همراه با پیشرفت روز افزون فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات و امکانات قابل استفاده برای پرداخت و تسویه الکترونیک وجوه، مفهوم پول الکترونیک در دهه ۱۹۹۰ میلادی مطرح و زمینه معرفی و ارایه آن فراهم گردید.
بنابراین، پول الکترونیک از نوآوری‌های مبتنی بر فناوری‌های نوین است که در حوزه پرداخت‌های خرد صورت گرفته است. نوآوری‌های مذکور با اینکه هنوز در مراحل اولیه توسعه خود قرار دارند، این قابلیت را دارند که نقش غالب پول نقد را در پرداخت‌های خرد کمرنگ کرده و مبادلات خرد را برای مصرف‌کنندگان و فروشندگان آسان‌تر و ارزان‌تر کنند.
پول الکترونیک به عنوان مبلغ ذخیره شده به طور الکترونیک در ابزاری مانند کارت تراشه‌دار یا در درایو سخت (هارد) رایانه شخصی تعریف می‌شود (بانک تسویه بین‌المللی، 2003).
همچنین، در تعریفی دیگر، پول الکترونیک عبارت است از: انباره الکترونیک ارزش پولی روی یک ابزار فنی که به شکل گسترده برای پرداخت به پذیرندگان (غیر از صادر کننده آن) بدون الزام به اتصال به حساب‌های بانکی ولی به شکل یک ابزار پیش پرداخته حامل عمل می‌کند. (بانک مرکزی اروپا، 1998)
این تعاریف هم کارت‌های پیش پرداخته چند منظوره (که گاهی کیف پول الکترونیک نامیده می‌شوند) و هم محصولات نرم‌افزاری پیش‌پرداخته که از شبکه‌های رایانهای مانند اینترنت استفاده می‌کنند (که گاهی پول دیجیتال نامیده می‌شوند) را دربرمی‌گیرد.
بر این اساس، برخلاف بسیاری از کارت‌های پیش‌پرداخته یک منظوره (مانند کارت‌های شرکت‌های تلفن یا مترو)، محصولات پول الکترونیک برای استفاده به عنوان ابزارهای عمومی چند منظوره پرداخت مورد توجه قرارمی‌گیرند.
کیف پول الکترونیک (کیپا) نیز کارت پیش‌پرداخته چندمنظوره قابل تمدید اعتبار است که می‌تواند برای پرداخت‌های خرد یا سایر پرداخت‌ها به جای پول نقد (مسکوکات) به کار رود.(BIS, 2003)
پول الکترونیک به عنوان جایگزینی برای اسکناس و مسکوک مطرح می‌شود. هرچند، این ابزار پرداخت بر خلاف اسکناس و مسکوک در موارد موجود تنها یکبار قابل استفاده است (مگر آن که دوباره تمدید اعتبار شود).
تفاوت پول الکترونیک با سایر کارت‌های بانکی و همچنین محصولات دسترسی به حساب مانند تلفن‌بانک، اینترنت بانک و تلفن همراه بانک این است که نیازی به اتصال به حساب‌های بانکی مصرف‌کننده وجود ندارد و همچنین به دلیل برخورداری از تراشه حفظ داده‌ها، نیازی به اتصال برخط (آنلاین) وجود ندارد و تراکنش‌های برونخطی (آفلاین) را ممکن می‌سازد.
این نوع پول می‌تواند جایگزینی برای اسکناس و مسکوک و مکملی برای سایر ابزارهای پرداخت خرد مانند چک و انواع کارت‌های بدهی و اعتباری باشد.
از آنجا که پول الکترونیک عمدتا به عنوان جایگزین وجه نقد در مبادلات نقدی خرد ترویج می شود، بسیاری از کشورها حد به نسبت پایینی برای حداکثر مبلغی که می‌تواند توسط مصرف‌کننده نگهداری شود، وضع می‌کنند.
اگر چه در فرآیند توسعه پول الکترونیک، انواع بسیار متفاوتی از محصولات پول الکترونیک با ویژگی‌های مختلف عرضه شده‌اند، اما در طراحی همه آنها سعی شده است تا با دارا بودن ویژگی‌های اسکناس و مسکوک با سهولت و امنیت بالاتری مورد استفاده قرار گیرند.
محصولات پول الکترونیک مبتنی بر کارت‌های تراشه‌دار (عمدتا کارت‌های هوشمند) قابلیت تمدید اعتبار مجدد دارند و در همه جا به عنوان ابزار پرداخت، قابل استفاده می‌باشند.
