شب که فرا می‌رسد، دیگر نشانی از سفال و سفالگر و سفالینه در شهر پیدا نیست. چند دقیقه بعد که هوا تاریک تر می‌شود ،هیچ نمادی که معرف شهر سفال ایرانی باشد در لالجین پیدا نمی‌شود. این در حالی است که بسیاری از ساکنان لالجین به سفالگری اشتغال دارند یا به نوعی زندگی روزمره خود را با سفال در‌آمیخته‌‌اند و از این‌رو مردم ایران، لالجین را با سفال آن می‌شناسند و اگر قصد سفر به این شهر داشته باشند، به سبب خرید یا دیدن سفال و سرامیک ساخته شده در لالجین، قدم در راه می‌گذارند.
گردشگران در ورودی لالجین با بوستان کوچکی روبه‌رو می‌شوند که سال گذشته احداث شده است. قرار است چند خمره بتنی موجود در پارک، سفال را در ذهن آنان تداعی کند.
کمی جلوتر، در میدان شهرداری، باز هم از جنس بتن، مجسمه سفالگر با چند کوزه ساخته شده به چشم می‌خورد که آخرین نشانه سفال و سفالگری در گرافیک شهری لالجین است.
در حقیقت به جز مغازه‌های فروش سفال که ابتدای شهر قرار گرفته است، هرچه طول و عرض لالجین را بپیمایید، اثری از سفال دیده نمی‌شود؛ انگار کاربرد سفال در فضای شهری لالجین فراموش شده است.ابوالفضل دهله‌ای، شهردار لالجین، دلیل استفاده نکردن از سفال در نمای شهر را مقاوم نبودن آن در مقابل عوامل جوی و انسانی می‌داند و می‌گوید: «مجسمه سفالگر و خمره‌های سفالی در میدان شهرداری و پارک سفال لالجین از بتن ساخته شده است چرا که بتن در دراز مدت ماندگاری خود را حفظ می‌کند.»
این در حالی است که بسیاری از آثار به جامانده از تمدن ایرانی سفالی است و جز سفال‌هایی که در موزه‌ها قرار گرفته‌اند، ابنیه تاریخی، اماکن مذهبی، کاخ‌ها و بناهای بسیاری داریم که از هنر سفالگری در آنها استفاده شده است و گردشگران را به‌خود جذب می‌کند. آثار به جا مانده از تمدن ایرانی نشان می‌دهد که سفال و سرامیک ازجمله مقاوم‌ترین مواد برای استفاده در فضای عمومی و شهری است.
رئیس انجمن سفالگران در این باره می‌گوید: «امکان ندارد آثاری که در 1100 درجه، پخته شده‌اند در فضای بیرون دچار مشکل شوند.»
بهزاد اژدری خاطرنشان می‌کند: «آسیب‌پذیری سفال و سرامیک تنها در برابر ضربه است ولی در مقابل باران‌های اسیدی، سرما و گرما مقاومت می‌کند، ضمن اینکه آثار سفال و سرامیک می‌تواند در فضاهای عمومی و فرهنگی و فضاهایی که آسیب‌پذیری کمتری داشته باشد، نصب شود.»وی می‌افزاید: «اکنون با استفاده از فناوری نانو می‌توان آثار هنری سفالی را با مواد ضد‌آب پوشاند که دیگر دچار ترکیدگی نشوند.»
امروزه محدودیت‌های استفاده از سفال و سرامیک در فضای شهری به‌دلیل ابداع روش‌ها و تکنیک‌های مختلف مقاوم‌سازی، برطرف شده است. زیر‌سازی برای نصب آثار سفالی یا به‌کارگیری سفال معرق از جمله راهکارهای ارائه شده در این زمینه محسوب می‌شود. هنر سفالگری می‌تواند در شهر در قالب نقش برجسته، موزاییک، کاشی‌کاری، مجسمه و... متجلی شود.
