در ضمن به کارگیری تکنولوژی‌های مناسب برای تولید برق نیز موضوع مهم دیگری است که مورد توجه جهانیان است. یکی از این روش‌ها استفاده از انواع نیروگاه‌های هسته‌ای می‌باشد که با وجودآنکه پیچیدگی در ساخت و همچنین رعایت نکات ایمنی (Safety) از بارزترین مشخصات آن است، ولی باز هم رقیبی سرسخت برای اکثر نیروگاه‌های فسیلی است.
در حال حاضر آمریکا با 104 نیروگاه در حال بهره‌برداری، یک پنجم برق و فرانسه و لیتوانی در حدود سه‌چهارم و کشورهایی نظیر بلژیک، مجارستان، اسلواکی، بلغارستان، سوئد، سوئیس، اوکراین، اسلونی و سوئد، یک سوم یا بیشتر و کشورهای آلمان، ژاپن و فنلاند بیش از یک چهارم برق خود را از انرژی هسته‌ای تأمین می‌کنند که رقم قابل توجهی است، ولی در منطقه نفت‌خیز خاورمیانه این صنعت هنوز رونق خود را پیدا نکرده، شاید به خاطر انباشت ذخایر نفت و گاز در این منطقه بوده و یا سیاست جهانی بر این امر تاکید دارد.
***
اگر نگاهی به ارقام منتشر شده از طرف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) انداخته شود، می‌توان دید که فرانسه از پیشقراولان ساخت نیروگاه‌های جدید اتمی است. کشورهایی مانند کره‌جنوبی، چین و ژاپن بیشترین نیروگاه‌های در دست احداث را داشته و همچنین کشورهای آمریکا، چین، هند و روسیه به ترتیب احداث بیشترین نیروگاه‌ها را در آینده مدنظر دارند.
ترکیه هم به عنوان همسایه مهم ایران درصدد است که دارای نیروگاه هسته‌ای قدرت شود. البته در کل اگر با توجه به افزایش قیمت نفت در چند سال اخیر بسیاری از جهت‌گیری‌ها به سمت ساخت و یا افزایش نیروگاه‌های اتمی در کل جهان می‌باشد، در این زمینه کشورهای در حال توسعه پیشرو می‌باشند. ایران هم سعی دارد به کمک روسیه اولین نیروگاه هسته‌ای خود را در انتهای سال جدید میلادی راه‌اندازی کند تا به باشگاه هسته‌ای دنیا بپیوندد.
سال 2006 را باید سال روسیه به عنوان یک قدرت جهانی در زمینه انرژی شناخت، زیرا در این سال شرکت گاز پروم روسیه، قرارداد مهمی در زمینه انرژی با شرکت گاز دولتی فرانسه، Gazde France منعقد کرد و اکنون بسیاری از کشورهای اروپایی درصدد عقد قراردادهای مشابهی با روسیه هستند.
از سوی دیگر تمایل فزاینده برای جایگزینی انرژی هسته‌ای به جای نفت و گاز و ساخت نیروگاه‌های اتمی برای تولید انرژی نیز موقعیت روسیه را برای عرض‌اندام در بازار فناوری‌های هسته‌ای بی‌رقیب کرده است. سال 2006 را باید سال تحول در دیدگاه‌های اقتصادی انرژی از منظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دید، زیرا برای نخستین بار در تاریخ 32 ساله خود از کشورهای جهان خواسته که سرعت احداث نیروگاه‌های هسته‌ای جدید را افزایش دهند.
در حال حاضر تعدادی از کشورها از جمله هند، فرانسه و آمریکا برنامه ساخت نیروگاه‌های بیشتری را در دست اجرا دارند و برخی کشورها از جمله انگلیس در مراحل اولیه ساخت راکتورهای جدید هستند، ولی بعضی از کشورها از جمله آلمان و اسپانیا مخالف افزایش تعداد نیروگاه‌های اتمی در سطح جهانند.
البته باید گفته شود که مقامات مسئول دنیا در این زمینه از جمله فاتح بیرول، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی، عقیده دارند که پیش از آنکه به نقطه غیرقابل بازگشتی از لحاظ جوی کره زمین و امنیت منابع انرژی برسیم باید مخالفان را متقاعد کرد که نیروگاه‌های اتمی ضروری و در عین حال ایمن می‌باشند.
از مخالفان عمده انرژی هسته‌ای گروه‌های طرفدار محیط زیست هستند که معتقدند خطرات تکثیر سلاح‌های هسته‌ای، بیشتر از منافع این انرژی است که اعتراضات آنها در سال 2006 هم به اوج خود رسید، ولی از طرفی موافقان از دید اقتصادی موضوع را مدنظر قرار می‌دهند و گفته می‌شود برای تأمین انرژی مورد نیاز کشورهای در حال رشدی نظیر چین و هند، 20 برابر کردن شمار نیروگاه‌های هسته‌ای جهان حداقل کاری است که می‌توان انجام داد.
