی سنی به ضرر آنها تمام خواهد شد. شاید در ابتدا این‌گونه به نظر برسد اما واقعیت ماجرا این است که اگر نیمه پر لیوان را نگاه کنیم متوجه می‌شویم نه‌تنها این رده‌بندی کارها را خراب نمی‌کند بلکه اگر درست رعایت شود همه‌چیز تازه سر جای خودش قرار خواهد گرفت. یکی از علت‌های این طرز فکر غلط به خاطر این است که فکر می‌کنند بازی‌ها محدودتر خواهند شد. اما واقعیت این طور نیست. این رده‌بندی کمک می‌کند یک بچه هفت‌ساله سراغ بازی‌ای برود که به درد او می‌خورد؛ بازی‌ای که هم از لحاظ محتوا برای او قابل درک است و هم از جنبه سرگرم‌کنندگی جذابیت دو چندانی برای او دارد. چه لذتی دارد وقتی نتوانید سر از یک بازی دربیاورید که برای بزرگ‌ترها طراحی شده و تمام کردن آن اشک شما را در خواهد آورد.
در اصل این نظام رده‌بندی سریع‌ترین و مطمئن‌ترین مسیری است که خود شما و فرزندانتان می‌توانید سراغ بازی‌ها رایانه‌ای بروید بدون اینکه وحشتی ته دل شما را خالی کند، بدون اینکه دیگر نگران این باشید که بازی سالمی در دست فرزندانتان قرار خواهد گرفت یا خیر. شما تنها نیاز دارید رده سنی چسبیده شده به جلد بازی را بخوانید و در صورت تایید آن را به عزیزتان هدیه بدهید.
