دست کم به 2 علت؛ نخست از بین همه آثار ادبیات داستانی سال 86، هیچ برگزیدهای را برای دریافت 110 سکه سال نخستش (87) برنگزید و تنها به معرفی 2 کتاب شایسته تقدیر قناعت کرد که هر کدام 25 سکه دریافت کردند.
اما در سال گذشته، در دومین دوره برگزاری جایزه جلال، حتی «شایسته تقدیر» هم که در طول سالهای سال برگزاری جوایز دولتی در حوزههای مختلف ادبیات، دست از سر کتابها برنداشته است، به کسی نرسید و جایزهای که اساس برگزاریاش بر محور ادبیات داستانی است و به نام یک نویسنده تاسیس شده است، در بخش رمان و داستان کوتاه، هیچ نامی را مطرح نکرد تا نویسندگانی که در سال 87 آثارشان منتشر شده بود، بدون حتی یک سکه به خانه بروند.
اما علت دوم به اقدام عجیب مسئولان فرهنگی بازمیگردد. مسئولان برگزاری جوایز ادبی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بخش ادبیات داستانی را از مهمترین جایزه کشور رسما حذف کردند. برای حذف این بخش که در طول سالهای برگزاریاش معمولا بدون برگزیده به پایان میرسید و حداکثر به همان «شایسته تقدیر» اکتفا میکرد، وجود جایزه بزرگ و گرانقیمتی به نام جلال بهعنوان علت مطرح میشد.
در واقع آنطور که معاون فرهنگی وقت وزارت ارشاد میگفت، وقتی جایزهای با 110سکه بهصورت اختصاصی در حوزه ادبیات داستانی برگزار میشود، وجود همین بخش در کتاب سال، موازیکاری است. محسن پرویز به جز این اقدام و در ادامه یکسانسازی و هماهنگ کردن برگزاری جوایز مختلف معاونت تابعهاش، دبیری همه این جوایز را نیز یکسان کرد و در اواخر دوره کاریاش به محمدرضا سرشار سپرد اما سرشار که مدتها بود وارد کارهای اجرایی نمیشد، همراه با پرویز رفت و به این ترتیب، بلاتکلیفی جایزه جلال آغاز شد.
حالا تنها 3 هفته تا دوم آذر باقی است. دوم آذر روزی است که جلال آل احمد به دنیا آمده و انگیزهای شده است برای راهاندازی جایزه جلال. در این روز در 2سال گذشته، مراسم نهایی برگزار و رایها هر چه بوده، اعلام شدهاند؛ جایزهای که قرار است جایگزین کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در رشته ادبیات داستانی باشد؛ اتفاقی که تنها در همین یک رشته از بین دهها رشته کتاب سال افتاده است.
اما امسال، هنوز این جایزه حتی دبیر ندارد و بعید است بتواند تا 3 هفته دیگر کار را به انجام برساند؛ هرچند دبیرخانه جایزه با وجود شایعاتی درباره دوسالانه شدن، اواخر خرداد فراخوانش را منتشر کرد و تا 31 مرداد به نویسندگان فرصت داد که کارهایشان را به این دبیرخانه بفرستند. یک هفته پس از پایان این مهلت، خبر رسید که پایگاه اینترنتی جایزه جلال هک شده و بالا نمیآید. این اتفاق البته آنطور که در خبرهای هفتم شهریور منتشر شده، تنها چند ساعت ادامه یافت و بعدازظهر همان روز، سایت جایزه مجددا راه افتاد.
با وجود این، حالا یعنی بعد از گذشت 2 ماه از آن تاریخ، این سایت نیز غیرفعال بهنظر میرسد و با هیچیک از نشانیهایی که اعلام شده، قابل دسترسی نیست. از جمله http://www.jalalaleahmad.ir یا http://www.aleahmad.ir یا با جستوجوی اینترنتی.
مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب نیز 21شهریور به فارس گفت: معاونت فرهنگی افرادی را بهعنوان دبیر علمی انتخاب کرده که در حال مذاکره با این افراد هستند و تا پایان این هفته مذاکرات نهایی و اسامی اعلام میشود. علی شجاعی صائین در پاسخ به این سؤال که انتخاب این گزینهها با توافق خود این افراد بوده و آیا این افراد برای قبول این مسئولیت شرط و شروطی نگذاشتهاند، اظهار داشت: به این شکل هم نمیتوانیم بگوییم. اجازه بدهید اول معاونت فرهنگی این افراد را معرفی کند چرا که معاونت فرهنگی طرف مذاکره است.
پس از آن خبرگزاری مهر، 20مهر از قول یک منبع آگاه نوشت: 18 گزینه روی میز معاون فرهنگی بود که از میان آنها 3گزینه برای جایزه کتاب سال شایستهتر تشخیص داده شدهاند. در میان این سه گزینه نیز نام غلامعلی حداد عادل، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به چشم میخورد.
این خبر و بهویژه نام حداد عادل، بازتاب وسیعی در رسانهها یافت اما شجاعی 27مهر گفت: هنوز کسی بهعنوان دبیر علمی سومین دوره جایزه «جلال آل احمد» انتخاب نشده و این موضوع کار داوری را دشوار میکند. علی شجاعی صائین گفت: طبق مصوبه شواری عالی انقلاب فرهنگی دبیر علمی جوایز «جلال آلاحمد» و «پروین اعتصامی» توسط دبیر علمی کتاب سال انتخاب میشود اما بهدلیل مشخص نبودن دبیر علمی کتاب سال به تبع این جوایز نیز هنوز دبیر علمی ندارند. با توجه به نزدیکی زمان برگزاری جایزه «جلال آل احمد» و مشخص نبودن دبیر علمی آن کار داوری بهطور حتم فشرده و دشوار خواهد بود.
دشواری البته شاید توصیف مناسبی از داوری بدون دبیر نباشد، چرا که اصولا داوری بدون وجود دبیر، فاقد اعتبار است و در شرایط کنونی دیگر زمان انتخاب دبیر نیز گذشته و بعید است کسی این سمت را در فاصله 3 هفته تا اعلام رای بپذیرد. با این اوصاف باید منتظر ماند و اقدام بعدی برگزارکنندگان جایزه جلال آلاحمد، گرانترین جایزه ادبی ایران را مشاهده کرد.