طبق جدیدترین آمار IAEA، در سال 2006، 422 راکتور هسته‌ای قدرت در حال بهره‌برداری بوده که 728/369 گیگاوات توان الکتریکی تولید می‌کنند. همچنین 29 راکتور هسته‌ای قدرت در حال ساخت بود و 6 راکتور هم در آینده نزدیک به علت پایان یافتن عمر مفید آنها تعطیل خواهند شد.
سال 2006 به علت گران شدن بی‌حد سوخت‌های فسیلی باعث شده بسیاری از معادن بالقوه اورانیوم در دنیا که استخراج آنها مقرون به صرفه اقتصادی نبوده، مورد استفاده و بهره‌برداری قرار گیرند تا خوراک راکتورهای هسته‌ای ثابت و متحرک دنیا را تامین کنند. به نظر می‌رسد کره زمین دارای آنقدر ذخایر اورانیوم باشد که نگرانی از نظر کمبود آن تا 80 سال آینده پیش نیاید.
در حال حاضر کشورهای پیشرو در تکنولوژی هسته‌ای تلاش بسیاری دارند تا سطح تکنیکی راکتورهای موجود در دنیا را بالا ببرند. دیگر نسل‌های جدید راکتورهای آب سبک نظیر (ABWR(1)، APWR(2)، FBR(3 و... در حال جایگزین شدن راکتورهای نسل قبل هستند.
از خصوصیات برجسته آنها ایمنی بالاتر، مصرف بهینه‌تر و اقتصادی‌تر از سوخت، تولید پسمان و آلودگی کمتر و بالا بردن عمر مفید آنها می‌باشد. به نظر می‌رسد هنوز دنیا در استفاده بهینه از انرژی هسته‌ای از بسیاری از پتانسیل موجود در جهان استفاده نمی‌کند، شاید بهترین مثال در این زمینه استرالیا باشد.
هم اکنون استرالیا 40 درصد از ذخایر شناسایی شده عنصر اورانیوم در جهان را داراست، اما تنها یک راکتور هسته‌ای جهت تحقیقات پزشکی در اختیار دارد، در حالی که با گستردگی وسعت خاک و در کنار دریا بودن بهترین پتانسیل را جهت گسترش نیروگاه‌های هسته‌ای در اختیار دارد. با توجه به این امر در سال 2006، جان‌هاوارد، نخست‌وزیر استرالیا با طرفداری از انرژی هسته‌ای حمایت خود را از ساخت یک نیروگاه هسته‌ای در این کشور اعلام کرد.
با توجه به این که تأمین انرژی، رابطه مستقیمی با اقتصاد و توسعه هر کشور دارد، به طوری که هر گونه بی‌توجهی به آن پیامدهای جبران‌ناپذیری را دربرخواهد داشت، بعضی از کشورهای دارنده ذخایر عظیم نفت و گاز هم تمایل و درخواست خود را جهت تأسیس نیروگاه‌های هسته‌ای به کشورهای سازنده در سال 2006 اعلام کردند؛ نمونه‌های بارز آن عربستان، امارات و ونزوئلا هستند.
سال 2006 را از یک نظر در دنیای هسته‌ای باید سالی ویژه دانست، زیرا در این سال با توجه به تمام فشارهای جهانی به کره شمالی، این کشور نخستین آزمایش هسته‌ای خود را انجام داد و دنیا را در بهت فرو برد. جالب اینکه در این سال اسرائیل هم تصمیم گرفت که ساخت نخستین نیروگاه هسته‌ای خود را جهت تولید برق شروع کند.
شاید گران شدن سوخت‌های فسیلی، سرنوشتی دیگر را در دنیای هسته‌ای رقم بزند، به طوری که هم کشورهای فاقد تکنولوژی هسته‌ای بخواهند به هر قیمتی که شده وارد باشگاه صلح‌آمیز هسته‌ای شوند و آینده انرژی خود را تأمین کنند و دیگر اینکه سطح تکنولوژی در این زمینه هم بالاتر رود و مراوده اقتصادی در این زمینه بیشتر شود.
ایران هم با توجه به پتانسیل و ذخایر بالقوه و بالفعل اورانیوم می‌تواند نقشی فراتر در پهنه جهانی بازی کند، زیرا منفعت اقتصادی زیادی در این صنعت وجود دارد که می‌توان از آن جهت توسعه اقتصادی و صنعتی بهره برد. نمودار میزان نوسانات مصرف برق در سالهای 1995 تا 2005 را به خوبی نشان می‌دهد.
پی‌نوشت‌ها:
ABWR: Advanced Boiler water Reactor
APWR: Advanced pressure water Reactor
FBR: Fast Breeder Reactor
