ما در این زمینه با وزارت دفاع، وزارت صنایع و وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات هماهنگی کرده‌ایم که این موضوع را به تولید انبوه برسانیم امادر این زمینه موفق نبوده‌ایم.
موضوع تولید سیستم عامل ملی از سال‌ها پیش یعنی از سال1379 در کشور مطرح بوده است، هدف اولیه طراحان این طرح مقابله با تهدیدات امنیتی سیستم عامل ویندوز بود، به همین منظور در بهمن ماه سال۱۳۷۹ طرح ملی لینوکس یا به عبارت دیگر طرح ملی فارسی‌سازی سیستم عامل لینوکس، از سوی مرکز فناوری اطلاعات پیشرفته دانشگاه شریف ارائه شد و دو سال بعد، یعنی بهمن۸۱، مراحل عملیاتی آن آغاز شد.
چندی بعد محمد سپهری راد مشاور رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و دبیر وقت شورای‌عالی انفورماتیک در باره نحوه شروع این پروژه گفت: مطالعاتی در سال1380 آغاز شد تا ابعاد مسئله را بشکافد که اگر ما بخواهیم چنین کاری را انجام دهیم، حد و حدود آن چیست؟ براساس مطالعات، تعریف مسئله تقریبا روشن و بعد از مشخص شدن حدود مسئله، پروژه وارد مرحله اجرایی شد.
در کنار دبیرخانه لازم بود یک سیستم مدیریت فنی هم وجود داشته باشد. برای این منظور، با مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته شریف (وابسته به دانشگاه صنعتی شریف) قراردادی منعقد شد تا مسائل فنی و هدایت پروژه را به لحاظ استانداردهای فنی دنبال کنند و یک کمیته راهبردی هم از افراد متخصص تشکیل شد تا هدایت کلان پروژه را بر عهده بگیرد. بنابراین در اینجا دو دسته مسئله مطرح می‌شود؛ یکی مسائل مربوط به اینکه مجموع فعالیت چیست و پروژه چه مراحلی را پی‌می‌گیرد و دوم، مسائل مربوط به بعد فنی پروژه.
این طرح ابتدا موافقان فراوانی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات داشت تا اینکه چند سال بعد با رویکرد دولت نهم، کمک‌های بودجه‌ای به این پروژه که بالغ بر یک میلیارد تومان شده بود، قطع شد.
عبدالمجید ریاضی معاون وقت وزارت مذکور در انتقادی آشکار در این باره گفته بود: توسعه نرم‌افزارهای متن‌باز به‌دلیل صرفه‌جویی در هزینه‌های خرید نرم‌افزار پایه، مشکلات امنیتی نرم‌افزارهای بسته و در نهایت مشکلات ناشی از وجود ایرادات عمدی و سهوی در نرم‌افزارهای بسته و نبود خدمات پشتیبانی مطمئن در آنها در حال پیشرفت است و دولت‌ها و سازمان‌های زیادی در دنیا از آن حمایت می‌کنند. این حمایت‌ها شامل سیاست‌های تشویقی و ایجاد مراکز خاص حمایت از نرم‌افزارهای متن‌باز است. او با تأیید توقف حمایت مرکز تحقیقات مخابرات از طرح ملی نرم‌افزارهای متن‌باز، دلیل آن را نداشتن مسئولیت این مرکز در این زمینه دانست. ریاضی با اشاره به طرح سیستم‌عامل ملی افزوده بود: «باید در طرح و پیگیری موضوعات فنی از شعارهای بیهوده پرهیز شود، برای مثال واژه سیستم عامل ملی یک واژه مبهم و بی‌معناست.»
بدین ترتیب اگر چه پروژه سیستم عامل ملی و یا به عبارتی لینوکس فارسی سرانجام تولید شد و نسخه‌های مختلف آن نیز در دسترس کاربران قرار گرفت اما این پروژه با استقبال کاربران ایرانی مواجه نشد. شاید به این دلیل که فرهنگ‌سازی و تبلیغ مناسبی برای آن صورت نگرفت و اغلب مردم از وجود چنین سیستم‌عاملی بی‌اطلاع ماندند. کمااینکه الان هم اگر یک نظرسنجی از بین کاربران اینترنت انجام شود احتمالا بسیاری از مردم از وجود چنین سیستم‌عاملی اظهار بی‌اطلاعی خواهند کرد.
به گفته رئیس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته دانشگاه صنعتی شریف، بومی‌سازی سیستم عامل لینوکس فارسی سال‌هاست که انجام شده، اما نهادینه و جایگزین‌کردن آن با سیستم عامل‌هایی چون ویندوز، نیازمند تصویب سند ملی از سوی دولت است، حتی نسخه‌های مختلف لینوکس فارسی از نظر فنی آماده توزیع است و در برخی شرکت‌های بزرگ نیز جایگزین سیستم عامل ویندوز شده است، اما با تصویب این سند وظایف تمامی دستگاه‌ها و نهادها در کشور برای استفاده از آن به‌صورت اجرایی مشخص می‌شود.
موافقان و مخالفان
تولید و استفاده از سیستم عامل ملی موافقان و مخالفان خاص خود را دارد. موافقان معتقدند: در حال حاضر عمده رایانه‌هایی که مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد رایانه‌های شخصی بوده و سیستم عامل مورد استفاده در این رایانه‌ها سیستم عامل ویندوز است. استفاده گسترده از این سیستم مشکلاتی را به همراه دارد ازجمله اینکه منبع این سیستم عامل در اختیار ما نیست و حفره‌های امنیتی در آن وجود دارد.
از این رو، بدون آنکه کاربران بدانند، ممکن است این حفره‌های امنیتی برایشان مشکل ایجاد کند و اطلاعات آنها در معرض نفوذ خرابکاران قرار گیرد. در ایران قانونی که حمایت‌کننده نرم‌افزارهای خارجی باشد وجود ندارد و این نرم‌افزارها به‌طور رایگان تکثیر می‌شوند و همه از آن استفاده می‌کنند، اگر ایران بخواهد به سازمان تجارت جهانی (WTO) بپیوندد، قطعا ادامه این روش امکان پذیر نیست و کشور مجبور خواهد شد برای استفاده از نرم‌افزارهای خارجی، بهای آن را بپردازد. لذا استفاده از یک سیستم عامل ملی ضروری است.
موافقان همچنین مواردی همچون هزینه بالای خرید سیستم عامل ویندوز، عدم‌دسترسی به کد منبع این سیستم عامل، مشکلات سیاسی احتمالی در روابط کشورها و همچنین وابستگی به محصولات یک شرکت خصوصی را از جمله دلایلی ذکر می‌کنند که بسیاری از کشورها از جمله ایران را مایل به سرمایه‌گذاری و تشویق شرکت‌ها برای کار روی سیستم عامل‌های دیگر کرده است.در مجموع دست‌اندرکاران طرح سیستم عامل ملی، در دسترس‌بودن کد منبع لینوکس، امنیت بالاتر و هزینه پایین‌تر را دلیل انتخاب آن می‌دانند. اما در مقابل به اعتقاد کارشناسان، پروژه سیستم عامل ملی در حد و اندازه‌های دانشگاهی، پروژه‌ای مقبول و جالب است، ولی در مقیاس تجاری، بر خلاف گرایش عمومی و تخصصی در جهان است.
طراحی سیستم عامل فارسی و تغییراتی همچون راست‌چین کردن نوشته‌ها، این سیستم عامل را محدود به گروه هدف بسیار کوچکی می‌کند. این در حالی است که زبان بین‌المللی زبان انگلیسی است و نرم‌افزارهای روز دنیا نیز به همین زبان تولید می‌شوند. این خود بزرگ‌ترین عامل برای عدم‌موفقیت پروژه سیستم عامل ملی در مقیاس تجاری است. ویندوز با همه مشکلات امنیتی و عدم‌کارایی که دارد یک سیستم عامل ساده و کاربرپسند است.
با این حال مشخص نیست چیزی که رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور از آن به‌عنوان سیستم عامل ملی نام برده ، همان پروژه لینوکس فارسی است یا پروژه دیگری است که ابعاد آن هنوز اعلام عمومی نشده است. هر چه باشد کاربران نهایی این سیستم عامل مردم هستند. شاید بهتر باشد برای تجاری‌سازی آن، ابعاد، ویژگی‌ها و مزیت‌های این سیستم عامل از سوی کارشناسان و دست‌اندرکاران پروژه اعلام شود؛ چه در این صورت ممکن است با ابراز علاقه مردم سرمایه‌گذارانی پیدا شوند که بدون حمایت وزارت صنایع و دستگاه‌های دولتی، این سیستم را به تولید انبوه رسانده و موفقیت آن را تضمین کنند.
