تشکیل شورایعالی کودک و نوجوان و تولید آثار ارزشمند انیمیشن از دیگر صحبتهایی بود که در این نشست مطرح شد و این نوید داده شد که شبکه کودک تخصصیتر میشود. این صحبتها در حالی صورت گرفت که 2برنامه مهم کودک دچار تغییرات اساسی شد؛ از این به بعدبرنامه عمو پورنگ، نه به شکل زنده بلکه بهصورت ضبط شده روی آنتن میرود و فیتیله ای ها بهعلت مشکلات درونی و گروهی از این برنامه رفتند تا تیم جدیدی آن را روی آنتن ببرد.
نزدیک به یک دهه است که بچههاعمو پورنگ را از تلویزیون میبینند. او برنامه خود را از شبکه یک سیما آغاز کرد. زمانی که شبکه2 کار خود را بهعنوان شبکه رسمی کودک و نوجوان آغاز کرد، او برنامه خود را به این شبکه منتقل کرد. البته خرداد سال 87 هم یعنی زمانی که 7 سال از پخش این برنامه میگذشت، تهیهکننده آن اعلام کرد که بنا به صلاحدید مسئولان، این برنامه به پایان رسیدهاست اما مجددا ورق سیاست مسئولان برگشت و قرار بر این شد که عمو پورنگ به میان مخاطبان برگردد. ولی اینبار تهیهکننده این برنامه در گفتوگو با ایسنا اعلام کردهاست که برنامههای زنده عمو پورنگ - بهصورتی که تا حالا بود- در سال آینده تمام میشود.
برنامه عمو پورنگ طی یک دهه ادامه کار، یکی از پرمخاطبترین برنامههای تلویزیون بود و طبق نظرسنجیهای مرکز تحقیقات صدا و سیما «عموپورنگ» با 90درصد، پربینندهترین برنامه کودک در پاییز امسال بودهاست. آن طور که مسلم آقاجانی اعلام کرده قرار است که این برنامه تغییر ژانر بدهد و برنامهای با فرمت جدید اجرا شود و از همه مهمتر قرار است که این برنامه به شکل ضبطشده روی آنتن برود. او دلیل اینکار را ترس از تکراری شدن و ایجاد تغییرات در برنامه اعلام کرده و این حرکت را به تازه شدن برنامه مرتبط دانسته است. بهنظر او ظرفیت این برنامه برای اجرای زنده اشباع شده و اجرای مداوم روی آنتن بودن، فرصت نوسازی و بازسازی را از گروه گرفته است. البته او به نکته دیگری هم اشاره دارد؛ نکتهای که شاید مهمترین دلیل برای این تغییرات باشد؛ «درجه اهمیت برنامههای زنده و پلاتویی برای مردم و مسئولان خیلی پایین است و برنامههای نمایشی برای مسئولان اهمیت بیشتری دارد.»
اما خبر دیگر خدا حافظی فیتیلهایها از برنامه «فیتیله جمعه تعطیله» بود؛ برنامهای که شروع آن به سال 1382 برمیگردد و پیش از آن زمان، این گروه، برنامههای دیگری برای کودکان و نوجوانان تهیه میکرد. حال امروز این برنامه محبوب کودکان بهدلیل مشکلات گروه با تهیهکننده تعطیل میشود تا حسرت ادامه یک برنامه موفق به دل کودکان این سرزمین بماند.
هرچند که عموهای دوستداشتنی از فیتیله رفتند اما این برنامه چند باری تکراری روی آنتن رفت بهطوری که محمد مسلمی، کارگردان و بازیگر «فیتیله جمعه تعطیله» نامهای منتشر کرد و گفت که «آمدن سخت بود ولی نه سختتر از ماندن و شدن. ما مقاومت کردیم و ایستادیم.» او در این نامه از حق ضایع شده، از کمک خواستن از شبکه2، خداحافظی ناخواسته از شبکه و گلایه از کار غیراخلاقی تهیهکننده در پخش برنامههای تکراری به اسم برنامه زنده و هزار مورد دیگر سخن گفت.
اما داستان این تغییرات به چندماه پیش برمیگردد؛ برنامهای که نزدیک به یک دهه از عمر آن میگذرد، در دی ماه با عمو قناد خداحافظی کرد و اجرا را برعهده مهرداد نظامآبادی گذاشت. در هر دو وضعیت، هم مجری برنامه، هم کارگردان و هم بازیگران کار گفتند که برخلاف میل باطنیشان از این برنامه خداحافظی میکنند. قناد که سالهاست مجری کودک و نوجوان است و در این مدت هم تهیهکننده و مجری فیتیله بود، اعلام کرد که «با وجود میل خودم و مدیران کنار رفتم. دیگران در برنامه احساس و تقاضا میکردند که اگر قناد در فیتیله نباشد، این برنامه بهتر پیش خواهد رفت، به همین دلیل کنار کشیدم.»
گویا مشکلات این گروه چنان بالا گرفت که بازیگران کار یعنی محمد مسلمی، حمید گلی و علی فروتن هم رفتن را بر ماندن ترجیح دادند و امروز این برنامه بدون آنهاپخش میشود، هرچند که اعلام شده برنامه «فیتیله عیدا تعطیله» به تهیهکنندگی و کارگردانی مجید قناد هر روز از ساعت 9 تا 11 صبح در ایام نوروز از شبکه 2 پخش شود تا نشانهای باشد که حرف مجری و تهیهکننده کار به کرسی نشستهاست، خصوصا اینکه خبری از عموهای قدیمی در این سری از برنامه نیست.
ارتقا مهمترین مسئله است
تغییرات برای ارتقای کیفیت در برنامههایی همچون عموپورنگ و فیتیلهایها نخستین نکتهای است که سازندگان به آن اشاره دارند. ادامه برنامه با همان سبک و سیاق گذشته به گفته سازندگان تکرار را در پیش دارد. باید پذیرفت که مخاطبان تلویزیون در گذر زمان تغییر میکنند و این طبیعی است که سازندگان برنامه باید با مخاطب هماهنگ باشند و تغییر کنند تا بتوانند آنان را همچنان با خود همراه کنند. خصوصا اینکه مخاطبان برنامههای کودک و نوجوان به سرعت تغییر میکنند و برنامهساز باید با آنان هماهنگ باشد تا بتواند نظرشان را جلب کند.
برنامهای که تاریخ مصرف داشتهباشد و پخش آن در یک دهه به تکرار رسیده باشد، خیلی طبیعی است که باید جای خود را به برنامهای بهتر بدهد یا ساختار خود را عوض کند تا بتواند با مخاطب هماهنگ شود، اما تغییراتی که در این دو برنامه صورت گرفتهاست، نه بهدلیل ایجاد پتانسیل و خلاقیت بلکه بهدلیل مشکلات درون گروهی بودهاست؛ مشکلاتی که دودش به چشم مخاطب میرود . توقف برنامههای موفق تلویزیونی چه برای مخاطب کودک و چه برای مخاطب بزرگسال نه به صلاح سازندگان است و نه به صلاح مخاطبان.
آنهایی که میروند
این روزها تلویزیون پرشده از خاله و عموهایی که یکشبه میآیند و بهدلیل عدمموفقیت در جذب مخاطب به همان سرعتی که ظاهر میشوند به همان سرعت هم حذف میشوند؛ خاله و عموهایی که نه کودک را میشناسند و نه به آنان علاقه دارند. این را میتوان از برنامههایشان فهمید و حضور آنان این سؤال را به ذهن میآورد که چرا تلویزیون به جای پر و بال دادن به چهرههای جدید، همان قدیمیها را که امتحانشان را در برابر مخاطب پس دادهاند نگه نمیدارد. فیتیلهایها از برنامههای تلویزیون حذف شدند و برنامه عمو پورنگ دیگر پخش مستقیم ندارد که البته باید امیدوار بود که این روند به حذف برنامه عمو پورنگ هم ختم نشود؛ شخصیتهایی که بهدلیل توانایی و دانششان به دل کودکان و نوجوانان راه پیدا کردهاند و در حقیقت عمری را صرف کردند تا این اتفاق بیفتد، اما تلویزیون و مسئولان آن به راحتی این امکان را از دست میدهند بدون آنکه به جایگزین مناسب آنان فکر کنند.
رفع اشکال برنامه
طبیعتا به این دو برنامه انتقادی وارد است؛ انتقاداتی که خود سازندگان این برنامهها هم از آن خبر دارند. اما این انتقادات نباید مانع از ادامه برنامههایی بشود که نزدیک به یک دهه با کودکان و نوجوانان عمری را سپری کردهاند. در تمام دنیا برنامههایی هستند که سالهاست در حال پخش هستند و شکل و شمایل آنها تنها براساس ضرورت و نیاز کودک تغییر میکند و این تعییرات براساس نظر کارشناسان برنامه صورت میگیرد. شاید کار شورایعالی کودک و نوجوان که قرار است بهزودی تشکیل شود، همین باشد که برنامههایی که موفق هستند را نگه دارد و با نگاهی کارشناسانه در رفع اشکالات برنامه بکوشد تا برنامههایی که در جذب مخاطب موفق بودهاند، به ورطه تکرار و البته تعطیل شدن نیفتند.