حضور 49 کشور آسیایی نقطه عطفی برای ورزش پهناورترین قاره جهان بود. بازیهای آسیایی که پایه‌اش از سال 1951 دهلی گذاشته شد هر چهار سال یکبار به طور منظم در حال برگزاری است.
بازی‌هایی که به نوعی می‌توان به آن لقب یک المپیک کوچک را داد. برای کشورهای آسیایی این بازی‌ها فرصتی است تا هر چهار سال یکبار موقعیت و ثمره تلاش‌هایشان را شاهد باشند. کاروان ورزشی ایران این بار با گستردگی بیشتر نسبت به چند دوره پیش با 246 ورزشکار در 25 رشته در بازیهای آسیایی دوحه قطر حضور پیدا کرد. کسب مقام ششم در جدول رده‌بندی توزیع مدال‌ها، ایران را در زمره موفق‌ترین کشورهای آسیایی قرارداد. نتیجه‌ای که در مجموع با واقعیت ورزش ایران همخوانی داشت و یکی از بهترین دوره‌های حضور ورزشکاران کشورمان بود. این نتیجه حتی می‌توانست در صورت عدم محرومیت وزنه‌برداران و بعضی از ناداوری‌ها بهتر از این هم باشد.
برای بررسی بهتر موقعیت ورزش ایران در میدان آسیایی پانزدهم درصدد واکاوی کاروان اعزامی و رشته‌های حاضر در دو بخش جداگانه برآمدیم. ابتدا به سراغ ورزش‌های گروهی رفتیم و سپس در بخش دوم نگاهی خواهیم داشت به ورزش‌های انفرادی که همانند 12 دوره گذشته به لطف مدال‌های این رشته‌ها، ورزش ایران توانست جایگاهی مقبول برای خود در میان 49 کشور آسیایی دست و پا کند.
شاید در هیچ دوره‌ای دستگاه ورزش ایران به اندازه بازیهای آسیایی دوره پانزدهم توجه به ورزش‌های گروهی از خود نشان نداده بود. در حالی که در اکثر دوره‌ها به جز بازیهای آسیایی دوره هفتم در تهران ورزش‌های اجتماعی با عبور از فیلترهای سخت امکان حضور در رویداد بزرگی چون بازیهای آسیایی را پیدا می‌کردند، این بار در سایه تعامل میان کمیته ملی المپیک و سازمان تربیت‌بدنی، ایران در اکثر رشته‌های جمعی حضوری فعال داشت.
به جز رشته‌های با سابقه‌ای چون فوتبال (طلایه‌دار ورزش‌های گروهی ایران)، والیبال، بسکتبال و واترپلو رشته‌های تازه پا گرفته‌ای مثل سپک تاکرا و کبدی در کنار هندبال این موقعیت را یافتند که خودی بنمایانند. در این جمع برخلاف آنچه که انتظار می‌رفت رشته‌هایی درخشیدند که با کار کارشناسی شده اصلاً روی مدال آنان حساب باز نشده بود. برعکس رشته‌هایی که توقع مدال از آنان می‌رفت به جز فوتبال مابقی نتایج ضعیفی از خود برجا گذاشتند که دور از انتظار بود.
این واقعیت را نیز نباید از نظر دور داشت که کمیته ملی المپیک بیشترین حمایت را از ورزش‌های گروهی به عمل آورد و برای آماده‌سازی آنان از بازیهای تدارکاتی گرفته تا جذب مربیان خارجی و اردوهای مناسب سنگ تمام گذاشت، اما عملاً به جز بسکتبال و هندبال سایر رشته‌ها نتوانستند جواب این حمایت و توجه را با کسب مدال و مقام بدهند.
سقوط والیبال
در بین رشته‌های گروهی، والیبال شرایطی خاص داشت. عدم استراتژی صحیح و حضور در دو میدان با یک تیم در دو رویداد تقریباً همزمان (مسابقات جهانی و بازیهای آسیایی) سقوط این تیم را رقم زد. نایب قهرمان بازیهای آسیایی بوسان با شکست در مقابل کره جنوبی در همان بازی اول از گردونه مدعیان خارج شد. بازیکنان اشباع شده والیبال برخلاف مسابقات قهرمانی جهان در ژاپن در مقابل دارنده مدال طلای دوره قبل آنچنان بی‌رمق و پراشتباه ظاهر شدند که حریف ترسیده را بر خود مسلط دیدند و نتیجه‌اش شکستی پرحرف و حدیث بود.
