اما مدیریت شهری در دوره فعلی طرح دیگری برای آن در نظر گرفت و قرار شد تپههای عباسآباد ریههای فرهنگی و تنفسی تهران باشد؛ شهری که بیضابطه و برنامه شکل گرفته و فضاهای فرهنگی متناسب با جمعیت و نیاز شهر در آن ایجاد نشده بود. البته این صرفا تصمیم مسئولان نبود که میخواستند تپههای عباسآباد مجموعهای فرهنگی و تفریحی برای شهر باشد.
درطرح جامع و تفصیلی تهران نیز چنین پیشبینیای شده بود و طبق گفته مسعود شفیق، مدیر طرحهای جامع و تفصیلی شهر تهران، در برنامهریزیهای صورت گرفته این اراضی مرکزیت فرهنگی شهر را پیدا میکنند و مجموعههای متعددی در حوزه فرهنگی را در برمیگیرند؛ مجموعهای که در فرایندی میان مدت بخش وسیعی از آن مورد بهرهبرداری قرار گرفت و عملیات اجرایی در آن همچنان روندی پرشتاب دارد بهگونهای که تشکرینیا، مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران توضیح میدهد که به موازات اجرای چندین طرح، کار مطالعه و طراحی طرحهای دیگر را انجام میدهند و مجموعههای فرهنگی هر روز شکل کاملتری بهخود میگیرند در عین حال که در طراحی و ساخت بناهای آن محیطزیست نیز از پارامترهای تعیینکننده است. تشکرینیا میگوید: با توجه به پیشبینیهایی که طرح تفصیلی کرده و تپههای عباسآباد را بهعنوان ریههای فرهنگی و تنفسی شهر در نظر گرفته، سعی میکنیم در طراحی و اجرای پروژهها این موضوع را مدنظر داشته باشیم.
مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری در این رابطه از موزه دفاع مقدس نام میبرد که از دیدگاه او وفادارترین پروژه به محیطزیست اراضی بوده و توپوگرافی زمین را به هم نزده است.
تشکری نیا میگوید که برای حفظ محیطزیست ارتفاع بناهای این مجموعه را بلند درنظر نگرفتهاند و این یکی از نکات مهم در طراحی و اجرای پروژههای اراضی عباسآباد است که او و مسئولان ارشد مدیریت شهری تأکید میکنند هیچ پروژهای که کاربری غیرفرهنگی داشته باشد در آن احداث نخواهد شد و تمامی پروژهها اعم از موزه دفاع مقدس، تهرانسرای قرآن و باغ کتاب که اجرایی شده یا در حال اجرا هستند کاربری فرهنگی دارند که در نهایت قطب فرهنگی شهر را تشکیل میدهند؛ موضوعی که شهرسازان پیشکسوت از آن بهعنوان یک اتفاق مهم در پایتخت نام میبرند و بر این باورند که مجموعههای فرهنگی احداثشده در اراضی عباسآباد بهصورت برنامهریزی شده به نیازهای شهروندان پاسخ داده و خلأهای شهر را درخصوص فضاهای فرهنگی جبران میکند.
علی نوذرپور از جمله این شهرسازان است که معتقد است تهران از این حیث خلأهای جدی داشته و اختصاص اراضی عباسآباد به کاربریهای فرهنگی مهمترین اقدامی بوده که مدیریت شهری میتوانسته انجام دهد. کمااینکه برنامهریزان طرح تفصیلی نیز تأکید میکنند هر نوع کاربری جز کاربری فرهنگی در این نقطه از شهر به آن آسیب وارد میکرد؛ چه از حیث محیطزیست، چه از حیث وسعت زمینهایی که فضاهای فرهنگی شهر را در ابعادی وسیع تأمین میکند. آنها چنین استدلال میکنند که ساخت و سازهای بیرویه، تهران را با محدودیت زمین برای ایجاد فضاهای فوق مواجه کرده و این در حالی است که شهر از نظر فضاهای فرهنگی فقیر بوده و متناسب با توسعه اراضی آن کاربریهای فرهنگی در آن ایجاد نشده است.
