منطقه موسوم به شاخ آفریقا ماه‌هاست درگیر قحطی کم‌سابقه‌ای است که تا به حال جان ده‌ها هزار نفر از مردم کشورهای این منطقه را گرفته و میلیون‌ها نفر را در گرداب سوءتغذیه و خطر مرگ گرفتار کرده است. کارشناسان هشدار می‌دهند درصورت بی‌تحرکی جامعه بین‌المللی و عدم‌ارسال کمک‌های بموقع، مرگ صدهاهزار نفر دور از ذهن نخواهد بود.
گرسنگی در کشورهای آفریقایی چیز جدیدی به‌نظر نمی‌رسد. تصاویر کودکان استخوانی که نای باز کردن پلک ندارند یا کرکس‌هایی که روی جنازه جانوران یا انسان‌ها نشسته‌اند و زمین‌هایی که از شدت خشکی ترک خورده‌اند، تصاویری کمابیش آشنا هستند. اما ارزیابی سازمان ملل حاکی از آن است که قحطی و خشکسالی اخیر در شاخ آفریقا که شامل کشورهایی همچون سومالی، کنیا، اتیوپی، سودان، اوگاندا و جیبوتی می‌شود، در 60 سال گذشته بی‌سابقه بوده است. علاوه بر کاهش سطح نزولات جوی در این منطقه، عوامل دیگری نیز به این فاجعه دامن زده است که عمده‌ترین آن جنگ داخلی در سومالی و نیز افزایش بهای خواربار و سوخت است. این قحطی حدود 12میلیون نفر از جمله 2میلیون کودک را تحت‌تأثیر قرار داده است.
کارشناسان در تشریح علل بروز قحطی‌های مکرر در چند دهه گذشته می‌گویند که در خلال یک قرن گذشته، سایه سنگین خشکسالی و قحطی بیشتر بر کشورهایی همچون روسیه و چین سنگینی می‌کرد، اما از اوایل دهه 1960 ، گرانیگاه این بلای طبیعی در شاخ آفریقا جاخوش کرده است. قحطی در آفریقا در دوره پیش از استعمار معلول عوامل طبیعی همچون خشکسالی، سیل و ملخ بود. استعمارگران اروپایی هم ابتدا کوشیدند با سلاح غذا به جنگ برخی مقاومت‌های محلی دربرابر سلطه خود بروند، اما بعد از مدتی پی بردند به نفع بلندمدت آنان است که به این وضع سروسامان دهند. در نتیجه بین سال‌های 1917 تا 1957 فقط یک مورد قحطی در این قاره ثبت شد. این وضع ادامه پیدا نکرد و استقلال یکایک کشورهای این قاره به معنای حاکمیت دولت‌های نظامی، شورش‌های منطقه‌ای و جنگ داخلی بود. با جابه‌جایی عظیم جمعیت، سامانه کشاورزی و توزیع مختل شد و بودجه کشورها را ملخ‌جنگ بلعید؛ از این‌رو، کشورهایی مانند جمهوری دمکراتیک کنگو، آنگولا و لیبریا که قبلاً نشانی از قحطی در آنها نبود، آشنایی غم‌انگیزی با قحطی پیدا کردند. در اوج دوره جنگ داخلی در اتیوپی، در سال 1984، قحطی کمر مردم را خم کرد و سقوط دولت مرکزی در سومالی در سال 1991 با آغاز قحطی ظرف یک سال بعد تکمیل شد.
