آنچه در این میان بر نگرانی مسئولان محیط زیست و کارشناسان دامن می‌زد قرار گرفتن 5هکتار از بهترین لکه‌های مرجانی در شرق اسکله شهید بهشتی و در محدوده طرح مورد نظر بود؛ مرجان‌هایی عمدتا از نوع شاخ‌گوزنی، نرم و توده‌ای. کارشناسان بیم آن داشتند که با اجرای این پروژه این لکه‌های ارزشمند مرجانی نابود شود اما با وجود انتقادات و اعتراضات دوستداران محیط‌زیست و به‌رغم هشدارهای سازمان محیط‌زیست، با آنکه کارفرما متعهد به رعایت مسائل زیست‌محیطی در اجرای طرح شده بود، در سال 86بدون هماهنگی با سازمان محیط‌زیست اقدام به خاکریزی در منطقه مورد نظر کرد.
این اقدام واکنش تند محیط زیست را در پی داشت تا آنجا که با شکایت این سازمان و حکم قضایی عملیات اجرایی توسعه اسکله شهید بهشتی متوقف شد اما توقف این طرح به معنای انصراف از عملیات اجرایی نبود چرا که اراده‌ای فراتر از مصالح زیست‌محیطی مصمم به اجرای طرح بود. در نهایت سازمان محیط زیست که توان جلوگیری از اجرای طرح توسعه را نداشت گزینه انتقال مرجان‌ها را برگزید تا برای نخستین بار در کشور طرح انتقال مرجان‌ها به اجرا درآید. 3 سال از آن زمان گذشته و انتقال مرجان‌ها آغاز شده است اما در نخستین گام انتقال، سازمان محیط‌زیست می‌گوید مجری به تعهدات خود عمل نکرده و از همین رو بنا بر اختیارات نظارتی خود، پروژه را متوقف کرده است. این در حالی است که مجری هم سازمان محیط زیست را به سنگ‌اندازی متهم می‌کند. گزارشی که در پی می‌آید در واقع تلاشی است برای انعکاس زوایای مختلف پرونده انتقال مرجان‌ها.
مهرماه 87، هنگامی که مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست از طرح انتقال مرجان‌ها به محدوده‌ای خارج از محل اجرای پروژه توسعه اسکله شهید بهشتی خبر دادند، نام دکتر محمد ساداتی‌پور، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد، به عنوان مسئول مطالعات و مجری انتقال مرجان‌ها اعلام شد. در آن زمان، وی درباره چگونگی اجرای طرح به همشهری گفت: «این طرح قرار است در قالب EPC+F اجرا شود؛ یعنی پیمانکار موظف به اتمام کار از صفر تا انتهاست و حتی پول اجرای طرح را تامین می‌کند. معمولا در اجرای چنین طرح‌هایی، پیمانکار چندان توجهی به مسائل زیست‌محیطی و رعایت ضوابط آن ندارد اما از آنجا که پیمانکار در تلاش است تا استاندارد ایزوی 14هزار را به‌دست آورد متعهد به پرداخت هزینه انتقال مرجان‌ها شده است».
وی درباره تیم منتقل کننده مرجان‌ها هم گفت: «طی 45 روز فعالیت فشرده، پیشینه تمامی کارشناسان بیولوژلیست کشور بررسی شد. این بررسی‌ها نشان داد که فقط 5 نفر از دانش و توانایی کافی برای اجرای این کار برخوردارند که عبارتند از: دکتر محمدرضا شکری، (عضو هیات علمی دانشگاه شهید‌بهشتی)، دکتر حمید رضایی(عضو هیات علمی مرکز ملی اقیانوس شناسی)، مهندس تیمور امینی‌راد(کارشناس مرکز تحقیقات شیلات چابهار) و مهندس وهاب مقصودلو».
سازمان محیط زیست صلاحیت این افراد را که گواهینامه غواصی هم داشتند تایید کرد. حتی منتقدانی که با کلیت طرح انتقال مرجان‌ها مخالف بودند در آن زمان بر توانایی تیم منتخب صحه گذاشتند اما در عین حال هشدار دادند که سازمان نباید اجازه اجرای چنین طرحی را بدهد .