نبود سفال در مبلمان شهری
در این میان پارک‌ها و میدان‌ها محل‌های خوبی برای استفاده از سفال در طراحی مبلمان شهری به‌شمار می‌روند، اما لالجین با بیش از 15هزار نفر جمعیت به جز پارک سفال که به‌تازگی ساخته شده است، تنها یک پارک کوچک در مجاورت کتابخانه علامه طباطبایی دارد که به گفته هادی اسماعیلی، شهروند لالجینی، مدت‌هاست به آن رسیدگی نشده است. در قسمتی از این پارک چند کاسه لعابی آبی رنگ شکسته رها شده است. برف‌های پا‌نخورده اطراف وسایل بازی رنگ و رو رفته نیز نشان می‌دهد کودکان برای بازی در این پارک رغبتی ندارند.
چند پیرمرد روبه‌روی پارک و جلوی مغازه‌ای نشسته‌اند، تعداد نیمکت‌های فلزی زنگ زده موجود در پارک حتی برای نشستن آنها کافی نیست. شهردار لالجین می‌گوید: «مشکلات حقوقی مانع ساماندهی این پارک شده است.»با این‌حال محمدرضا عراقچیان، عضو هیأت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه بوعلی سینا خاطرنشان می‌کند: «حتی درصورت نبود پارک و میدان هم می‌توان به چند طریق از سفال در فضای شهری لالجین استفاده کرد.»
وی ادامه می‌دهد: «استفاده از لکه‌های رنگی سرامیک و سفال در نمای خانه‌ها، کاربرد سفال در تابلوی مغازه‌ها یا در ترکیب با دیگر نماها می‌تواند در این‌باره راهگشا باشد؛ همان‌طور که ما در معماری قدیم همدان نیز به این موارد بر‌می‌خوریم.»
ایجاد هویت برای قطب سفال
عراقچیان خاطرنشان می‌کند: «می‌توان از آثار سفالی در کنار پیاده‌روها، فضاهای باز یا ورودی اداره‌های لالجین استفاده کرد و نقش‌های سفالی را به‌گونه‌ای در شهر برجسته کرد که برای لالجین به‌عنوان قطب سفال ایران ایجاد هویت شود.»
«سفال به شهر هویت می‌دهد اما کاربرد سفال در گرافیک شهر سفال ایران مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.» محمد‌جواد ایروانی، کارشناس ارشد طراحی محیط، با بیان این مطلب می‌افزاید: «فرض کنید مغازه‌های سفال و سرامیک‌فروشی ابتدای شهر لالجین بسته باشد، در این صورت سفال در خیابان‌ها و بلوارهای لالجین هیچ نمودی ندارد. اگر به قلب لالجین هم برویم ، اثری از سفال نمی‌بینیم.»ایروانی تاکید می‌کند: «می‌توان در طرح کیوسک‌های مطبوعاتی یا نمای مغازه‌ها، از سفال استفاده کرد و حداقل گلدان‌های سفالی را در بلوار شهر به کار برد. در این صورت کسی که به لالجین می‌آید، متوجه می‌شود وارد فضای جدیدی شده است که مانند برخی از شهرهای گردشگر‌پذیر و خاص کشور، معماری ویژه‌ای دارد.»وی با تاکید بر اینکه باید برای ترویج سفال فرهنگ‌سازی شود، می‌افزاید: «ساکنان شهر می‌توانند در ساخت بنای مسکونی از سفال استفاده کنند و الگویی برای سایر همشهریان خود باشند.»
به‌نظر می‌رسد که انتقاد کارشناسان از مبلمان شهری لالجین از نظر مدیران شهری لالجین نیز تا حد قابل قبولی باشد، چرا که شهردار لالجین سال 87 در جمع اعضای شورای شهر لالجین گفته بود: «متأسفانه شهر لالجین که نام پایتخت سفال ایران و سومین قطب گردشگری استان را یدک می‌کشد، فاقد هرگونه امکانات و سیمای شهری است و برطرف شدن این مشکل همت مسئولان استان را می‌طلبد.»
