فیلمی که شنبه 23مرداد در یکی از روستاهای جنوب لبنان بهعنوان محصول مشترک ایران و لبنان جلوی دوربین رفت.
فیلم شورجه به وقایع جنگ 33روزه رژیم صهیونیستی علیه لبنان میپردازد و ترکیبی از بازیگران ایرانی، لبنانی و سوریهای در آن حضور دارند. پیش از این فیلم «بنبست» به کارگردانی مرتضی آتش زمزم بهعنوان محصول مشترک ایران و لبنان ساخته شده بود که چند روز پیش مراسم افتتاحیهاش نیز در بیروت برگزار شد.
تولید مشترک و همکاری با کشورهای دوست و مسلمان از برنامههای معاونت امور سینمایی است و فصلی در این خصوص در دفترچه سیاستگذاری معاونت سینمایی نیز بهچشم میخورد. تاکید جواد شمقدری بر لزوم تولیدات مشترک با کشورهای اسلامی در کنار کوشش تیم او برای یافتن بازارهای تازه برای فیلمهای ایرانی از رویکردی خبر میدهد که در این سالها به این شکل و شمایل سابقه نداشته است.
هر چند سابقه تولیدات مشترک ایران با کشورهای اسلامی به سالهای دور بازمیگردد، منتها تاکنون هیچ مدیر سینمایی اینچنین پیگیر محصولات مشترک با کشورهای اسلامی نشده بود. شمقدری در روزهایی که برای افتتاح فیلمبرداری جنوب آسمانی در لبنان بهسر میبرد، با عنان ابوشقرا رئیس بنیاد سینمایی لبنان نیز دیدار و با اشاره به جایگاه سینمای ایران در جهان برای ساخت پروژههای مشترک سینمایی با کشورهای دوست اعلام آمادگی کرد.
یافتن ظرفیت های تازه بینالمللی و گشودن دریچههایی که تاکنون به آنها توجه خاصی نشده، از جمله برنامه های جواد شمقدری بهشمار میآید. همکاری در تولیدات مشترک با کشورهای اسلامی و حضور در عرصه اکران سینماهای این کشورها، یکی از این
برنامه های معاونت امور سینمایی است.
در شرایطی که جشنوارههای معتبر جهانی چون کن و ونیز، اعتنایی به سینمای ایران نمیکنند و کلا حضور فیلمهای ایرانی در فستیوالهای رده A کمرنگ شده، شاید توسعه همکاری فرهنگی با کشورهای اسلامی و تلاش برای دراختیارگرفتن بازار منطقه سینمای ایران را این بار به شکلی دیگر جهانی کند. شمقدری با طارق متری، وزیر اطلاعرسانی لبنان نیز دیدار کرد و در این ملاقات به حجم تولیدات سینمای ایران اشاره کرد که میان کشورهای مسلمان رتبه اول را دارد.
لزوم ایجاد زمینههای مناسبتر برای تولیدات مشترک بههمراه حضور سینماگران لبنانی در ایران از دیگر نکاتی بود که شمقدری در این دیدار به آنها اشاره کرد. به این ترتیب، از این پس باید شاهد تولیدات مشترک دیگر ایران و لبنان باشیم.سابقه تولیدات مشترک سینمای ایران با کشورهای دیگر به سالهای دور بازمیگردد.
در دهههای 40 و 50 شمسی گروههای فیلمسازی برای ارزانتر تمامشدن فیلمها به ترکیه میرفتند و از بازیگران ترک نیز بهره میگرفتند. از سوی دیگر، برخی پروژههای بلندپروازانه دولتی در دهه 50 کیلد خورد و پای بازیگران و کارگردانان خارجی نیز به ایران باز شد که البته اغلب حاصلی جز تاراج سرمایههای ملی را در پی نداشت.
بهعنوان مثال، فیلم «کاروانها» با حضور آنتونی کوئین در ایران جلوی دوربین رفت و قرار بود بازارهای بینالمللی را فتح کند؛ اتفاقی که هرگز رخ نداد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی از این محصولات مشترک بهعنوان چپاول مشترک یاد شد.در سالهای پس از انقلاب، سینمای ایران کاملا متحول شد. سودای جهانیشدن نیز در این سالها به شکل دیگری دنبال شد. فیلمهای ایرانی از اواسط دهه60 به عنوان سفیران فرهنگی جمهوری اسلامی در محافل معتبر بینالمللی حضور یافتند.
پروژه تولیدات مشترک نیز چندان جدی گرفته نشد. از دهه 70، برخی فیلمسازان ایرانی با جذب سرمایههای خارجی موفق شدند آثاری را به عنوان محصول مشترک جلوی دوربین ببرند؛ اتفاقی که در سالهای بعد هم کم و بیش رخ داد. بهعنوان مثال میتوان از «فرش باد» ساخته کمال تبریزی نام برد که با سرمایهگذاری مشترک ژاپنیها ساخته شد.
نکتهای که در مورد تولیدات مشترک ایران با کشورهای دیگر معمولا صدق کرده، ناکامی اغلب آنها در فروش جهانی و منطقهای بوده است. این فیلمها اغلب از محدوده فستیوالها خارج نشدهاند و در صورت نمایش عمومی نیز اکرانهای محدودی را تجربه کردهاند.
البته در آن دوران سینمای ایران مسیر جهانیشدن را در دل جشنوارههای معتبر بینالمللی جستوجو میکرد، در حالی که حالا به نظر میرسد سیاستهای تازهای قرار است دنبال شود؛ تعامل و تولید مشترک با کشورهای دوست و مسلمان و استفاده از ظرفیتهای تاکنون مغفولمانده بازار اکران در منطقه.تولید مشترک با لبنان میتواند فتح باب چنین رویکردی باشد. هر چند باید این نکته را در نظر داشت که هماکنون بازار سینماهای لبنان کاملا در سیطره فیلمهای هالیوودی است و صرف تولید مشترک به معنی در اختیارگرفتن فضای اکران نیز نیست.