دستاندرکاران اجرای پروژههای اراضی عباسآباد نیز چنین دیدگاهی دارند و در ارزیابیهایی که در این رابطه به عمل میآورند
بر این باورند که در طراحی مجموعههای فرهنگی آن نیازهای فرهنگی شهر و متعاقب آن کاستیهای فوق را مدنظر داشته و نیازسنجیهای لازم را به عمل میآورند بهعنوان نمونه احداث باغ کتاب در اراضی عباسآباد از این حیث انجام میشود که تهران بهرغم دارا بودن جمعیت میلیونی، فضای کافی برای عرضه کتاب نداشته و برگزاری نمایشگاههای کتاب از چالشهای اصلی مدیران آن بهحساب میآید که با توجه به این مسئله مدیریت شهری چنین مجموعهای را طراحی و اجرا کرده است.
آنها معتقدند که اراضی عباسآباد تمامی فضاهای فرهنگی را برای استفاده قشرهای مختلف فراهم میآورد و در یک جمع بندی کلی یک قطب فرهنگی را در پایتخت بهوجود میآورد که در سطح ملی و فراملی میتواند ارائهدهنده خدمات فرهنگی باشد؛ هدفی که در ساخت تهران سرای قرآن مدنظر مدیران بوده و آنها سعی در ایجاد بزرگترین فضای مذهبی در دنیای اسلام دارند. هر چند در احداث دیگر پروژههای مجموعه، اهداف مشابهی دنبال میشده و یکی از نکات برجسته درخصوص پروژههای عباسآباد همین مسئله بوده است. آنچه هست امروزه تپههای عباسآباد آتش ابراهیم و سنگر سرداران را کنار هم قرار داده و شهروندان را از همه سو به این نقطه میکشاند؛ جایی که میگویند ریههای فرهنگی شهر و حماسهها و اندیشهها در آن عینیت مییابد.
بوستان آب و آتش
یکی از مهمترین پروژههایی که در تپههای عباسآباد اجرایی شده و در حال حاضر مورد بهرهبرداری قرار میگیرد، بوستان آب و آتش است که در شمال این اراضی مجموعهای تفریحی فراهم آورده؛ مجموعهای که علاوه بر طراحی خاصی که دارد و یادآور یکی از رویدادهای مهم دینی است بخش بزرگی از کمبودهای موجود در زمینه فضاهای تفریحی را جبران میکند. بررسیهای صورتگرفته در مورد کمیت فضاهای تفریحی تهران گویای آن است که پایتخت کمبودهایی جدی در این رابطه دارد که احداث این مجموعه بزرگ تفریحی در تپههای عباسآباد یک اتفاق محسوب میشود، کمااینکه شهردار نیز وقتی در مراسم افتتاح آن حضوریافت به این موضوع اذعان کرده و بوستان آب و آتش را جایی برای آرامش شهروندانی دانست که تحتتأثیر تمرکز جمعیتی و مسائل مختلف اقتصادی و اجتماعی با انواع فشارهای روانی مواجه هستند و این مجموعه با مساحتی حدود 24 هزار مترمربع زمینه آرامش و آسایش آنها را فراهم میسازد. برجهای آتش بوستان آب و آتش که شعلههایی از آتش را تا ارتفاع 8 متری شعلهور میسازد و پرده داستان حضرت ابراهیم دورتادور آن روایت میشود امروزه شهروندان زیادی را به این اراضی کشانده که چندی دیگر اندیشههای جنگ را در همین اراضی به نظاره خواهند نشست؛ آتش ابراهیم و سنگر باکری.