کیف پول الکترونیک برای تسهیل پرداخت‌های با ارزش کم در معاملات خرد حضوری طراحی شده و انتظار می‌رود که به عنوان جایگزین اسکناس و مسکوک و مکمل کارت‌های بدهی و اعتباری و چک به کار رود.
همچنین، محصولات پول الکترونیک مبتنی بر نرم افزار یا شبکه نیز برای تسهیل پرداخت‌های خرد از طریق شبکه‌های ارتباطی مانند اینترنت طراحی شده و می‌توانند به جای انواع کارت در پرداخت‌های شبکه‌ای استفاده شوند.
محصولات پول الکترونیک مستلزم حضور فیزیکی پرداخت‌کننده و دریافت‌کننده وجه برای قطعیت پرداخت نیست؛ زیرا موجودی پول الکترونیک می‌تواند از طریق شبکه‌های رایانهای به صورت به هنگام انتقال یابد.
استفاده از پول الکترونیک در مقایسه با ابزارهای سنتی پرداخت مانند اسکناس و مسکوک و چک از سهولت و امنیت بالاتری برخوردار بوده و موجب کاهش چشمگیر هزینه‌ها هم برای مشتریان، هم پذیرندگان پول الکترونیک و هم بانک‌ها می‌گردد.
بر اساس آمارهای موجود، طرح‌های کارتی پول الکترونیک در تعداد قابل توجهی از کشورها از جمله استرالیا، اتریش، بلژیک، هلند، نروژ، سنگاپور، ژاپن، سوئیس، اسپانیا، بولیوی، برزیل، چین، جمهوری چک، غنا، هند، لیتوانی، مالی، مالزی، مکزیک، نیجریه، ترکیه، ونزوئلا و ... به شکل نسبتاً موفقی در حال اجرا هستند.
در حالی که ارایه محصولات پول الکترونیک مبتنی بر نرم‌افزار یا شبکه بسیار محدود است. محصولات پول الکترونیک در سطح کشوری یا تنها در سطح مناطق یا شهرهای مشخصی اجرا می‌شود.
محصولات مزبور در شرکت‌های حمل و نقل عمومی، مخابرات عمومی، و عملگرهای خودکار پارک متر و پرداخت کالا توفیق نسبی داشته‌اند.
همچنین، طرح‌های کارت پول الکترونیک در برخی کشورها به شکل آزمایشی و محدود در حال اجرا است.
در تعدادی از کشورها تعداد کارت‌های پول الکترونیک و پایانه‌های کارتخوان برای استفاده از پول الکترونیک و تمدید اعتبار آنها قابل توجه است.
بر اساس آمار موجود در پایان سال 2009 در کشورهای بلژیک، برزیل، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، کره، هلند، روسیه، سنگاپور و سوئیس در مجموع معادل 329 میلیون کارت با کارکرد پول الکترونیک صادر شده که بیشترین آن مربوط به کشورهای ژاپن و آلمان بوده است. (BIS,2011)
هرچند، مانده‌های پرداخت نشده (در جریان) و همچنین ارزش کل مبادلات پول الکترونیک، در اکثر موارد مقادیر کمی بوده است. پایین بودن حجم مبادلات به گسترش محدود استفاده و ارزش متوسط پایین هر تراکنش کارت‌های مزبور برمی‌گردد.
به منظور برقراری امنیت پول الکترونیک، تمهیداتی از قبیل نصب ریز تراشه‌های مقاوم در مقابل تغییر اطلاعات و استفاده از تکنولوژی رمزنگاری و همچنین تعیین سقف محدود برای مبلغ کارت‌ها یا سایر وسایل پول الکترونیک و استفاده از رمز برای استفاده و یا انتقال وجه به این امر کمک می‌کند.
امنیت پول الکترونیک از جنبه‌پول‌شویی و سایر فعالیت‌های محرمانه قابل اهمیت است. راهبران سیستم مرکزی اطلاعات نیز می‌توانند طرح‌های پول الکترونیک را برای شناسایی این تخلفات به شکل مستمر پایش کنند.
همچنین لازم است روابط قانونی و قراردادی بین مصرف‌کنندگان، فروشندگان، صادرکنندگان و راهبران شبکه، شفاف و مشخص باشد.
اکثر بانک‌های مرکزی که بر سیستم پرداخت نظارت و سرپرستی دارند بر صدور و گسترش پول الکترونیک نیز نظارت می‌کنند و مشکلات و محدودیت‌های موجود را مرتفع می‌سازند.
منبع مورد استفاده برای این مدخل
