کمبود فعالیت جسمی و بی‌تحرکی معضل اصلی سلامت زنان است

دکتر مطهره علامه رئیس اداره سلامت میانسالان وزارت بهداشت در مصاحبه‌ای به سوالات ما درباره روز ملی سلامت زنان (سبا) پاسخ داده است:

• چرا برای سلامت زنان روز ملی تعیین شده است؟

سلامت زنان از جهات مختلفی اهمیت دارد. ناتوانی های آنها در مقاطع سنی مختلف، می تواند کیفیت زندگی آنان را کاهش دهد ، و از انجاکه مدیریت سلامت همه اعضای خانواده در دست زنان است بنابراین سلامت زنان نه تنها برای خود انها اهمیت دارد بلکه ضامن سلامت خانواده نیز است.

اهمیت این موضوع باعث شده که در اغلب کشور های دنیا روز های ملی خاص، برای سلامت مردان و زنان در نظر گرفته شود. هدف ما هم از برگزاری این روز، حساس سازی و اطلاع رسانی در خصوص مهم ترین اولویت های سلامت زنان به کل جامعه بوده و در هر سال بر یکی از مهم ترین موضوعات سلامت زنان متمرکزمی شویم.

• شعار انتخاب شده امسال" فعالیت جسمانی زنان در هر مکان، در هر زمان است" با توجه به ابعاد وسیع سلامت زنان، چرا شعار انتخاب شده امسال فعالیت جسمانی زنان است؟

در بررسی انجام شده برای تدوین سند راهبردی سلامت زنان کمبود تحرک و فعالیت فیزیکی به عنوان معضل اصلی سلامت زنان و محور برنامه استراتژیک سلامت زنان گزارش شده است.

با توجه به موارد فوق محور روز ملی سلامت زنان نیز در سال 89 همین امر است. فعالیت جسمی کافی در پیش گیری و درمان بیماری های قلبی-عروقی و تصلب شرائین، سکته قلبی و مغزی، فشارخون، چربی خون بالا، دیابت قندی، پوکی استخوان، کمردرد، سنگ کیسه صفرا، بیماری روحی-روانی، افزایش کیفیت زندگی، کاهش اثرات سالمندی، لذت بردن از زندگی، کمک به موثر بودن کار، کمک به توان خلاقیت، کمک به کاهش هزینه های زندگی و بالاخره کاهش مرگ و میر بسیار موثر است.

و همه این موارد از الویت های سلامت زنان است.

• با توجه به اهمیت فعالیت جسمانی چه برنامه هایی به افزایش فعالیت جسمانی زنان کمک می کند؟

در بررسی ها مشخص شده که میان سالان به ویژه زنان میانسال از کمترین میزان فعالیت جسمانی بهره مند هستند. تغییر رفتار این گروه از رفتار های ناسالم به رفتار سالم نیاز به اتخاذ تدابیری در جهت دو استراتژی مهم زیر است:

اول،تغییر رفتارمبتنی برجامعه: بی تردید انسان ها که از ویژگی مهم زندگی اجتماعی برخوردارند، در صورتی که بخواهند شیوه زندگی سالم را انتخاب کنند بدون این که شرایط محیطی و اجتماعی امکانات لازم را فراهم کند مقدور و میسر نخواهد شد. به ویژه ان که عمده عوامل خطر بیماری های غیرواگیر با عوامل اجتماعی موثر بر سلامت ارتباط داردو تغییر در این عوامل بدون همکاری بین بخشی و مهم تر از ان همکاری و مشارکت مردم و تکنولوژی مناسب که از اصول اولیه مراقبت بهداشتی اولیه است عملی نیست.

دوم،تغییر رفتار مبتنی بر فرد: این استراتژی نیازمند مسلط ومجهزشدن ارائه دهندگان خدمات بهداشتی به مهارتهای مرتبط با مشاوره و آموزش متناسب با نیاز های مراجعه کنندگان و گیرندگان خدمات بهداشتی و ابزارهای مربوطه است. به ویژه آن که کارکنان بهداشتی با مقولات نوین سلامت، از جمله مشاوره برای تغییر رفتار هایی از نوع کم تحرکی کمتر آماده شده اند. معاونت بهداشتی در هر دو عرصه برنامه اجرایی دارد و مشارکت همه سازمانهای مرتبط می تواند به غنای برنامه ها کمک کند.

• علاوه کمی تحرک جسمی زنان، موضوعات مهم سلامتی زنان چه موضوعاتی هستند؟

مهم ترین علل مرگ و میر زنان کشور ما، بر اساس بررسی بار بیماری ها، پس از حوادث و بلایای غیر مترقبه طبیعی و حوادث ترافیکی، بیماری های ناشی کاهش خون‌رسانی به قلب و بیماری های عروقی مغز است.

اگر ناتوانی ناشی از بیماری های مزمنی مانند دیابت، فشارخون و چاقی - که عامل خطرساز برای بیماری‌های قلبی هستند-  را نیز در همین گروه قرار دهیم بار بیماری ناشی آنها افزایش پیدا می کند.

در میان سایر عوامل ناتوانی زنان، مهم ترین عوامل در همین بررسی به ترتیب اولویت شامل بیماری های اعصاب و روان به ویژه افسردگی، بیماری های عضلانی- اسکلتی به خصوص کمردرد و آرتروز، کم خونی و یائسگی خواهند بود که در گروههای سنی مختلف زنان رتبه آنها تغییر می کند.

به عنوان مثال یائسگی و مشکلات ناشی از آن در گروه سنی 45 تا 60 سال زنان رتبه دوم علل ناتوانی را به خود اختصاص می‌دهد.یا در گروه سنی دختران نوجوان آکنه بار بیشتری را همراه دارد.

از طرف دیگربا توجه به مسولیت و نقش های متعدد فیزیولوژیک خانوادگی و اجتماعی زنان باید به تنظیم خانواده به عنوان عامل موثر بر سلامت مادران، کاهش بارداری های ناخواسته و حاملگی های پرخطر در نتیجه کاهش مرگ و میر مادران توجه کرد. تاثیر سلامت مادر بر سلامت تمام اعضای خانواده و شاخص سلامت جامعه کاملا بارز است.

• با توجه به توضیحات شما سرطان های زنان در چه جایگاهی قرار دارند؟

این بیماری در ایران و دیگر کشور های جهان جزء علل اصلی مرگ و میر است. رویکرد نظام سلامت کشور ما، به این بیماری بر منطق علمی استوار است.

با استقرار کامل برنامه جامع کنترل سرطان در سال های اولیه ابتلا به بیماری، فقط مرحله بیماری کاهش پیدا می‌کند. و در مراحل بعدی و پس از چندین سال (10 تا 15 سال) مرگ و میر نا شی از سرطان کم می شود.

در حال حاضر در بین انواع سرطان ها، سرطان پستان جزء شایع ترین سرطان های زنان است. که باعث خسارت های فردی، خانوادگی و اجتماعی فراوانی می شود.

سرطان پستان در ایران در زنان همچنان در رتبه اول قرار داشته و با بروز سالانه تعداد 6976 مورد بالاتر از موارد گزارش شده سرطان پوست است.

البته در چند سال اخیربخشی از توان نظام سلامت کشور صرف راه اندازی و توسعه نظام ثبت سرطان کشور شده و خوشبختانه در این عرصه که از مهم ترین اقدامات اولیه در امر مبارزه با سرطان است به موفقیت بزرگی دست پیدا کردیم. به نحوی که امروز سیمای سرطان کشور کاملا مشخص است و در تک تک استان های کشور تعداد ونوع سرطان های بروز یافته هر سال آن استان کاملا مشخص است.