دستیابی به رشد سالانه 8درصد برای دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز 1404 و نقش مهم عامل سرمایه در دستیابی به این رشد ازجمله مهم‌ترین الزامات این حوزه محسوب می‌شود. در سال‌های گذشته بخش زیادی از فعالیت‌های تأمین مالی بر دوش نظام بانکی بوده و فشار زیادی بر این دسته از نهادهای مالی وارد شده است. این موضوع سبب شد تا بانک‌ها از فعالیت اصلی خود، که تأمین مالی نیازهای کوتاه‌مدت و تأمین سرمایه در گردش شرکت‌هاست، منحرف شده و وارد سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت شوند. این موضوع منجر شد تا نظام اقتصادی کشور به سمت نظام بانک پایه سوق یابد.
تصویب قانون اوراق بهادار در سال 1384 و ایجاد بسترهای لازم برای رشد و توسعه بازار سرمایه به‌عنوان رکن مکمل نظام تأمین مالی، فرصت‌های مناسبی را پیش روی بنگاه‌های اقتصادی فراهم کرده تا نیازهای تأمین مالی خود را به صورت مناسبی از این محل انجام دهند. برخورداری از پتانسیل‌های زیاد به همراه امکان تأمین مالی بلند‌مدت شرکت‌ها، جهت‌گیری کلی اقتصاد را به سمت نظام مالی بازار پایه سوق می‌دهد. این رویکرد تأکید دارد که نظام بازار اوراق بهادار در کنار نظام بانکی 2بال تأمین مالی کشور هستند که در صورت رشد همزمان هر دو، نظام تأمین مالی کشور بهینه خواهد شد. برای تحقق این هدف، بازار سرمایه باید نقش بیشتری را به‌ویژه در تأمین منابع مالی بلند‌مدت ایفا کند. ازجمله مهم‌ترین اقدامات سازمان بورس و اوراق بهادار در این زمینه، طراحی ابزارهای نوین تأمین مالی بوده است.
در بازارهای مالی دنیا ابزارهای مالی بسیار متنوعی برای کمک به انتقال وجوه از پس‌اندازکنندگان به سرمایه‌گذاران وجود دارد. ممنوعیت ربا در کشور، استفاده از این دسته از ابزارها را با مشکلاتی مواجه ساخته است. در سال‌های اخیر تلاش‌های فراوانی صورت گرفت تا ابزارهای جدیدی مطابق با موازین شریعت اسلام طراحی و عرضه شود. در این زمینه علاوه بر تصویب «قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست‌‌های کلی اصل 44 قانون اساسی» در بهمن 1388، مقررات مربوط نیز تدوین شده است. هم‌اکنون اوراق اجاره (صکوک اجاره) طراحی شده و امکان استفاده از آن برای شرکت‌های مختلف وجود دارد.
انتشار اوراق اجاره به همراه استفاده از اوراق مشارکت فرصت‌های مناسبی را برای تأمین مالی از طریق بازار اوراق بهادار فراهم کرده است. به‌علاوه، دستور‌العمل انتشار اوراق سفارش ساخت (صکوک استصناع) نیز در حال تکمیل است که استفاده از آن بخشی از نیازهای تأمین مالی پیمانکاری را مرتفع می‌سازد. همچنین چندین ابزار دیگر نیز به تصویب کمیته فقهی سازمان بورس رسیده که به‌تدریج به بازار مالی عرضه خواهد شد.
تصویب این ابزارهای نوین علاوه بر تأمین نیازهای بنگاه‌ها به‌نحو مطلوب، فرصت مناسبی را نیز برای سرمایه‌گذاری و جذب پس‌اندازهای عموم مردم فراهم می‌آورد. علاوه بر ابزارهای نوین مالی، تأسیس شرکت‌های سهامی عام، افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی و غیربورسی، انتشار گواهی سپرده سرمایه‌گذاری، عرضه‌های اولیه در بورس تهران و فرابورس ایران و انجام معاملات سلف و نسیه در بورس کالا برای تأمین مالی خریداران و فروشندگان کالاها ازجمله دیگر زمینه‌هایی است که امکان تأمین مالی از طریق بازار اوراق بهادار و حرکت از سمت نظام بانک پایه به نظام بازار پایه را فراهم آورده است. با توجه به این بسترها بازار اوراق بهادار در سال گذشته بالغ بر 262 هزار میلیارد ریال به تأمین مالی کشور کمک کرده است و هدف‌گذاری انجام شده برای امسال بالغ بر 400 هزار میلیارد ریال است. امید است تا پایان سال 90 باتوجه به بسترهای ایجاد شده، هدف فوق محقق شود.
* رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار
