ماجرا از این قرار است که یک دانشجوی کارشناسی ارشد یکی از دانشگاههای مادر در تهران متن کامل یک پایاننامه را که در سال1378 از آن دفاع شده عینا در سال1386 کپیبرداری کرده و از آن دفاع کرده و فارغالتحصیل شده است. کپیبرداری مذکور به حدی است که حتی یکی دو غلط املایی موجود در پایاننامه اصلی نیز عینا نقل شده است.
البته تا اینجای کار چیز چندان عجیبی نیست چرا که مشابه چنین حوادثی در ایران بسیار رخ داده که برخی از آنها در رسانهها افشا شده و برخی دیگر یا مشخص نشده و یا درصورت مشخص شدن و اثبات تقلب در محیط داخل دانشگاهها محبوس شده و خبری از آن به بیرون درز نکرده است تا به اعتبار علمی دانشگاه متبوع فرد متقلب لطمهای وارد نشود. اما نکته تأسفانگیز ماجرا اینجاست که پایاننامه کپی شده، در پایگاه اطلاعاتی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز بهعنوان یک پایاننامه معتبر ثبت شده و به بازدیدکنندگان معرفی میشود.
معنای این سخن این است که پایگاه اطلاعاتی که هدف اولیهاش طبق اساسنامه و قوانین مصوب، جلوگیری از تکراری بودن عناوین پایاننامههای دانشگاهها بوده قادر به تشخیص یک پایاننامه تقلبی نیز نبوده است، چه رسد به پایاننامههای مشابه یا تکراری یا باعناوین و موضوعات نزدیک به هم.
در واقع این بانک اطلاعاتی و پژوهشگاه مربوطه با این هدف راهاندازی شده است که بتواند کمک حال دانشجویان و استادان و محققان داخلی باشد تا بتوانند با استفاده از پژوهشهای انجام شده پیشین به تحقیق در باره موضوعات جدید بپردازند و راههای رفته را دوباره طی نکنند.
شاید دلیلش این باشد که این پایگاه تنها وظیفه ثبت و ضبط پایاننامهها را بر عهده دارد و وظیفه کشف تقلبهای علمی هنوز بر عهده این نهاد گذاشته نشده است. میگویند: 2نفر در خیابان مشغول حفر کانال و پرکردن آن بودند یکی میکند و دیگری پر میکرد پرسیدند چرا این کار باطل را میکنید؟ گفتند ما 3 نفر بودیم یکی میکند دیگری کابل میگذاشت و سومی پر میکرد، چند روزی است نفر دوم به سر کار نیامده ما کار خود را انجام میدهیم! حالا حکایت ثبت و ضبط پایاننامهها در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران نیز همین شده است، آنها وظیفه ثبت اطلاعات را دارند و کشف تقلب هنوز به آنها ابلاغ نشده است.
از آنسو، یک راهکار در پیش گرفته شده در داخل این است که صورت مسئله یعنی افشاگر تقلب را پاک کنیم، مشابه همین سایت اساتید علیه تقلب که توسط تعدادی از اساتید برجسته دانشگاههای ایران اداره میشود و جنبشی آنلاین علیه تقلب در محیطهای علمی ایران و یک اهرم پیشگیرانه علیه متقلبان است، اما این سایت متأسفانه اخیرا در لیست سایتهای الایش شده قرار گرفته و به جای دیدن این سایت، شما به لینکهای مفید دیگری هدایت میشوید.