اکنون مهاجرت گسترده‌ای در این منطقه به راه افتاده است. ده‌ها هزار نفر از مردم سومالی پای پیاده راهی اردوگاه‌های کنیا می‌شوند. تنها در یک اردوگاه در شمال کنیا، حدود 400 هزار نفر به‌صورت بسیار متراکم کنار هم اسکان داده‌شده‌اند و تازه آنان خوش‌اقبال‌های این بلای طبیعی و غیرطبیعی هستند که می‌توانند از کمک‌های سازمان‌های بین‌المللی مانند غذا، مکمل‌های غذایی و آب آشامیدنی استفاده کنند. آمار ورود بلاگریزان از سومالی به اتیوپی و کنیا به روزانه حدود 3500 نفر می‌رسد. به گزارش منابع خبری، سازمان ملل انتقال خواربار را به موگادیشو، پایتخت سومالی، آغاز کرده است. دولت ضعیف این کشور تنها از رهگذر حضور سربازان متعلق به نیروهای پاسدار صلح اتحادیه آفریقاست که توانسته کنترل خود را بر پایتخت اعمال کند، اما در دیگر شهرها و مناطق کشور حضور چشمگیری ندارد. گروه‌های پیکارجو در مناطق جنوبی کنترل را به دست دارند و از رسیدن کمک‌های غذایی و دارویی ممانعت می‌کنند. دزدان دریایی، مردان مسلح بی‌هویت و جنگاوران گروه الشباب که وابسته به القاعده هستند 3گروه عمده‌ای هستند که در غیاب حضور نیروهای دولت مرکزی، بخش‌های بزرگی از جنوب سومالی را به تصرف خود درآورده‌اند و مقررات خود را حکمفرما کرده‌اند.
محمدابراهیم، معاون نخست‌وزیر سومالی، اعلام کرد درصورتی که ظرف چند هفته کمک فوری به قحطیزدگان جنوب سومالی نرسد، اکثریت مردم این منطقه ممکن است از گرسنگی تلف شوند. بیشتر سازمان‌های بین‌المللی از فعالیت در این منطقه منع شده‌اند و فقط یونیسف اجازه یافته که در این مناطق کمک‌رسانی کند. مقامات این سازمان می‌گویند تا به حال به 66هزار کودک غذا رسانده‌اند و در نظر دارند این تعداد را ظرف ماه آینده به 240هزار نفر افزایش دهند. برخی کارشناسان از کندی واکنش جامعه بین‌المللی به این بلیه ابراز ناخرسندی می‌کنند. یک مقام برنامه خواربار جهانی در این باره می‌گوید: هشدارهای اولیه درباره فراهم آمدن مقدمات بروز قحطی در شاخ آفریقا در اواخر فروردین ماه امسال داده شد، اما مورد توجه چندانی قرار نگرفت. آنان خاطرنشان می‌کنند: با وجود اینکه شمار زیادی از دولت‌ها و سازمان‌های غیردولتی پاپیش گذاشته‌اند، اما ابعاد کمک‌رسانی باید گسترش یابد تا بتوان به‌طور مؤثر با این بحران مقابله کرد. والری آموس، هماهنگ‌کننده کمک‌های اضطراری سازمان ملل، ابراز نگرانی کرده که درصورت عدم‌مداخله مؤثر سازمان‌های کمک‌رسان، قحطی کل جنوب سودان را ظرف 2ماه در بربگیرد. کارشناسان یادآوری می‌کنند: حقیقت این است که عده نسبتاً اندکی در اثر گرسنگی جان خود را از دست می‌دهند، قاتل اصلی، سوءتغذیه است که باعث می‌شود دستگاه ایمنی بازماندگان ضعیف شود و هنگامی که در اردوگاهی متراکم با شرایط ضعیف بهداشتی ساکن می‌شوند، بخت چندانی برای بقا پیدا نمی‌کنند.
بانک جهانی اعلام کرده است که 500میلیون دلار برای مقابله با این بحران اختصاص می‌دهد. بیشتر این مبلغ صرف اجرای طرح‌های کمک به کشاورزان می‌شود و فقط 12میلیون دلار آن صرف کمک فوری به قحطیزدگان می‌شود. با این حال، اتحادیه آفریقا اعلام کرده است به‌زودی نشستی در سطح سران برای بررسی کمک‌رسانی به ساکنان شاخ آفریقا برگزار خواهد کرد. این امر پس از آن صورت گرفت که رسانه‌های آفریقایی از رهبران این قاره به‌دلیل کم‌توجهی به این بحران انتقاد زیادی کردند. قرار است در این نشست سران کشورهای آفریقایی و روسای سازمان‌های کمک‌دهنده بین‌المللی شرکت کنند. هنوز تاریخ و محل برگزاری این نشست تعیین نشده است. در حالی که کرکس‌ها روی جنازه انسان‌ها و جانوران می‌نشینند، کودکان نای باز کردن پلک ندارند و زمین‌ها از شدت گرما ترک می‌خورند، هزاران نفر از قحطیزدگان در امتداد جاده‌های مرگ از گرسنگی می‌گریزند.
