پایتخت 8میلیونی ایران با ترافیک و حجم عظیم خودروها، به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین معضلات، دست به گریبان است؛ معضلی که به گفته کارشناسان حمل‌ونقل شهری با توسعه حمل‌ونقل عمومی تا حدود زیادی مرتفع خواهد شد اما در هر صورت توسعه بزرگراه‌ها نیز جزو برنامه‌های اصلی مدیریت شهری است. بنا به گفته مدیران فنی و عمرانی شهرداری تهران، در سال 1388 حدود 18 کیلومتر بزرگراه در تهران احداث شده است. این مقدار در سال گذشته نیز به بیش از 54 کیلومتر رسید که رشد 300 درصدی را نشان می‌داد. حال این بار هم مدیریت شهری تهران قصد دارد با احداث تونل صدر- نیایش و دو طبقه‌کردن بزرگراه صدر، گام دیگری در توسعه شریان‌های ارتباطی پایتخت بردارد.
تهران دارای بزرگراه‌های فراوانی است که در چند سال اخیر روند توسعه آنها شتاب بیشتری گرفته است. بزرگراه‌های شمالی - جنوبی و شرقی- غربی میانگین سرعت تردد را برای شهروندان افزایش داده‌اند اما هنوز باید برای توسعه راه‌های شهری تلاش بیشتری صورت بگیرد. در میان مسیرهایی که شرق و غرب تهران را به هم متصل می‌کنند، بزرگراه‌های شهید همت و شهید حکیم نقش اصلی را ایفا می‌کنند. اگر در ساعات صبح یا عصر، گاهی گذارتان به این بزرگراه‌ها افتاده باشد حتما به خوبی معنای ترافیک سنگین پایتخت را تجربه کرده‌اید. از سال‌ها پیش مدیریت شهری برای رفع این مشکل به فکر چاره بود تا اینکه تصمیم گرفته شد پس از دو طبقه شدن بزرگراه صدر و نیز احداث تونل از انتهای بزرگراه صدر تا نیایش بخشی از بار ترافیکی سنگین دو بزرگراه یادشده به این مسیر منتقل شود.
حال قرار است طبق وعده مدیران شهر، در آغازین روزهای ماه اردیبهشت عملیات اجرایی این پروژه آغاز شود؛ هر چند تاکنون کارگاه‌هایی هم برای این موضوع ایجاد شده است. در حال حاضر طبق گفته معاون فنی و عمران شهرداری تهران حفاری شمالی تونل صدر - نیایش آغاز شده و در کارگاه مدرس هم حفاری تونل دسترسی به تونل‌های شمالی و جنوبی تکمیل شده است.
مازیار حسینی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران درباره آغاز عملیات اجرایی این پروژه می‌گوید: عملیات اجرایی این تونل‌ها که بار ترافیکی بزرگراه‌های نیایش و صدر را کاهش می‌دهد، با استقرار 9 کارگاه در بزرگراه مدرس، صدر و انتهای خیابان گل آذین- پارک نونهالان، ضلع شمالی بزرگراه صدر، خیابان ولیعصر(عج)(پارک‌ملت)، کردستان، نیایش، کارگاه مرکزی پارک ملت، نیایش، ملاصدرا- گلشهر انجام‌می‌شود.
تونل صدر- نیایش بزرگ‌ترین تونل ماشین رو شهری ایران است که با دارا بودن سطح مقطع حدود 200 متر مربع، در مقایسه با بزرگ‌ترین تونل‌های طراحی و ساخته شده مشابه خارجی، مانند مترو بیلبائو در اسپانیا با سطح مقطع 160 متر مربع و تونل منتهور لیسبون پرتغال با 20 متر عرض و 8/9متر ارتفاع و نیز تونل آیاش آنکارا در ترکیه با سطح مقطع 100 متر مربع در نوع خود بی‌نظیر خواهد بود.
تونل صدر- نیایش با 2تونل رفت و برگشت به طول 6540متر طراحی شده و براساس طرح مهندسی پروژه، پهنای تونل‌های رفت و برگشت، هریک 16 متر است و در مسیر غرب به شرق بزرگراه نیایش در تقاطع خیابان ولیعصر و مسیر شرق به غرب بزرگراه صدر(ورودی بزرگراه‌های چمران و مدرس) واقع شده و بزرگراه‌های صدر- نیایش را 2تونل رفت و برگشت به هم متصل می‌کند.
در اجرای این پروژه 2روش تونلی و کندوپوش برای ساخت سازه‌های زیرزمینی در نظر گرفته شده است. همچنین بدنیست بدانید که طول تونل شمالی 2821، تونل جنوبی 2587 و تونل کردستان نیز 1132 متر خواهد بود که مجموع مسافت این تونل‌ها بیش از 5/6 کیلومتر را شامل خواهد شد.