هزینه طرح
ساداتی پور درباره هزینه طرح گفت: «1/5میلیارد تومان برای مطالعات این طرح هزینه شده است. کار مطالعاتی یک سالونیم به طول انجامیده و طی آن، مطالعات فیزیکی و شیمیایی کل پهنه خلیج چابهار به انجام رسیده است».وی با اشاره به اینکه برای انتقال مرجان‌ها، 500 میلیون تومان اختصاص یافته است، تصریح کرد: «سازمان محیط‌زیست برای اجرای این طرح تضمین خواسته که هنوز میزان آن مشخص نیست و قرار است این میزان تضمین براساس تعرفه بین‌المللی یا بومی تعیین شود. پس از آن، طی 39روز و براساس یک برنامه مدون، مرجان‌ها به منطقه جدید منتقل خواهند شد». اما هیچ یک از گفته‌های مجری طرح نتوانست منتقدان را مجاب کند و همچنان با اجرای طرح انتقال مرجان‌ها مخالفت می‌کردند و براین نکته پای می‌فشردند که در صورت شکست طرح انتقال، خسارت ناشی از مرگ مرجان‌ها را با هیچ ضمانتی نمی‌توان جبران کرد. دکتر محمدباقر نبوی ،معاون دریایی سازمان محیط‌زیست همان زمان در گفت‌وگو با همشهری در پاسخ به دغدغه‌های دوستداران محیط زیست و منتقدان تاکید کرد: «تا برای ما مسجل نشود که این طرح با موفقیت همراه است اجازه انتقال یک وجب لکه‌مرجانی را هم نخواهیم داد چه برسد به انتقال بیش از 5 هکتار منطقه مرجانی».
انتقال مرجان‌ها
2 ماه پس از این گفت‌وگوها در آذرماه 87، مهندس امید صدیقی ،مدیرکل دفتر اکوبیولوژی دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با همشهری از انتقال آزمایشی مرجان‌های خلیج چابهار در بهمن ماه 87خبر داد و گفت:« برای انتقال مرجان‌ها نخست باید مجری طرح به‌صورت آزمایشی یک منطقه کوچک در حد 1500 متر مربع با حدود 40 الی 50 کلونی مرجانی را براساس متدلوژی‌ای که ارائه کرده به سایت جدید منتقل کند تا اگر نتیجه موفقیت‌آمیز بود کل منطقه مرجانی منتقل شود». سرانجام طرح آزمایشی انتقال مرجان‌ها در فروردین ماه سال گذشته به اجرا درآمد. مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست پس از اتمام عملیات، آن را موفقیت‌آمیز توصیف کردند و براساس آن قرارشد طرح انتقال مرجان‌ها، با رفع برخی مشکلاتی که حین اجرای طرح آزمایشی پیش آمده بود در سال‌جاری به اجرا درآید. در پی آن، اوایل شهریورماه جاری، عملیات اصلی انتقال مرجان‌ها آغاز شد اما به‌رغم این پیشینه یک هفته پس از شروع عملیات انتقال مرجان‌ها، سازمان محیط‌زیست این عملیات را متوقف کرد. تورج همتی، مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان شنبه گذشته درباره علت توقف پروژه گفت:« پروژه بر خلاف توافقات قبلی و طرح آزمایشی در حال انجام است ،قرار بود ساحل مشرف به منطقه‌ای که مرجان‌ها به آن محل منتقل می‌شوند آزادسازی شده و ساخت و‌سازی انجام نشود تا میزان کدورت آب که یکی از عوامل مهم مرگ و میر مرجان‌هاست در آنجا کاهش یابد اما این امر تاکنون محقق نشده است».
دعوت به مناظره
دکتر محمدرضا شکری، مشاور فنی و علمی طرح انتقال مرجان‌ها و عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی که دانش‌آموخته اکولوژی حفاظت دریاست، در واکنش به اظهارات مسئولان سازمان محیط‌زیست به همشهری گفت: «سازمان حفاظت محیط‌زیست ناکارآمدی خودش را می‌خواهد به گردن دیگران بیندازد. ما طرح پایلوت را انجام دادیم که هم مورد تایید دفتر دریایی سازمان محیط‌زیست بود و هم مشاور خارجی پروژه برآن صحه گذاشت. برهمین اساس و بنابه توافقات قبلی از 3 ماه پیش عملیات انتقال را آغاز کردیم اما مدیر کل محیط زیست سیستان و بلوچستان بدون دلیل کار را متوقف کرد. جالب اینجاست که ما را متهم به عدم رعایت ضوابط می کنند درحالی که یکی از افرادی که از طرف سازمان برای نظارت بر اجرای طرح انتقال انتخاب و معرفی شده ، فاقد تحصیلات دانشگاهی است، ناظر دیگری هم که فوق لیسانس دارد از دانش و تجربه کافی برای نظارت برخوردار نیست. ما تاکنون براساس همان متدلوژی مورد توافق کار کرده‌‌ایم اما تیمی که فاقد تخصص است می‌خواهد به کار تیم انتقال که دانش آموختگان بیولوژی دریا هستند و تجربه عملی در مسئله انتقال مرجان دارند و مدام در حال پایش وضعیت مرجان‌ها هستند نظارت کنند .»
