هنگامی که وضعیت امنیتی عراق در پی تهاجم نیروهای آمریکایی از کنترل خارج شد، دهلی‌نو سفیرش را در سال2004 میلادی از آن کشور خارج کرد.
حتی با وجود اینکه سال گذشته انتخابات پارلمانی آرام و مسالمت‌آمیزی در عراق برگزار و وضعیت با‌ثباتی در آن کشور ایجاد شد و آمریکا هم تصمیم گرفت که نیروهایش را در پایان سال به‌طور کامل از عراق خارج کند، دهلی‌نو هم با تغییر سریع این واقعیت‌ها کنار آمد. با وجود این، هنگامی که مسائل خاورمیانه مطرح می‌شود، دولت هند ترجیح می‌دهد که سیاست خارجی منفعلانه‌ای را در این زمینه در پیش بگیرد.
هند و عراق روابط فرهنگی و سیاسی طولانی و پایداری با هم داشتند که ریشه‌های آن به هزاره‌های تمدن‌های قدیمی باز‌می‌گردد. در دهه1970 میلادی، عراق به یکی از نزدیک‌ترین متحدان هند در منطقه خاورمیانه تبدیل شد. بنابراین، تعجبی ندارد که دهلی‌نو نه تنها با کاربرد زور علیه عراق در سال1991 میلادی مخالفت کرد بلکه تصویب تحریم‌های سازمان ملل علیه رژیم صدام حسین را هم به‌شدت محکوم کرد.
صدام هم در اقدامی متقابل به‌شدت از سیاست‌های هند در برابر کشمیر و آزمایش‌های هسته‌ای آن کشور در سال1998 میلادی دفاع کرد. اگر چه هند تلاش کرد از برنامه نفت در برابر غذا به‌منظور توسعه روابط تجاری با عراق استفاده کند اما انزوای جهانی بغداد بدین معنا بود که روابط اقتصادی هند و عراق به‌شدت آسیب‌دیده است.هنگامی که دومین جنگ خلیج‌فارس آغاز شد، اولویت‌های سیاست خارجی هند هم تغییر چشمگیری کرد. اگر‌چه دهلی نو به‌صورت علنی و آشکار با تهاجم نظامی آمریکا به عراق در سال 2003 میلادی مخالف بود اما نزدیک بود سربازانش را به عراق پس از جنگ اعزام کند تا از قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برای کمک به حفظ صلح و ثبات در آن کشور حمایت کند.
نبود هماهنگی در میان مقامات دهلی‌نو مانع اعزام سربازان هندی به عراق شد. با وجود این، هند 10میلیون دلار به سازمان بین‌المللی تسهیلات سرمایه‌گذاری برای بازسازی به‌منظور کمک به عراق اختصاص داده و علاوه بر این، طبق چارچوب سازمان ملل 20میلیون دلار هم برای کمک به مردم آن کشور صرف کرده است.
دهلی‌نو مقامات دولت بغداد را براساس برنامه گسترش همکاری‌های اقتصادی و فنی آموزش می‌دهد و شرکت نفت دولتی هند که بزرگ‌ترین وارد‌کننده نفت خام از عراق به‌حساب می‌آید، به آموزش مقامات صنعت نفت آن کشور مشغول است.
عراق پس از عربستان سعودی و ایران، سومین کشور بزرگ تولید‌کننده نفت خام به حساب می‌آید. با وجود این، هند برنامه سیاست خارجی گسترده‌تری در قبال عراق ندارد.واکنش هند به اعدام صدام نشان‌دهنده اهمیت سیاست داخلی آن کشور است که سیاست خارجی‌‌اش را شکل می‌دهد. هنگامی که حکم اعدام صدام اعلام شد، هند اجرای آن را محکوم کرد. وقتی که او اعدام شد، دهلی‌نو این اقدام را واقعه‌ای تأسف‌بار خواند.
هر دو واکنش با هدف آرام کردن جامعه مسلمانان هند صورت گرفت. آنها به خاطر وقت‌گذرانی‌های دولت هند و آمریکا ناراحت و خشمگین شده بودند. علاوه بر این، با توجه به این واقعیت که دولت عراق از هند دعوت کرده بود تا جلو بیاید و با فناوری‌ها و مهارت‌های مدیریتی‌‌اش به بازسازی آن کشور کمک کند اما هند نمی‌خواست در روند تازه تقسیم قدرت در بغداد نقشی داشته باشد.
