توزیع مناسب و با برنامه اعتبارات در مناطق شهری میتواند زمینهساز تحول و تغییرات اساسی در مناطق شده و کاستیها و کمبودهای مناطق از حیث برخورداری و یا عدم برخورداری از امکانات و خدمات شهری را تا حدود زیادی جبران کند.وضعیت کنونی کلانشهر تهران با تمامی فرصتها و محدودیتهایش، حاصل چندین دهه برنامهریزی مدیران شهری با تفکرات و طرز نگاههای مختلف بوده و مسئولان شهری هر ساله با اختصاص اعتبارات و متحملشدن هزینههای بسیار و اجرای پروژههای مختلف در مناطق مختلف شهری سعی کردهاند تا امکانات و خدمات شهری به شکل مطلوب و مناسب ارائه شود.
واقعیت امروز نشان میدهد که برنامههای مالی و درآمدی عموما ناکارآمد و هزینههای شهری بدون داشتن رویکرد مناسب و منطقی تا حدود زیادی از اثربخشی لازم برخوردار نبودهاند. مدیریت نوین شهری با انجام تغییرات گسترده در نظام مالی و درآمدی کلانشهر توانسته رویکردها و راهبردهای نوینی را در حوزههای مختلف مالی و درآمدی اجرایی کند و در این بین، در چگونگی تخصیص اعتبارات و بودجههای در نظر گرفته شده برای مناطق، حساسیت و دقت نظر بیشتری داشته باشد.
شاید بتوان اولین و اساسیترین عامل در مورد نحوه توزیع درآمدها و اختصاص اعتبارات را، اولویتبندی صحیح و مبتنی بر نیازهای هر منطقه دانست. یعنی اینکه مناطق مختلف چه نیازها و کاستیهایی دارند و سطح برخورداری یا عدم برخورداری مناطق نسبت به یکدیگر چگونه است. با نگاهی اجمالی به اولویتها و نیازهای هر منطقه مشاهده میکنیم که مناطق مرکزی و جنوب شهر، مستحق دریافت اعتبارات بیشتر و اجرای پروژههای بزرگتر هستند و انجام هزینههای بیشتر در این مناطق، برای جبران کاستیها امری لازم و ضروری مینماید.
مناطق شمالی شهر به سبب سطح بالای استانداردهای زندگی و بالابودن قیمت زمین، درآمدهای بیشتر و فضای شهری مساعدتر برای کسب و کار، شاید نیاز مالی و درآمدی مانند جنوب شهر نداشته باشند. اما مناطق جنوب شهر در طول دهههای گذشته بر مشکلات و محدودیتهای آنان انباشتهشده و اینک چهره این بخش گسترده منزوی در نظام شهری، نابسامان و غیراقتصادی جلوه میکند.
مدیران شهری با علم به اینکه هرگونه توزیع متناسب منابع مالی باید با اولویت جنوب شهر باشد، در سالهای اخیر اعتبارات ویژه و هزینههای بسیاری برای جبران این کمبودها انجام دادهاند. مدیران شهری در نحوه تخصیص اعتبارات بین مناطق مختلف، همانند رویکرد غالب در مجموعه شهرداری، یعنی کاهش شکاف شمال و جنوب شهر عمل کرده و بر این اساس در سالهای اخیر اعتبارات ویژهای برای مناطق جنوب شهر اختصاص داده شده است، بهطوریکه در سال 89 در بین مناطق 22گانه تهران، بیشترین بودجه مربوط به منطقه20 (شهرری) بوده است.
مورد دیگری که از آن میتوان بهعنوان تحول در نظام توزیع منابع مالی و درآمدی شهرداری یاد کرد، تخصیص اعتبارات و هزینههای صورتگرفته در توسعه زیرساختها بهویژه مترو و اتوبوس تندرو با اولویت جنوب شهر بوده است، بهطوریکه به جز چند ایستگاه بخش شمالی ایستگاه یک، تقریبا تمامی ایستگاههای متروی تهران در مناطق جنوب شهر و مرکز شهر بوده و این به معنای توزیع مناسب درآمدها و بهبود در نحوه هزینههای شهری است.
در خاتمه نباید این نکته را از نظر دور داشت که هرگونه توجه ویژه به جنوب شهر نباید بهمعنای در حاشیه قرارگرفتن نیازهای شمال شهر تصور شود چرا که توسعه پایدار شهری در گرو توجه به تمامی مناطق شهری و توسعه همگن و متوازن شهری است.
* معاون اداری مالی شهرداری تهران