تابلوی روزشمار برای پروژه تونل صدر- نیایش نیز در نظر گرفته شده است تا همانند دیگر پروژه‌های مدیریت شهری در تهران شهروندان از مهلت باقیمانده برای اتمام پروژه مطلع باشند. زمان برای اجرای این پروژه بسیار مهم است و مدیریت شهری نیز سعی دارد همانند دیگر طرح‌های عمرانی، این پروژه نیز با رعایت تمام استانداردها و رعایت سطوح بالای معماری، در زمان مقرر به پایان برسد. برای اینکه این تونل در زمان مقرر ساخته شود عملیات اجرایی آن از 5 جبهه‌کاری برنامه‌ریزی شده است.
معارض، تأسیساتی و ملکی
اما یکی از اصلی‌ترین موارد در اجرای پروژه‌های شهری وجود معارضان ملکی و تأسیساتی است. این امر در چند سال اخیر موجب شده که برخی از پروژه‌های شهری از جمله بزرگراه زین‌الدین با تاخیر به بهره‌برداری برسند که البته برای بزرگراه یاد شده این مورد در حال حاضر برطرف شده است. معاون فنی و عمران شهرداری تهران درباره معارضان ملکی این پروژه نیز می‌گوید: همزمان با عملیات اجرایی تونل صدر- نیایش، اقدام لازم برای برطرف شدن معارضان تأسیساتی در جریان بوده و پیش‌بینی می‌شود که حفاری تونل‌های شمالی در کارگاه کردستان و تونل جنوبی در کارگاه ولیعصر(عج) و عملیات اجرایی در محدوده کارگاه مدرس و آفریقا، همچنین حفاری تونل دسترسی در کارگاه گلشهر در 3ماه آینده اجرایی شود.مازیار حسینی درخصوص مشکلات و موانع این پروژه که از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی مدیریت شهری محسوب می‌شود، می‌افزاید: در این پروژه، تأسیسات زیرزمینی، زمین‌های معارض، جابه‌جایی درختان، مسائل مالی و نقدینگی پروژه و همچنین فرایند تأمین دیدگاه‌های تکمیلی کارفرما در طراحی پروژه، ازجمله مسائل و مشکلاتی است که با آن مواجهیم.
بر این اساس، عملیات حصارکشی و تجهیز کارگاه، احداث ساختمان‌ها و کانکس‌های کارگری، حفر گمانه‌شناسایی و حفاری رمپ و تونل‌های شمالی و جنوبی به سمت شرق و غرب در محدوده رمپ و همچنین ساخت آزمایشگاه مرکزی پروژه ازجمله فعالیت‌های پروژه به‌صورت تجمعی است.
پل در امتداد تونل ضروری است
اجرای چنین پروژه عظیمی نیاز به منابع مالی بسیار دارد. این موضوعی است که ارشد‌ترین معاون در حوزه عمرانی شهرداری تهران نیز به آن اشاره کرده است. مازیار حسینی درباره هزینه دوطبقه شدن بزرگراه صدر و ساخت تونل صدر - نیایش می‌گوید: پیش‌بینی شده است که ساخت این تونل و نیز 7کیلومتر بزرگراه دوطبقه، هزار میلیارد تومان هزینه داشته باشد. این مقداری که معاون فنی و عمران شهرداری تهران به آن اشاره می‌کند یک پنجم بودجه شهرداری تهران در یک سال است.
اما یکی از مواردی که شاید مورد پرسش واقع شود مربوط به اجرای همزمان 2طرح بزرگ عمرانی در یکی از شلوغ‌ترین بزرگراه‌های تهران است. حسینی درباره این مورد نیز می‌گوید: باید هر دو کار را با هم پیش ببریم. تونل و بزرگراه دو طبقه صدر، همزمان با هم افتتاح می‌شوند، چون با افتتاح تونل، بار ترافیکی سنگینی به بزرگراه صدر وارد می‌شود، به همین دلیل باید بزرگراه دو طبقه شود.شهروندان تهرانی زیاد منتظر نخواهند ماند، چراکه با آغاز رسمی عملیات اجرایی احداث این دو پروژه عظیم شهری، تلاش می‌شود تا در مدت 30ماه و تا پایان سال 91 حداقل شاخه‌های اصلی، تونل و بزرگراه دو طبقه تکمیل شود و به بهره‌برداری برسد. این نیز وعده معاون فنی و عمران شهرداری تهران است.