عراق قرار است به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور تولید‌کننده نفت در سال2015 میلادی شناخته شود و شرکت‌های هندی امیدوارند که بتوانند در آن کشور به فعالیت بپردازند.
شرکت‌های بازرگانی عراقی هم به‌دنبال یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشترک با همتاهای هندیشان در زمینه تولید سیمان، مواد پتروشیمیایی، ساخت هتل‌ها و گسترش صنعت نفت و گاز (پروژه‌های آپ‌استریم و داون‌استریم) هستند اما عدم‌اشتیاق مقامات دولت دهلی‌نو مانع از تعمیق روابط اقتصادی هند و عراق شده است.
گسترش روابط دهلی‌نو و بغداد را می‌توان با نقش رو به رشد چین در عراق مقایسه کرد. در 3سال گذشته، شرکت‌های چینی از مجموع 11قراردادی که با وزارت نفت عراق امضا شده بود، 3 قرارداد را به‌خود اختصاص دادند. این قراردادها به‌منظور افزایش تولیدات نفت خام به میزان تقریبا 450درصد در طول 7سال آینده امضا شد.
همچنین، هنگامی که صدام در قدرت بود چین در مورد انعقاد توافقنامه‌ای 3میلیارد دلاری با عراق مذاکره کرده بود. حتی در حالی که 2 کشور در 2 سال گذشته توافقنامه‌های تجاری به ارزش 3میلیارد و 800میلیون دلار را امضا کرده بودند، پکن با بخشیدن 80درصد از میزان بدهی 8میلیارد و 500میلیون دلاری عراق موافقت کرد.
در واکنش به تقاضای رو‌به‌رشد چین برای واردات نفت، دولت عراق تصمیم گرفت صادرات محموله‌های نفت خام آن کشور به چین را از 144هزار بشکه در روز به 300هزار بشکه در سال2010 میلادی افزایش دهد.
از زمان آغاز تهاجم نظامی آمریکا به عراق در سال2003 میلادی که با هدف سرنگون کردن صدام صورت گرفت، شرکت‌های نفتی چین در میان شرکت‌هایی بودند که بیشترین تمایل را برای کمک به توسعه میدان‌های نفتی عراق داشتند و شرکت ملی نفت چین (CNPC)برخی از بزرگ‌ترین معاملات در بخش نفت عراق را در دست گرفته بود. چین دومین توافقنامه را هم با عراق برای کمک به توسعه یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی آن کشور امضا کرده است. نام این میدان نفتی «هلفیا» در جنوب عراق بود که روزانه 4میلیارد و 100میلیون بشکه نفت تولید می‌کند. این شرکت چینی به همراه شرکت بریتیش پترولیوم (BP) امتیاز توسعه «رومالیا» بزرگ‌ترین میدان نفتی عراق را به دست آورد.
پکن به احیای تولید نفت خام در میدان نفتی «الاحداب» کمک زیادی می‌کند. «سینوپک» یکی دیگر از شرکت‌های نفتی چین به حساب می‌آید که حضور فعالی در منطقه شمال عراق دارد. این شرکت 7 میلیارد و 900میلیون دلار از سهام شرکت «آدکس‌پترولیوم» را در بورس لندن خریداری کرده و اکنون در منطقه خودمختار کردستان عراق مشغول حفاری برای دستیابی به نفت است.
تعجبی ندارد که شرکت بریتیش پترولیوم( BP ) و شریکش یعنی شرکت ملی نفت چین (CNPC) جزو نخستین شرکت‌هایی خواهند بود که دولت عراق به خاطر توسعه میدان عظیم نفتی «رومالیا» طبق قراردادهایی که با آن شرکت‌ها امضا کرده است، به آنها پول پرداخت می‌کند.هنگامی که بریتیش پترولیوم و شرکت ملی نفت چین توانستند 10درصد تولیدات نفتی را افزایش دهند، بغداد باید هزینه‌های توسعه این میادین را به همراه پاداشش به آنها پرداخت کند.به‌دلیل اینکه عراق جدیدی در خاورمیانه‌ای جدید تشکیل می‌شود، هند هم باید به‌طور جدی به نقشش در قبال آن کشور فکر کند. دهلی‌نو منافع زیادی در منطقه دارد و اگر روابط هند و عراق با دقت گسترش یابد، بغداد می‌تواند بار دیگر به‌عنوان یک شریک قابل اعتماد ظهور کند. تعیین یک سفیر از سوی هند برای اعزام به عراق شروع خوبی برای برقراری روابط حسنه میان 2 کشور به حساب می‌آید.
The Japan Times
