براساس آخرین مطالعات مرکز مدیریت بیماری‌ها در وزارت بهداشت، میانگین مصرف سیگار در کشور 10/3درصد است. بااینکه استعمال دخانیات در همه جای کشور رواج دارد، اما در برخی از استان‌ها تعداد سیگاری‌هاو میزان مصرف از میانگین کشوری فاصله زیادی دارد، برای نمونه، شاخص مصرف سیگار در استان مرکزی 4/7درصد بالاتر از متوسط مصرف در ایران و حدود
15 درصد است که این یعنی نزدیک به 50 درصد بیشتر از میانگین کشوری. در این گزارش که در هفته بدون دخانیات در اختیار شما قرار می‌گیرد، آمار‌های میزان و چگونگی مصرف سیگار در این استان به‌عنوان نمونه بررسی شده است.
نادیا مشایخی، کارشناس مسئول آموزش بهداشت مرکز بهداشت استان مرکزی با استناد به آخرین تحقیقات صورت گرفته درباره میزان مصرف سیگار در استان مرکزی که جامعه آماری آن 600 نفر از ساکنان شهرستان اراک بود که در رده سنی 15 تا 24 سال قرار داشتند، می‌گوید: «از میان این 600 نفر 3/3 درصد به‌صورت دائمی و مستمر و 20/8 درصد به‌صورت تفریحی سیگار می‌کشند». به گفته وی، در میان کسانی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته‌اند، 43/8 نفر حداقل برای یک بار سیگار را امتحان کرده‌اند.
مشایخی با اعلام اینکه 37درصد سیگاری‌ها، والدین سیگاری دارند، می‌افزاید: «52/2 درصد از سیگاری‌ها نخستین بار مصرف دخانیات را با قلیان آغاز کرده‌اند». همچنین به گفته این کارشناس، 52/6درصد این اشخاص از دوستان خود تاثیر گرفته‌اند.وی همچنین با بیان اینکه بیشترین فراوانی سن نخستین تجربه این اشخاص سیگاری، 12 تا 18 سال است، خاطرنشان می‌کند: «به اعتقاد بسیاری از پزشکان و کارشناسان اگر اشخاص تا سن 20 سالگی سیگار استعمال نکنند، احتمال سیگاری شدن آنان تا 80درصد کاهش پیدا می‌کند».
از سوی دیگر معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک با بیان اینکه سرانه مصرف روزانه سیگار در استان مرکزی 12/2 نخ است، می‌گوید: «برآوردها حاکی از آن است که 10/2درصد از جمعیت 15تا 64سال کشور سیگار مصرف می‌کنند که این شاخص برای استان مرکزی 12/1درصد جمعیت است». بابک عشرتی با تأکید بر اینکه این میزان مصرف دخانیات برای مردان 11/4و برای زنان 15/2 نخ است، می‌افزاید: «شیوع اعتیاد به سیگار در مردان بالغ کشور 20/1 درصد است، در حالی‌که این میزان در استان مرکزی به 23/7 درصد می‌رسد».
فروش سیگار به افراد زیر 18 سال
براساس طرح جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات، عرضه و فروش بسته‌های باز شده فراورده‌های دخانی (تک‌فروشی سیگار) و همچنین فروش آن به افراد زیر 18 سال ممنوع است، این درحالی است که در بسیاری از شهر‌ها حتی اگر سوپرمارکت‌ها و دکه‌های عرضه روزنامه هم به گروه سنی زیر 18 سال سیگار نفروشند، هستند سیگارفروش‌های سیار که در اطراف دبیرستان‌ها بساط پهن می‌کنند و به آسانی کالای خود را به فروش می‌رسانند. مشایخی در این باره می‌گوید: «با وجود آنکه شهرداری و نیروی انتظامی با جدیت اجرای این قانون را دنبال می‌کنند، سیگار فروشان دوره‌گرد بدون توجه به سن خریداران محصولات خود را به فروش می‌رسانند».غلامرضا فتح‌آبادی، مدیرکل امور اجتماعی استانداری استان مرکزی نیز با تأیید اینکه میانگین مصرف سیگار در استان مرکزی از میانگین کشوری بالاتر است، خاطرنشان می‌کند:« سیگار تنها ماده اعتیادآوری است که به‌طور قانونی در دسترس همگان قرار دارد».وی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس می‌افزاید:« در دسترس بودن و قیمت ارزان سیگار یکی از دلایل مهم تسهیل مصرف سیگار به شمار می‌رود».
فتح‌آبادی با توجه به ابلاغ قانون کنترل مبارزه با دخانیات تصریح می‌کند:« این قانون شامل منع مصرف مواد دخانی در اماکن عمومی، نهادهای دولتی و ممنوعیت عرضه و مصرف آن در مراکز فروش مواد خوراکی و بهداشتی است، اما بااین وجود باز هم شاهد آمار وحشتناکی در زمینه استعمال سیگار در ایران هستیم. آمار وزارت بهداشت نشان می‌دهد که جمعیت سیگاری‌های ایران به حدود 10 میلیون نفر بالغ می‌شود که این بدان معناست که 15 درصد جمعیت ایران سیگاری هستند».
مدیرکل امور اجتماعی استانداری می‌گوید:«برای پیشگیری از مصرف دخانیات نیازمند برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و تبلیغی در کنار سایر اقدامات سلبی هستیم، در این زمینه آموزش و پرورش باید نقش خود را در آگاه‌سازی دانش‌آموزان به خوبی ایفا کند و صدا و سیما نیز در زمینه آگاهی‌‌بخشی به مردم جایگاه ویژه‌ای دارد».
قلیان بهتر از سیگار؟
«ضرر قلیان بسیار کمتر از سیگار است»؛ این باور بسیاری از اشخاص است که گمان می‌کنند به‌دلیل گذر کردن دود قلیان از آب ضرر آن کاهش می‌یابد و می‌تواند جایگزین مناسبی برای میل به مصرف دخانیات باشد، در حالی‌که به گفته کارشناس مسئول آموزش بهداشت اداره بهداشت استان مرکزی، هر بار مصرف قلیان برابر است با استعمال 40 نخ سیگار؛ دود قلیان به‌دلیل رطوبت حاصل از آب بیشتر در ریه می‌نشیند و آسیب بیشتری به بدن شخص می‌رساند.
