با او درباره فرهنگ استفاده از کتابهای مرجع در بین نوجوانان ایرانی به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
- فرهنگ استفاده از کتابهای مرجع چه‌قدر دربین نوجوان‌های ایرانی وجود دارد؟
در برخی مدارس ، معلمان به دانش‌آموزان تکلیف می‌دهند تا درباره موضوعی تحقیق کنند. خود من دیده‌ام که پدر یا مادر گاهی همراه دانش‌آموز و گاهی هم بدون دانش‌آموز به کافی‌‌نت‌ها مراجعه می‌کند و از مسئول کافی‌نت می‌خواهد که مطلبی را پیدا و چاپ کند و تحویل آنها بدهد. آنها می‌‌گویند که این یک تحقیق دانش‌آموزی است. در ایران گرچه چند سالی‌است که چند دایره‌المعارف، فرهنگ‌نامه و واژه‌نامه منتشر شده، ولی متأسفانه فرهنگ استفاده مطلوب از کتاب مرجع رایج نیست. یکی از ویژگی‌های منفی فرهنگ ما این است که به برخی افراد به خاطر شرایطشان رجوع می‌شود؛ مثل فرهنگ معلم پرستی. متأسفانه در مدارس هم معلم خودش مرجع است، در صورتی که معلم باید رجوع به کتاب مرجع را آموزش دهد.
- استفاده از کتاب مرجع چه‌قدر می‌‌تواند به نفع نوجوانان باشد؟
اگر استفاده از کتاب‌ها و منابع مرجع، هم در نظام آموزش رسمی و هم در آموزش غیر رسمی(در خانواده‌ها و رسانه‌ها) به صورت یک برنامه فرهنگی سراسری و ملی رایج شود، تأثیر مهمی در توسعه کشور خواهد گذاشت.
- اما چه‌طور می‌توان این فرهنگ را در میان نوجوانان رواج داد؟
در دانش آموزان باید کنجکاوی پرسشگری و انتقاد را رشد داد. معلمان نباید از پرسیدن‌های بی‌شمار بترسند. به دانش‌آموزان باید یاد داد که در برابر هر حرفی که می‌شنوند یا می‌خوانند مدرک و دلیل و سند معتبر بخواهند. بارها بپرسند چرا و چگونه. و تحت تأثیر شرایط(ابهت، نمره، مدرک تحصیلی) قرار نگیرند و پرسشگری را لحظه‌ای کنار نگذارند. از طرف دیگر حفظ کردن درس‌های فهمیدنی رایج شده و پرسیدن چرا و چگونه سرکوب می‌شود. تجربه و آزمایش و بحث در مسائل، کنار گذاشته شده است.
- کتابهای مرجع کنونی می‌‌توانند پاسخ‌گوی نیاز دانش‌آموزان باشند؟
چند کتاب مرجع به تازگی چاپ شده‌اند. چندتایی از آنها ترجمه هستند و همه قیمتشان گران است. ولی مسئله فقط تولید و چاپ و انتشار نیست. مسئله استفاده واقعی از آنها و تأثیر اجتماعی آنهاست. وقتی یک کتاب گران است و فقط در کتابخانه آن را می‌بینید، پس بچه‌ای که کتاب‌خوان نیست نه در خانه و نه در کتابخانه از آن استفاده نمی‌کند. در این‌جا نقش کتابخانه‌های مرجع و کتابداران مرجع پررنگ می‌شود. البته همه اینها بازمی‌گردد به آمار کتاب‌خوانی و تحقیق دانش‌آموزی؛ چرا که مسئله استفاده از کتاب مرجع از مسئله کتاب‌خوانی و تحقیق جدا نیست. استفاده از کتابهای مرجع باید فایده اجتماعی و کاربرد واقعی داشته باشد؛ باید در آموزش رسمی و غیر رسمی و در فرهنگ عمومی و روابط مردم وارد شود.
