بهعنوان مثال فردی که قصد دارد به شهر یا کشوری برای دیدن آثار تاریخی و طبیعی سفر کند، با مراجعه به سایتهای گردشگری آنلاین میتواند یک پیش سفر مجازی انجام دهد؛ به این معنا که با یک کلیک روی لینک آثار تاریخی یا طبیعی، میتواند فضای تصویری منطقه مورد نظر را بهصورت سهبعدی (3D) مشاهده کند، گویی خود نیز به سفر در این منطقه رفته است. همچنین برخی از سایتهای عمرانی مرتبط با طرحهای عمرانی شهری نیز از این فضای مجازی استفاده میکنند و برای آگاهی بیشتر شهروندان، امکان مشاهده فضاهای عمرانی بهصورت آنلاین و تصویری را فراهم میکنند.
گردشگری الکترونیک یا همان e-tourism مجموعهای از فعالیتهای مبتنی بر فناوری جدید است که میتواند ساختارهای سنتی صنعت گردشگری را ساماندهی و جهتدهی کند که در این میان نقش ict بسیار بارز و قابل تأمل است. گردشگری الکترونیک به مجموعهای از پایگاههای اینترنتی (دولتی و خصوصی) و استانداردها و پروتکلهای خاص اطلاق میشود که با تولید و بازنشر اطلاعات در فرمتهای مختلف از قبیل متن، تصویر، کاتالوگ و بروشور، تیزرهای تبلیغاتی و حتی خدماتی از قبیل رزرو هتل و خرید الکترونیک، معنا مییابد.
امکان زیارت و سفر در دنیای اینترنت
در واقع با قابلیتهای جدیدی که گردشگری الکترونیک فراهم کرده و بسیاری از سایتهای داخلی نیز از آن استفاده میکنند، امکان انتخاب افراد پیش از سفر بیشتر میشود و افراد با دیدن تصاویر متحرک مجازی از محل میتوانند درباره مقصد زیارتی و گردشگری خود بهتر تصمیمگیری کنند. این قابلیت حتی برای دیدن فضاهای شهری از بالا و بهصورت سهبعدی از سطح زمین نیز مهیا شده است. در زمینههای زیارتی نیز سایتهای مرتبط با زیارتگاههای مذهبی دست به اقدامات جالبی زدهاند؛ بهعنوان مثال سایت آستان قدس رضوی قابلیت زیارت مجازی حرم امامرضا(ع) با استفاده از تصاویر مجازی سهبعدی را فراهم آورده است.
اینترنت و وب در واقع دنیایی موازی با دنیای حقیقی و حسی ایجاد کردهاند. بر همین مبنا افراد میتوانند به راحتی از گوشه خانه خود هزاران کیلومتر دورتر سفر کنند و از زیباییها و دیدنیهای مناطقی که حتی در کشورهای دیگر هستند لذت ببرند. شاید این بتواند مناسبترین گزینه برای افرادی باشد که تمکن مالی یا فرصت مناسب برای مسافرت کردن ندارند. فضای مجازی گردشگری روشی نوین با توانایی نمایش سهبعدی همزمان با اراده کاربر و ارتباط مستقیم با او، تأثیرگذارتر از مابقی روشهاست و با هزینه بهمراتب کمتر قابل انجام است. فضای مجازی با کاربردهای بسیاری همچون شبیهسازی مکانهای تفریحی، ساختمانها، شهرکها، فروشگاهها و کارخانهها، آموزش با قابلیت اتصال به محیط واقعی و ثبت وقایع محیط بهصورت همزمان و کاربردهای آدرسدهی و مکانیابی قبل از سفر و حتی کاربردهای تبلیغاتی و فرهنگسازی، اکنون ابزاری بسیار قدرتمند برای تبلیغات شده است. از همین رو امروزه اکثر کشورها به فکر استفاده از این فناوری برای ثبت مکانهای تاریخی و گردشگری خود افتادهاند.
قابلیت خرید بلیت و رزرو هتل نیز امکان مناسبی در e-tourism است که در این میان میتواند مشوق علاقهمندان برای سفر به نقاط مختلف باشد.