والیبال چوب عدم مدیریت صحیح، دسته‌بندی پنهان و آرایش نادرست را خورد و پس از چهار سال مدال نقره بوسان را با عنوان نازل ششمی در دوحه معاوضه کرد.
عوامل دوری فوتبال از طلا
فوتبالی که در چهار دوره از بازیهای آسیایی مدال طلا گرفته بود ، این بار نیز با وجود حضور در آخرین لحظه همه نگاهها را به دنبال خود داشت. برای همه کشورهای شرکت کننده مدال طلای این رشته جذاب و پرطرفدار طعمی متفاوت با طلای سایر رشته‌ها داشت. تیم فوتبال امید ایران که در بازگشت اردوی برزیل خود را آماده حضور در دوحه می‌کرد در بحبوحه تعلیق فوتبال ایران اعلام شد که قادر به حضور در بازیهای آسیایی نخواهد بود.
در حالی که بازیکنان این تیم روانه خانه‌هایشان شده بودند و گفته می‌شد «سیموئز» هم به برزیل بازخواهد گشت با تلاش مدبرانه مسئولان ورزش و همکاری شورای المپیک آسیا در کمتر از 48 ساعت جواز حضور در بازی‌ها را یافت. تغییرات متوالی در این تیم طی دو سال گذشته و عدم همراهی چند بازیکن شاخص مثل شجاعی و نکونام و شوک ناگهانی عدم شرکت در بازی‌ها و خودخواهی چند بازیکن موجب شد تا این تیم با وجود داشتن چهره‌های مستعد نتواند همانند بازیهای آسیایی سال‌های 1974 تهران، 1990 پکن، 1998 بانکوک و 2002 بوسان از سکوی قهرمانی بالا برود.
بازی متوسط با مالدیو تا بازی با هنگ‌کنگ هم امتداد یافت و تیم ایران با پیروزی خفیف مقابل این دو حریف و شکست 2 بر صفر هند به عنوان تیم اول گروه روانه مرحله حذفی شد. در این مرحله چین هم با ضربات پنالتی مغلوب تیم ایران شد تا قطر میزبان در مرحله نیمه پایانی جلوی قهرمانی دوره پیش سبز شود. در روزی که تیم ایران ناهماهنگی‌اش بیشتر از بازیهای قبلی به چشم آمد در مصاف با تیم آماده و پر انگیزه قطر دو بر صفر مغلوب شد تا به حضور در بازی رده‌بندی راضی شود.
مدال برنز تیم فوتبال امید ایران چندان آسان حاصل نشد. در یک بازی سخت با کره جنوبی تیم ایران در آخرین دقایق وقت اضافه با گل دقیقه 114 عادل کلاه‌کج برنز دیگری از این بازی‌ها گرفت. مدال برنز فوتبال برای مسئولان کمیته ملی المپیک و فدراسیون فوتبال چندان راضی کننده نبود و به همین دلیل «سیموئز» برزیلی رفتنی شد. در فوتبال طلا به قطر میزبان رسید و نقره به عراق تعلق گرفت.
سربلندی بسکتبال و هندبال
در میان رشته‌های گروهی بسکتبال و هندبال سربلند بودند. دو رشته‌ای که در لیست تیم‌های مدال‌آور نبودند، اما در سایه پشتکار و جنگندگی بر شایستگی خود صحه گذاشتند. بسکتبال پس از نزدیک به 55 سال از بازیهای آسیایی 1951 دهلی دوباره به مدال برنز دیگری رسید و هندبال هم پس از چهل سال نخستین مدال خود را در بزرگسالان و آن هم در رویداد مهمی چون بازیهای آسیایی به دست آورد.