وی در ادامه اظهار داشت: «ما اعلام کردیم برای آنکه مرجان‌ها آفتاب سوخته نشوند آنها را داخل آب قرار می‌دهیم و روی آنها را با پتوی خیس می‌پوشانیم اما ناظر که فاقد تجربه و تخصص است درجه حرارت را چک می‌کند و با این توجیه که دما برای ادامه کار مناسب نیست کار را متوقف می‌کند. واقعا ما باید پیش چه کسی دفاع کنیم. وقتی مدیرکل دفتر اکوبیولوژی دریا، کار را به مسئول اداره محیط زیست چابهار واگذار می کند نتیجه آن می شود که یکی از ناظران فاقد تحصیلات دانشگاهی است و ناظر دیگری که فوق‌لیسانس دارد تاکیدش براین است که هرچه من می‌گویم باید عملی شود؛ این برخوردها چه معنایی دارد. ما که ابزار قانونی نداریم ابزار ما، کارماست. باید از مسئولان سازمان پرسید وقتی مرجان‌های نایبند قربانی عملیات نفتی شدند چرا عکس‌العملی از خود نشان ندادید؟ اما اکنون که کاری با امکانات داخلی با این شیوه می‌خواهد برای نخستین بار در کشور اجرا شود اشکال‌تراشی می‌کنید. آیا این نحوه برخورد با جامعه علمی درست است؟ اینها هر وقت بخواهند کار را می‌خوابانند و هر وقت بخواهند به کس دیگری واگذار می‌کنند.
کاری را که طی یک ماه باید انجام می‌شد یک سالونیم طول دادند. ما گزارش به 2زبان دادیم مشاور خارجی مورد تایید سازمان حفاظت محیط‌زیست هم آن را تایید کرده است اما دفتر دریایی و محیط زیست استان کار را کش می‌دهند».شکری در ادامه اضافه کرد: «ما 50بوته مرجانی را منتقل کردیم، تصاویر آن موجود است با آنکه انواع توفان‌ها را هم پشت سر گذاشتند بیش از 90 درصد نرخ بقا داشتند. براساس آن، بعد از یک‌سال پیگیری، مجوز ادامه کار را گرفتیم با این شرط که قرار شد ناظر غیرعلمی نباشد اما 2ماه پیش کار را به دلیل واهی تعطیل کردند». وی در پایان گفت: «مشکل اینجاست که روش کار ما نجات مرجان‌هاست نه تکثیر اما وقتی ناظران و مسئولان محیط‌زیست استان به این مسئله آگاهی ندارند چه باید بکنیم؟ اینها حتی حاضر به صحبت کردن با ما نیستند. ما حاضریم پروژه را به خودشان واگذارکنیم به شرط آنکه هزینه های ما را بپردازند. ما حاضریم با مسئولان محیط زیست در حضور رسانه‌ها مناظره علمی کنیم تا مشخص شود چه کسی مقصر است؟»
به تعهدات عمل کنند
به سراغ دکتر محمدباقر نبوی ،معاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست رفتیم و از او کم و کیف ماجرا را جویا شدیم. وی گفت: «براساس توافق انجام شده با سازمان بنادر و دریانوردی قراربود اجرای این پروژه طبق تفاهم‌نامه و با رفع مشکلات طرح پایلوت و رعایت ملاحظات زیست‌محیطی صورت بگیرد اما با آنکه ناظر سازمان حفاظت محیط زیست در محل انتقال مرجان‌ها حضور داشت مدیر فنی و کارشناس علمی پروژه در محل حاضر نشدند ضمن آنکه ضوابط مندرج در تفاهم‌نامه مورد نظر رعایت نشده از جمله سایت نظارت و کنترل زیست‌محیطی که قرار بود در سایت جدید انتقال طراحی شود و در اختیار سازمان قرار بگیرد هنوز ایجاد نشده است.»
نبوی با اشاره به اینکه گونه‌های مرجانی نسبت به پارامترهای محیطی مانند دما، کدورت و در معرض خشکی بودن(خارج از آب بودن) بسیار حساس هستند ، یادآور شد:«چنانچه مرجان‌ها در معرض چنین پارامترهایی قرار بگیرند نابود می‌شوند. از این رو، لازم است مسئولان طرح توسعه بندر شهید بهشتی نسبت به اجرای مفاد تفاهم‌نامه و رعایت ضوابط زیست‌محیطی اقدام کنند تا خساراتی به مناطق مرجانی وارد نشود».معاون دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست در خصوص ناظران پروژه انتقال مرجان‌ها گفت: «ناظر، فوق‌لیسانس بیولوژی دریایی دارد و در نظارت مشکلی وجود ندارد، مشکل مربوط به مجری است که به تعهدات خود عمل نمی‌کند».
