عضویت جمهوری قزاقستان در سازمان همکاری‌های اسلامی (کنفرانس اسلامی) نیز از دیگر موضوعات تعاملات دیپلماتیک ایران و این کشور در خاور نزدیک محسوب می‌شود. 38 اجلاس وزرای امورخارجه کشورهای اسلامی در تیرماه امسال در شهر آستانه این کشور برگزار شد. با بغداد امریف، سفیر جمهوری قزاقستان در ایران، در خصوص مسائل جهان اسلام و تحولات اخیر کشورهای اسلامی گفتوگو کردیم.
- علت اصلی تغییر نام سازمان کنفرانس اسلامی به سازمان همکاری‌های اسلامی چیست؟
سازمان کنفرانس اسلامی در سال 1969 با این نام تشکیل شد. به علت به آتش کشیده شدن مسجدالاقصی در شهر قدس اولین نشست سازمان در آن سال برگزار شد. این نشست به‌عنوان اولین کنفرانس اسلامی در سطح بالا در تاریخ ثبت شد. بعدا تصمیم گرفته شد که آن را به سازمان تبدیل کنند و برای تاکید بر اهمیت کنفرانس اسلامی نام سازمان را به نام «سازمان کنفرانس اسلامی» تعیین کردند. در آن زمان این مسئله مهم بود. در اصل، اهمیت اولین نشست کنفرانس اسلامی از نظر تاریخی خیلی زیاد بود. این نشست جهان اسلام را به اتحاد دعوت کرد. سازمان کنفرانس اسلامی به تدریج به سازمانی قوی و حمایت‌کننده منافع امت اسلام تبدیل شد. از آن زمان تقریبا نیم قرن گذشت و در امت اسلام تغییرات زیادی به وقوع پیوست. همه متوجه شدند که سازمان کنفرانس اسلامی برای این سازمان بین‌المللی نام مناسبی نبود. تغییر نام و مطابق‌سازی آن با مطالبات سازمان‌های بین‌المللی همیشه در دستور کار اجلاس‌ها بوده است، ولی نام سازمان مسئله اساسی نیست. مسئله اساسی محتوا و مسئولیت این نشست است. امروز کافی نیست که سازمان کنفرانس اسلامی فقط به صورت نمایشی از اتحاد و منافع ملت‌های اسلامی دفاع کند. امروز این سازمان بایستی در شرایط پیچیده اهداف امت اسلام را در اولویت قرار دهد. زمان آن رسیده است که به سوی همکاری قدم بر داریم. در این راستا تغییر نام سازمان به سازمان همکاری‌های اسلامی خیلی مهم است. در پایان اجلاس وزرای امور خارجه کشورهای اسلامی در شهر آستانه، در اعلامیه نهایی آمده است: ما علاقه‌مندیم به سازمان همکاری‌های اسلامی تحرکات جدیدی بدهیم و نقش آن را به‌عنوان کمک به همکاری‌های بین کشورهای اسلامی بالا ببریم. در این راستا ما از تغییر نام سازمان به سازمان همکاری‌های اسلامی با علامت جدید حمایت می‌کنیم. این تصمیم را همه کشورهای اسلامی و اعضای سازمان همکاری‌های اسلامی یکصدا قبول کردند. قابل ذکر است که این تصمیم مهم در تاریخ این سازمان، در شهر آستانه که جوان‌ترین پایتخت کشورهای اسلامی است و در زمان ریاست قزاقستان بر سازمان گرفته شد. قزاقستان به‌عنوان ریاست سازمان حداکثر تلاش خود را جهت تقویت این سازمان انجام می‌دهد.