موزه دفاع مقدس
موزه دفاع مقدس طرح دیگری است که در تپههای عباسآباد احداث شده و این روزها به بهرهبرداری میرسد. این پروژه که رشادتهای سرداران دفاع مقدس را به تصویر میکشد 200 هزار مترمربع مساحت دارد و در تالارهای هفتگانه وقایع پیروزی انقلاب تا پایان جنگ تحمیلی را با قهرمانان و فرماندهانش روایت میکند.در تالار فرماندهان آن تصویر تمام فرماندهان شهید و زنده 8 سال دفاع مقدس به نمایش درمیآید، تالار یادبود برای ادای احترام به ایثارگران جنگ تحمیلی، اسامی تمام شهدای جنگ تحمیلی را نشان میدهد و سالنهای سینما، تئاتر، همایش، گالری و کتابخانه نیز در آن طراحی و ساخته شده است. تشکری نیا میگوید: موزه دفاع مقدس وفادارترین پروژه به محیطزیست عباسآباد است و ارتفاع ساختمانهای آن بلند طراحی نشده که این موضوع اهمیت این طرح را دوچندان میکند. مجریان آن هم بر این باورند که در ساخت این مجموعه از جدیدترین تکنولوژیها در مصالح و تجهیزات استفاده کردهاند که ریه تنفسی شهر را از هرگونه آسیبی حفظ میکند؛ جایی که پیشبینی میشود شهروندان زیادی را از سراسر کشور برای دیدن تندیس سرداران و تصویر حماسههایشان به اراضی عباسآباد بکشاند و آن را به مفهوم واقعی کلمه به یک قطب فرهنگی تبدیل کند. مثل موزههای جنگ در دنیا یا خاکریزهای جنوب که خانهای از قرآن سایه سار آن خواهد بود.
تهران سرای قرآن
طرح تهران سرای قرآن را بزرگترین اتفاق اراضی عباسآباد میدانند که علاوه بر بعد فرهنگی، مرکزیت مذهبی به این نقطه از شهر میدهد و قرار است در مقیاس ملی و فراملی خدمات فرهنگی در حوزه قرآن ارائه دهد. این طرح که سال 89 کلنگ خورد و طراحی آن به اتمام رسیده 70هزار مترمربع بنا دارد که به قول شهردار، 7 تالار در آن ایجاد شده و فعالیتهای مختلف مربوط به پژوهش و چاپ و نشر آثار قرآنی و برگزاری مسابقات قرآنی در آن صورت خواهد گرفت بهگونهای که در جهان اسلام بینظیر خواهد بود.
تهرانسرای قرآن که براساس معماری اسلامی- ایرانی طراحی شده و همه فعالیتهای قرآنی را در ابعاد گسترده پوشش خواهد داد طبق گفته شهردار تهران در فرایندی 4 ساله ساخته خواهد شد و با ساخت آن تپههای عباسآباد بهطور توأمان مرکزیت فرهنگی و مذهبی پیدا میکند بهگونهای که میتوان تمام برنامههای مذهبی را در آن یافت. مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران در این رابطه معتقد است: با توجه به اهمیت پروژه تهران سرای قرآن میتوان آن را بزرگترین اتفاق تپههای عباسآباد دانست که ریه تنفسی فرهنگی و مذهبی پایتخت خواهد بود؛ چیزی که شهردار امیدوار است در هر زمینه مسابقات فرهنگی در جهان اسلام، بتواند در تپههای عباسآباد آن را برگزار کند.
باغ کتاب
به موازات اجرای موزه دفاع مقدس و دیگر پروژههای کوچک و بزرگ اراضی عباسآباد، احداث باغ کتاب از دیگر طرحهای مدیریت شهری است که با رویکرد فرهنگی در آن انجام میشود. هر چند سرانه پایین کتابخوانی و کمبود فضاهای عرضه کتاب از دغدغههای مسئولان فرهنگی کشور بوده و همه ساله طرحهایی در این رابطه ارائه میشود که بعد اجرایی پیدا نمیکند اما مدیریت شهری با اجرای این پروژه به این معضل در تهران پایان داده و تمهیداتی را برای عرضه کتاب و فرهنگ کتابخوانی فراهم میآورد که از این حیث قابل توجه است.
تشکری نیا در مورد کم و کیف این پروژه فرهنگی در تپههای عباسآباد چنین میگوید: بحث اصلی این پروژه کتاب و کتابخوانی است و تمهیداتی اندیشیده شده که این فرهنگ را توسعه میدهد. او میافزاید: در این مجموعه فضاهایی برای نمایشگاه کتاب طراحی شده است که با بهرهبرداری از آن شاهد برگزاری نمایشگاههای کتاب بهصورت دائمی خواهیم بود. باغ کتاب فضایی مفرح و زیبا در تپههای عباسآباد است که طبق آنچه تشکرینیا میگوید بیش از 70درصد پیشرفت فیزیکی داشته و قرار است تا پایان امسال به بهرهبرداری برسد.