در گردشگری مجازی که به مدد فناوریهای نوین شکل گرفته، افراد میتوانند با دیدن تصاویر مناطق مورد نظر خود برای بازدید، یکی از این مناطق را انتخاب کنند و سپس از طریق اینترنت بلیت، هتل و حتی پرواز خود را رزرو کنند.
هماکنون حتی سایتهای وابسته به شهرداریهای کشور نیز اقدام به ایجاد بخشهایی تحت عنوان تصاویر یا عکسهای مجازی کردهاند. شهرداری تهران نیز قسمتی را در سایت خود به تصاویر دنیای مجازی اختصاص داده است.
گزینهای برای توسعه صنعت گردشگری
با استفاده از امکانات e-tourism در واقع میتوان گفت که افق جدیدی پیش پای صنعت گردشگری که یکی از پردرآمدترین صنایع است گشوده شده است. با استفاده از این امکان، کشورها میتوانند با هزینه کمتری برای آثار دیدنی خود به تبلیغات بپردازند. استفاده از فضای وب همچنین سبب کاهش اتلاف منابع انرژی، کاغذ و استهلاک دستگاههای چاپ میشود.
برای استفاده از این فضا در ایران همچنان نیاز به تبلیغات و آموزش وجود دارد؛ بهعنوان مثال اکنون بسیاری از کاربران اینترنت، بسیاری از سایتهای گردشگری و سایتهای مرتبط با سازمانهایی نظیر میراث فرهنگی را نمیشناسند و در این زمینه نیاز به راهنمایی و تبلیغات احساس میشود. در بعد خارجی نیز باید تبلیغات در سایتهای اینترنتی مرتبط با گردشگری در ایران انجام گیرد. حتی شاید بهتر باشد سایتهای خاص چند زبانه برای مراجعهکنندگان خارجی اختصاص یابد و با به کارگیری متخصصان امر گردشگری در این سایتها، بهترین و مهمترین دیدنیهای ایران از طریق فضای مجازی به خارجیان معرفی شود. از دیگر سو نیز میتوان سایتهای رسمی و چند زبانه کشور را نیز در این زمینه تقویت کرد.
سایتهای اینترنتی رسمی، سخنگوهای دیجیتال یک کشور در اینترنت به شمار میآیند که بهدلیل رسمی بودن میتوانند بهعنوان مرجعی معتبر مورد بازدید مشتاقان سفر در هزاره سوم قرار گیرند. هر چه این پایگاهها قویتر و روزآمدتر باشند و امکانات مختلفی مانند چند زبانه بودن را پشتیبانی کنند، میتوانند سهم قابل توجهی از بازار جهانگردی در دنیا داشته باشند.
اینترنت راهنمای خوبی برای گردشگران است. علاوه بر تمام امکانات و مزایای استفاده از راهنماهای اینترنتی، امکانات اجرایی خوبی نظیر رزرواسیون اینترنتی هتلها و مراکز اقامتی و رزرو بلیت هواپیما و قطار را نیز میتوان در اختیار متقاضیان این خدمات قرار داد. به این ترتیب این امکان به مشتریان داده میشود تا با حذف واسطه بهطور مستقیم نسبت به تهیه بلیت خود اقدام کنند؛ البته در این میان، وجود زیرساختهای تجارت الکترونیک برای تسهیل روند پرداخت اعتباری هزینهها و همچنین، پلیس مجازی برای امنیت تبادل اطلاعات در گردشگری مجازی، بیش از پیش اهمیت پیدا میکند.در واقع میتوان از امکانات اینترنتی جدیدی که در قالب e-tourism ارائه شدهاند توریستهای خارجی بیشتری را با جذابیتهای کشور آشنا و درآمد ارزی بیشتری را نصیب کشور کرد.این فرصتی است که میتوان با اتکا به صنعت توریسم و گردشگری تا حدود زیادی از اتکا به درآمد نفت کاست و بدون نیاز به سرمایهگذاری هنگفت، فرصتهای شغلی جدید ایجاد کرد.