- در سال‌های اخیر سازمان همکاری‌های اسلامی در تحولات منطقه‌ای همچنین در مسائل اتحاد کشورهای اسلامی نقش فعالی نداشته است. علت آن چیست؟
انفعال سازمان همکاری‌های اسلامی در روابط بین‌المللی و در روابط بین کشورهای اسلامی دیده شده است. ما ملت‌های اسلامی در اقتصاد، علم و فناوری و حتی در ورزش از دیگران عقب مانده‌ایم و این یک واقعیت است. این نشان می‌دهد که ما رقابت‌پذیر نیستیم. امت اسلام ظرفیت‌های بالقوه دارد که از خداوند بزرگ هدیه شده است. ما باید این ظرفیت‌های بالقوه را به خوبی استفاده کنیم تا بتوانیم در جهان نقش خود را تقویت کنیم. به‌نظر ما برای رسیدن به این اهداف باید در اقتصاد، علم و فناوری رقابت‌پذیر باشیم. در این صورت دیگر کشورهای جهان به ما احترام خواهند گذشت. امروز کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی 70درصد منابع انرژی جهان را در دست دارند ولی سهم آنها فقط 5/7درصد از تولید ناخالص جهانی و از تجارت جهانی فقط 11درصد است. در این راستا آقای نظربایف، رئیس‌جمهور قزاقستان در ماه ژوئن سال‌جاری در شهر آستانه در نشست جهانی اقتصاد اسلامی، تشکیل گروه اقتصادی متشکل از 10کشور پیشرفته اقتصادی اسلامی اعضای سازمان را پیشنهاد کرد. این 10کشور 80درصد تولید ناخالص کشورهای اسلامی را برعهده دارند. رئیس‌جمهور قزاقستان، در
38 اجلاس وزرای امور خارجه سازمان همکاری‌های اسلامی پیشنهاد‌های زیر را ارائه کرد:
انجام فعالیت‌های مختلف، از استخراج مواد اولیه گرفته تا توسعه نوآوری و صنعت در کشورهای عضو
تاسیس مرکز نوآوری بین‌المللی، همچنین طرح همکاری‌های سرمایه‌گذاری و فناوری در زمینه انرژی در چارچوب سازمان همکاری‌های اسلامی
حمایت از تجارت کوچک و بزرگ در چارچوب سازمان همکاری‌های اسلامی
تاسیس صندوق تجارت کوچک و بزرگ نزد بانک اسلامی
توسعه سیستم کمک مالی اسلامی (در قزاقستان بانک اسلامی وجود دارد)
تاسیس نهاد‌های مالی اسلامی در منطقه.
بی‌شک ابتکارات فوق به توسعه جهان اسلام کمک فراوانی خواهد کرد.
سازمان همکاری‌های اسلامی برای حل مسئله اسلام‌هراسی در غرب چه اقداماتی انجام می‌دهد؟ قزاقستان به‌عنوان رئیس سازمان در این زمینه چه پیشنهادی دارد؟
امروز اروپا در زمینه همگرایی قومی و فرهنگی مشکلات فراوانی دارد. رعایت حقوق دیگران در اروپا مسئولیت نه فقط کشورها و دولت‌های اروپایی و مسلمانانی است که در اروپا زندگی می‌کنند بلکه دولت‌های اسلامی هم در این خصوص مسئول هستند. ما بایستی نه فقط اروپایی‌ها را به تحمل‌پذیری نسبت به مسلمانان اروپایی دعوت کنیم بلکه مسلمانان اروپا را هم تشویق کنیم تا به ارزش‌های جامعه اروپایی احترام بگذارند.
سال‌های اخیر جامعه غرب به جهان اسلام از ترس نگاه می‌کند ولی اسلام به ارزش‌های انسانی، عدالت و تحمل‌پذیری دعوت می‌کند. از تروریسم اکثرا شهروندان کشورهای اسلامی ضرر می‌کنند. در حدیث پیامبر اکرم (ص) چنین آمده است: دین یعنی اجتناب از خشونت؛ هیچ مسلمانی نباید از خشونت حمایت کند. آقای نظربایف در هفتمین نشست جهانی اقتصاد اسلامی پیشنهاد کرد که وب سایت واحد e-ISLAM تشکیل شود. در این وب سایت اقدامات سازمان همکاری‌های اسلامی انعکاس خواهد یافت. این وب سایت جوانان را جهت شناخت دین و فرهنگ اسلام دعوت کرده و ارزش‌های معنوی مسلمانان را ارائه می‌کند. قزاقستان همچنین ابتکارات زیادی دارد که در حال حاضر فعال است. امروز کنگره ادیان جهانی در ایجاد گفتوگو بین جهان اسلام و غرب نقش مهمی ایفا می‌کند. در 23و24 سپتامبر سال 2003 با ابتکار آقای نظربایف، اولین کنگره ادیان جهانی، در سال‌های 2006 و 2009 دومین و سومین کنگره برگزار شد. به کنگره فوق نمایندگان ادیان جهانی فعال دعوت شدند. ما می‌توانیم در این کنگره به جهان اعلام کنیم که اسلام‌هراسی اشتباه بزرگی است. در سال آینده در شهر آستانه، در سال ریاست قزاقستان بر سازمان همکاری‌های اسلامی چهارمین کنگره ادیان جهانی برگزار خواهد شد و به کارهای فوق تحرکات خوبی می‌دهد.