کبدی و سپک‌تاکرا نا موفق
کبدی و سپک‌تاکرا از زیر مجموعه ورزش‌های همگانی از دیگر ناکامان ورزش‌های گروهی بودند. دو رشته جدید که با سروصدا و تبلیغات بسیار پیرامون مدال‌آوری خود باعث گمراهی مسئولان ورزش و کمیته ملی المپیک شدند. جالب است بدانید در لیست اولیه ورزش‌های مدال‌آور نام این دو رشته در کنار فوتبال، والیبال، واترپلو آمده بود.
باز هم گلی به جمال کبدی که اگر اندکی خوش اقبال بود مدال برنز از چنگ آن نمی‌پرید! تیم کبدی که یک بار بنگلادش را در مرحله مقدماتی برده بود در بازی رده‌بندی با واگذار کردن نتیجه از سکوی افتخار دور ماند. کبدی به گفته مسئولان خود مدالش را در این بازی‌ها حتمی می‌دانست. اما «سپک‌تاکرا» با دو تیم هیچ دستاوردی به جز شکست در این بازی‌ها نداشت. رشته‌ای که در میان رشته‌های سنتی مربوط به کشورهای جنوب شرق آسیا خود را صاحب موقعیتی دلپذیر برای کسب مدال و افتخار می‌دانست.
شروعی بد، پایانی دلپذیر
بسکتبال ایران شروعی بد در بازیهای آسیایی قطر داشت. شکست مقابل اردن همه را به آینده این تیم ناامید ساخت. در گروهی که ایران در آن حاضر بود، اصلاً روی این تیم حسابی باز نشده بود و همه توجهات به کره جنوبی و قطر بود.
بازی ناهماهنگ و عدم موفقیت در شوت‌زنی و پنالتی‌ها حاصلش باختی با شوک مثبت بود. شکستی که به گفته محمود مشحون رئیس فدراسیون بسکتبال ایران باعث بیداری کل تیم شد.
کمتر کسی در دوحه این باور را داشت که تیم ایران بتواند در بازی دوم خود کره جنوبی دارنده مدال طلای بازیهای آسیایی 2002 بوسان را ناکام بگذارد. در یک روز استثنایی و در سایه خود‌باوری تیم ایران با مهدی کامرانی، پویا تاجیک، آیدین و صمد نیکخواه بهرامی، حامد حدادی، کریم احمدیان، علیرضا هنردوست، امیر امینی، سامان ویسی، ایمان زندی، حامد آفاق و موسی نبی‌پور همه نگاهها را به خود عوض کرد.
ایران به جز دقایق پایانی در تمامی طول بازی برتر از کره ظاهر شد. با این بازی ایران شانس خود را برای دستیابی به مقام افزایش داد. بحرین و سوریه با وجود آزار دادن تیم ایران نتوانستند سد راه آنان شوند، اما قطر به لطف آفریقایی‌ها تغییر ملیت داده دومین شکست تیم ایران را رقم زد. کسب مقام دوم گروه موجب شد تا ژاپن در دور حذفی حریف ایران شود.
در یک بازی نفس‌گیر و مهیج ایران درست در لحظات پایانی شکست مقابل ژاپن را مبدل به پیروزی شیرین در سالن زیبای خلیفه ساخت. 5 دقیقه زمان کافی بود تا تیم ایران 5 امتیاز عقب مانده را با برتری 68 بر 64 عوض کرده و خود را در جمع 4 تیم مرحله نیمه نهایی قرار دهد.
رویارویی دوباره با قطر اگر اندکی با هوشیاری و جسارت بیشتر توأم می‌شد تیم ایران می‌توانست خود را در فینال ببیند.
شکست‌های چند سال اخیر مانع از آن شد که بازیکنان ایران با دل و جرأت بیشتر به سد حریف حمله‌ور شوند. حمایت داوران از تیم میزبان ذهنیت بازیکنان را به خود مشغول و مانع از تمرکز کافی در لحظات حساس شد وگرنه قطر در بازی دوم دست‌یافتنی بود. باخت میلیمتری به قطر ایران را برای بار دوم به میدان اردن فرستاد. اردنی که بر سر کسب مدال برنز تیمی متفاوت با بازی اول را مقابل خود می‌‌دید.
