جزئیات شاخص عملکرد زیست‌ محیطی‌‌٢٠١٠ ایران منتشر شد

به گزارش ایسنا، بر اساس شاخص EPI 2010 که اخیرا منتشر شده است ایران توانسته در گروه بهداشت محیط تا حدود 70 درصد به اهداف پیش‌بینی شده دست یابد این در حالیست که در گروه پویایی اکوسیستم که همان بخش اصلی محیط زیستی این شاخص جهانی است تنها به حدود 50 درصد اهداف دست یافته است که بدین ترتیب میانگین نمره ایران به عدد 60 و رتبه آن به 78 جهان رسیده است.

تحلیل‌های آماری این شاخص نشان می‌دهد ایران در گروه تاثیرات اکوسیستمی به ترتیب در بخش‌های تنوع‌زیستی با 42 درصد، آب 46 درصد، آلودگی هوا 47 درصد، تغییرات اقلیمی 53 درصد، ماهیگیری 57 درصد و کشاورزی 82 درصد تنها توانسته است به اهداف دست یابد.

بر اساس این گزارش در بخش تنوع‌زیستی مقوله حفاظت با 32 درصد، در بخش آب موضوع فشار بر منابع آبی با 22 درصد، در بخش آلودگی هوا موضوع آلاینده اوزون با 33 درصد، در بخش تغییرات اقلیمی موضوع انتشار گاز دی‌اکسیدکربن برای تولید برق با 12 درصد، در بخش ماهیگیری موضوع ماهیگیری بی‌رویه با 15 درصد و در بخش کشاورزی موضوع مصرف بی‌رویه آب با 23 درصد کمترین عملکرد را به خود اختصاص داده‌اند.

دکتر سعید متصدی، استاد دانشگاه شهید بهشتی که بر روی شاخص‌های جهانی EPI ‌مطالعات زیادی داشته است در خصوص شاخص جهانی عملکرد زیست محیطی سال 2010 میلادی گفت: آمارها نشان می‌دهد بدترین شرایط در گروه پویایی اکوسیستم مربوط به تنوع زیستی و زیستگاه‌هاست که ایران در این بخش به 42 درصد اهداف دست یافته است و در مقوله حفاظت از زیستگاه‌ها با مشکل جدی مواجه است. همچنین در بخش آب نیز بیشترین مشکل فشار بر منابع آبی است که در این بخش تنها به 22 درصد اهداف دست یافته‌ایم.

وی مشکل دیگر محیط زیست کشور را بر اساس شاخص EPI آلودگی هوا و اثرات اکوسیستمی آن دانست و افزود: در این بخش مهمترین پارامتر کاهش آلاینده اوزون است که تنها به 33 درصد اهداف تعیین شده رسیده‌ایم. این در حالیست که اوزون آلاینده‌ای است که به دلیل وجود ترکیبات هیدروکربنی، اکسیدهای نیتروژن، نور خورشید و اشعه UV در یک چرخه فتوشیمیایی تولید می‌شود که خطرناک‌تر از آلاینده‌های اولیه مانند مونوکسیدکربن و ذرات معلق است. از سوی دیگر منشا اصلی آلاینده اوزون، اکسیدهای نیتروژن و هیدروکربن‌هاست که ناشی از مصرف بی رویه سوخت در کشور است.

استاد دانشگاه شهید بهشتی به بخش تغییرات اقلیمی اشاره کرد و گفت: در این بخش نیز در انتشار گاز دی‌اکسیدکربن برای تولید برق با مشکلات جدی مواجه هستیم که تنها در این بخش توانسته‌ایم به 12 درصد از اهداف برسیم که این رقم بدترین شاخص EPI ایران اعلام شده است. همچنین در بخش ماهیگیری موضوع کنترل ماهیگیری‌های بی‌رویه و در بخش کشاورزی نیز موضوع جلوگیری از مصرف بی رویه آب و سوق یافتن به تکنولوژی‌های نوین آبیاری باید مورد توجه جدی مسوولان و دست‌اندرکاران قرار گیرد.

وی ادامه داد: متاسفانه وضعیت محیط زیست کشور ما نسبت به سال 2005 میلادی بر اساس شاخص EPI که ردر تبه 53 قرار داشتیم هم‌اکنون 24 پله سقوط کرده است.

وی در خصوص علل اصلی این امر گفت: عدم توجه سیاستگذاران و تصمیم‌گیران به مساله عملکرد مطلوب زیست محیطی با توجه ساختارهای شکننده و ناپایدار مدیریتی و نبود برنامه‌های بلند مدت در خصوص حفاظت از محیط زیست، مشکلات عدیده‌ای برای کشور ایجاد کرده است به شکلی که در این بخش می‌توان به عدم اجرای برنامه جامع کنترل آلاینده‌ها در شهرهای بزرگ و از همه مهمتر عدم اجرای کامل قانون برنامه چهارم توسعه در بخش محیط زیست اشاره کرد.

استاد دانشگاه شهید بهشتی افزود: از سوی دیگر نبود بانک‌های اطلاعاتی آماری دینامیک در کشور و شفاف نبودن آمارهای ارائه شده از سوی ارگان‌های ذیربط که موجب می‌شود هنگام محاسبه EPI عدد واقعی و حقیقی وارد سیستم نشود نیز از دیگر مشکلات ایران در این زمینه است که لازم است به منظور رفع این مشکل بانک‌های اطلاعاتی مشخص که اطلاعات مورد نیاز شاخص‌های جهانی از جمله EPI را تامین می‌کند در کشور توسط متولی آن که همان سازمان حفاظت محیط زیست است تدوین شده و در اختیار متخصصان داخلی و خارجی قرار گیرد.

لازم به ذکر است ایران در EPI 2010 از میان 163 کشور جهان با نمره 60 در رده 78 قرار گرفته است که در این تقسیم‌بندی که کشورها براساس امتیاز کسب شده در پنج گروه قرار گرفته‌اند، ایسلند با امتیاز 5/93 و پس از آن به ترتیب سوئیس با امتیاز 1/89، کاستاریکا 4/86 و سوئد 86 به ترتیب در مقامهای اول تا چهارم قرار دارند. در این رده‌بندی کشور ترکیه بالاتر از ایران و قرقیزستان پس از ایران قرار گرفته‌اند و در این گروه نام کشور امریکا نیز به چشم می‌خورد.

همچنین کمترین امتیاز در این شاخص به ترتیب متعلق به سیرآلئون با 1/32، جمهوری افریقای مرکزی با 3/33، موریتانی 7/33 و آنگولا 3/36 بوده است.

براساس این شاخص رتبه ایران در میان کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا پس از الجزایر، مراکش، سوریه، فلسطین، مصر و تونس در مقام هفتم قرار گرفته است که پس از آن نام لبنان، اردن، عربستان و کویت در این منطقه به چشم می‌خورد.

در حالی ایران در شاخص EPI امتیاز 60 را دریافت کرده است که میانگین این امتیاز در میان کشورهایی که از نظر درآمد با ایران هم‌گروه هستند 2/63 و در میان کشورهایی که از لحاظ جغرافیایی با ایران هم‌گروهند، 1/54 گزارش شده است.