مقام معظم رهبری در 17 اسفندماه سال گذشته و در مراسم کاشت 2 نهال در بوستان ولایت فرمودند: «من روی مسئله محیطزیست تکیه میکنم. مسئله محیطزیست خیلی مهم است. مسئله منابع طبیعی بسیار مهم است. منابع طبیعی ثروتهای ملیاند؛ مال این دولت و آن دولت و این وزیر و آن وزیر که نیستند؛ اینها مال ملتهاست... حالا آقایان مسئولین دولتی اینجا حضور دارند؛ من جداً از این طرح باغشهرها نگرانم. آقای رئیسجمهور هم چند بار با من مطرح کردند، به ایشان هم گفتم. من نمیدانم چه پیش میآید، سوءاستفادهچیها چهکار خواهند کرد.
با این دید نگاه کنید که راه را باز نکنید. یک عدهای سوءاستفادهچیاند. هرجا که برای یک کار عامالمنفعهای درنظر گرفته میشود - همین آمارهایی که آقای شهردار محترم دادند - من میدانم و مطمئنم که یک عدهای نشستهاند و کمین گرفتهاند ببینند چطور میتوانند این طعمه را بربایند. جنگلهای اطراف شهر هست، زمینهای جنگلی و مناطق جنگلی هست- که خب، اینها با زحمت زیاد و در طول سالیان زیاد بهوجود آمده - نگاهشان به اینهاست.
...نگذارید تهران بیش از این بزرگ شود، نگذارید به زمینهای جنوب البرز اینقدر تعرض شود؛ جلوی اینها را بگیرید. یک عدهای هستند که فقط دنبال پولند، مسئلهشان مسئله پول است؛ دیگر نگاه نمیکنند که حالا این جایی که آنها دارند برای پول تخریب میکنند، تصرف میکنند، به چه قیمتی برای کشور، برای مردم، برای شهر تهران تمام خواهد شد؛ هیچ برایشان اهمیت ندارد.» (برگرفته از پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری)اما رئیسجمهور ایران روز گذشته اعلام کرد که دولتش قصد دارد به هر خانواده ایرانی هزار متر زمین بدهد. به گفته وی، در شرایط کنونی، 20 میلیون خانواده در ایران زندگی میکنند که اگر به هر یک از این خانوادهها هزار مترمربع زمین داده شود، در مجموع به 2 میلیون هکتار زمین نیاز داریم و هر یک از این قطعه زمینها را میتوان به 800 متر باغ و فضای سبز و 100 الی 200 مترمربع بنای مسکونی تبدیل کرد. این سخنان تاکیدی بر اظهارات گذشته وی است که در آن بر اجرای باغ شهرها در اطراف شهرهای بزرگ و قطعهبندی زمینهای شهری بهویژه تهران اشاره کرده بود. رئیس دولت دهم در حالی خبر از «اجرای طرح عظیم و اصلی مسکن مهر» بهعنوان گام بعدی دولت میدهد که همچنان نگرانیهای بسیاری پیرامون آن وجود دارد.
طرح جدید البته یادآور سخنان احمدینژاد در نیمه اسفند 89 است. وی در حاشیه مراسم درختکاری اعلام کرده بود: «چرا باید 8 میلیون نفر از جمعیت این کشور در 800 کیلومتر مربع که در واقع تهران است زندگی کنند. باید به شهرسازی و تغییر الگوی شهرداری بیندیشیم. چه اشکالی دارد که تهران را به سمت شرق گسترش داده و 200 هزار هکتار از زمینهای شرق تهران را برای 2 میلیون خانوار، مسکن ویلایی بسازیم مشروط به اینکه به شکل باغی نگهداری شود؟»
شرق تهران، جایی که رئیسجمهور معتقد است شهر باید به آن سو گسترش یابد، پارکهای ملی سرخه حصار و خجیر و زمینهای منابع طبیعی را در بر میگیرد، یعنی جایی که طبق قوانین ساختوساز در آن مجاز نیست. ضمن اینکه اصولا تهران و شهرهای بزرگ کشور مبتنی بر الگوهای زیستمحیطی توسعه نیافته و دارای مشکلات بسیاری در زمینهای حریم هستند. این شهرها از نبود زیرساختهای مناسب بهویژه منابع آب در زمینهای حریم رنج میبرند. در حال حاضر آب آشامیدنی بخشی از مناطق شهری در کلانشهرها و بهویژه تهران بهدلیل کمبود آب سدها، از چاهها تامین میشود که احتمال خطر آلودگی را افزایش میدهد.
حال با وجود این کمبود در منابع آب و خشکسالی که دامن کشور را گرفته است، مشخص نیست که قرار است آب کافی برای ایجاد این باغشهرها چگونه تامین شود. دکتر مصطفی بهزاد فر عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت در اینباره گفت: مطالعات طرح موسوم به باغستان هماکنون در بنیاد مسکن جمهوری اسلامی در دست انجام است. این طرح که به تعبیری خانه باغ نام گرفته بیشتر برای مناطق روستایی مد نظر است. براساس یافتههای اولیه، این طرح میبایست خارج از محدوده شهرها اجرا شود و همچنین مطالعات زیستمحیطی آن نیز انجام شود.
بهزادفر، معتقد است اجرای این طرح در حریم شهرهایی مانند تهران غیرممکن است. این استاد دانشگاه علم و صنعت در ادامه اضافه کرد: باغستانها پاسخگوی نیازهای سکونتگاهی نیست و بیشتر کاربری تفریحی و فراغتی خواهند داشت. بنابراین بیشتر مورد توجه طبقه متوسط به بالای جامعه خواهد بود. وی 3 ویژگی باغستان و یا طرح خانه باغ را اینگونه اعلام میکند: اولا این طرح پاسخگوی نیاز سکونتگاهی نخواهد بود ثانیا در حوزههای روستایی قابلیت اجرا مییابد چرا که زیرساختهای لازم برای توسعه آن وجود ندارد و ثالثا مورد تقاضای طبقه متوسط به بالای جامعه خواهد بود. به گفته بهزادفر، اجرای این طرح در اطراف شهرهای بزرگ نه تنها به حفظ محیطزیست کمک نمیکند بلکه با توجه به تجربیاتی مانند آنچه در کلاردشت و دماوند رخ داد موجب تخریب محیطزیست نیز میشود.
دکتر پیروز حناچی، کارشناس شهرسازی و معاون پیشین وزارت مسکن نیز به نگرانیهای دیگری درباره این طرح اشاره کرد. به گفته او امکان تفکیک زمینهایی که برای باغشهر واگذار شده توسط وارثین مالک وجود دارد و این موجب میشود زمینها خرد شده و از باغ به مسکونی صرف تبدیل شود. حناچی درباره طرح باغشهر گفت: ظاهر موضوع زیبا و فریبنده است ولی از نگاه کارشناسی چون همه جوانب و منافع مردم دیده نشده فقط به نفع صاحبان زمینهای بزرگ و شرکتهای دولتی خواهد بود.