اشتهای سیری ناپذیر بازیکنان ایران عرصه را به حریف تنگ ساخت و برتری 84 بر 78 و کسب مدال برنز حداقل پاداشی بود برای تیمی که 55 سال در انتظار چنین مدالی لحظه شماری کرد، هر چند که به اعتقاد آگاهان در دوحه حق این تیم بیشتر از مدال برنز بود. در بسکتبال چین طلا گرفت و قطر هم با شکست در فینال به مدال نقره بسنده کرد.
واترپلو در همان جای قبلی
واترپلوی ایران همچنان نان مدال طلای بازیهای آسیایی 1974 تهران را می‌خورد. با وجود حضور پیاپی در بازیهای آسیایی دوره‌های گذشته هنوز مدال دیگری در این رشته بدست نیامده است. این تیم در دوحه درست در همان مکانی ایستاد که چهار سال پیش در بوسان به آن رسیده بود. سالهاست که واترپلو در بازیهای آسیایی نتوانسته است خاطره درخشش مردان موفق بازیهای آسیایی تهران را در اذهان زنده کند.
در قطر تساوی با قزاقستان در گام نخست این تصور را پیش آورد که شاید طلسم چهارمی بشکند، اما حتی پیروزی بر کره یکی از تیم‌های مدعی و قطر و فیلیپین هم برای رفتن بر روی سکو کفایت نکرد.
شکست برابر چین تیم ایران را دوباره در برابر قزاقستان تیم مدافع عنوان قهرمانی قرار داد که حاصل آن از بین رفتن طعم شیرین مساوی در بازی نخست و از دست رفتن مدال برنز بود. در واترپلو چین با شایستگی طلا گرفت، ژاپن نقره و قزاقستان برنز.
هندبال مرهون جوانان شجاع خود
هندبال هم وضعیتی مشابه با بسکتبال داشت. کسب مقام چهارم تا ششم نیز رضایت‌مندی مسئولان کمیته ملی المپیک و سازمان تربیت بدنی را موجب می‌شد. صدمه دیدگی چند مهره کلیدی قبل از اعزام به دوحه حداقل انتظارات را از این رشته مظلوم گرفته بود، اما هیچ‌کس نمی‌دانست که جوانان جایگزین بزرگان مصدوم شده چه اندیشه‌ای در سر دارند. جوانان شجاع هندبال حتی با تجربه‌های تیم را با خود در راه خلق شگفتی همراه ساختند. هندبال تازه در دوحه متوجه شد که زودتر از این‌ها با این جوانان فداکارش می‌توانست به افتخار برسد.
حجت راه‌شناس، اکبر خوش‌نویس، الله کرم استکی، سعید پورقاسمی در کنار با تجربه‌های تیم هانی زمانی، علیرضا ربیعی، مسعود ظهرابی و رسول دهقانی ترکیبی موزون‌تر از همیشه به هندبال ایران بخشیدند.
اگر شکست کویت جدا از وصل بودن به کانون قدرت در کنفدراسیون آسیا و تیمی یکدست داشتن و یا قطر را بردن با امتیازات میزبانی ممکن نبود ولی برتری بر تیم‌هایی چون کره جنوبی (پرافتخارترین تیم آسیا)، سوریه، هنگ‌کنگ، چین و عربستان کافی بود تا ایران پس از چهل سال در این رشته صاحب مدال نوبرانه‌ای شود. موفقیت هندبال را باید چند بار مرور کرد. آنچه که باعث درخشش هندبال ایران شد را باید در چند فاکتور خلاصه کرد.
1 - آشنایی بیشتر سر مربی خارجی با موقعیت حریفان آسیایی و انتخاب تاکتیک‌های مناسب برای هر بازی
2 - جسارت جوانانی که خلأ با تجربه‌های مصدوم را با دوندگی بیشتر پوشش دادند
3 - آرامش در میدان و پیروی از نظم و انضباط تیمی
4 - برگزاری اردوهای آماده‌سازی و بازیهای تدارکاتی قابل توجه
در هندبال کویت طلا گرفت، قطر با نقره در جای دوم ایستاد.