- دبیرخانه سازمان همکاری‌های اسلامی از جمله قزاقستان در حل مسئله فلسطین چه اقداماتی انجام می‌دهد؟ دیدگاه سازمان همکاری‌های اسلامی در زمینه ترور رژیم صهیونیستی در خاورمیانه، در فلسطین و در قدس چیست؟ سازمان جهت حمایت از مردم فلسطین چه پیشنهادهایی دارد؟
به‌خاطر دیدگاه مشترک سازمان همکاری‌های اسلامی و کشورهای اسلامی حل مسئله فلسطین هنوز در دستورکار جامعه بین‌المللی قرار دارد. همین دیدگاه مشترک سبب شده تا در چارچوب سازمان ملل متحد و دیگر سازمان‌های بین‌المللی تصمیمات مهمی گرفته شود. امیدوارم که این مسئله در آینده نزدیک به وقوع پیوندد. دیدگاه قزاقستان نسبت به مسائل خاور نزدیک مشخص است.
- در 38 اجلاس وزرای امورخارجه سازمان همکاری‌های اسلامی که در شهر آستانه برگزار شد چه نتایج دیگری به حاصل آمد؟
در اجلاس نتایج زیادی حاصل شد. نام بزرگ‌ترین ارگان سیاسی جهان اسلام و دومین سازمان جهان بعد از سازمان ملل متحد تغییر کرد. این یک واقعه تاریخی است. این مسئله را همه شرکت‌کنندگان اجلاس تأیید کردند. دوم، طی اجلاس، تصمیم تاسیس کمیسیون حقوق بشر سازمان همکاری‌های اسلامی که سال‌ها مطرح بود، گرفته شد. این کمیسیون همراه با کمیسیون‌های دیگر سازمان همکاری‌های اسلامی در تقویت سازمان از داخل نقش فعال ایفا می‌کند.
سوم، در اجلاس، مسائل پیچیده از طریق رای‌گیری در دستور روز قرار گرفت که در تاریخ سازمان همکاری‌های اسلامی ثبت خواهد شد. مثلا عراق و جیبوتی تلاش کردند اجلاس بعدی در پایتخت خود‌شان برگزار شود که این مسئله هم از طریق رای‌گیری حل شد. این مسئله کیفیت تصمیماتی را که در چارچوب سازمان همکاری‌های اسلامی قبول می‌شود بالا می‌برد. چهارم، این اجلاس اولین اجلاسی بود که بعد از شروع انقلاب‌ها در برخی از کشورهای عربی برگزار شد. این یک امتحان بزرگ برای اعضای سازمان همکاری‌های اسلامی بود و اجلاس این امتحان را خوب پس داد.
در کل، شرکت‌کنندگان و ناظران، اجلاس آستانه را اجلاس تاریخی، دمکراتیک، دراماتیک و ثمربخش قلمداد کردند. برای ما خیلی مهم است که دبیرخانه سازمان همکاری‌های اسلامی و شرکت‌کنندگان اجلاس اعلام کردند که اجلاس آستانه در سطح بالا برگزار شد و این برای پایتخت جدید آستانه که شمالی‌ترین پایتخت کشورهای اسلام است، افتخار بزرگی است.
