روند ساخت و ساز پل‌ها به دوره رومیان برمی‌گردد که سازه‌ای کاملا سنگی داشتند اما این تنها آغازی بر ماجرای پل‌سازی بود و کمی بعدتر در ساخت پل‌ها تغییرات قابل لمسی ایجاد شد. ساخت پل اما از قدیم و ندیم در میان ایرانیان نیز مرسوم بوده است؛ البته پل‌های بی‌نظیری همچون سی‌وسه پل، پل خواجو و کرخه، در داخل کشور ساخته شد که هم‌اکنون نیز از آنها به‌عنوان سازه‌های تاریخی نام می‌برند.
در روزگاران دور پل‌ها تنها در مناطق کوهستانی ساخته و برای اتصال قله‌ها و ایجاد محل تردد روی دریاچه‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ در این بین می‌توان به قدیمی‌ترین پل قوسی در ایران که آثار آن تاکنون نیز بر جای مانده است اشاره کرد. این پل در دوره اورارتوها در قرن هشتم پیش از میلاد در کنار رود ارس بنا شده است. در ساحل ایرانی رود ارس یک پایه از این پل بر جای مانده که از سنگ‌های بزرگی ساخته شده است. از دوره هخامنشی نیز پل‌های قوسی باقی مانده است که باستان‌شناسان انگلیسی یکی از این پل‌ها را که در قرن چهارم و پنجم پیش از میلاد در پاسارگاد ساخته شده، شناسایی کرده و از زیر خاک بیرون آورده‌اند. بعد از گذر تاریخی می‌توان به دوره‌ای رسید که پیشرفت روز افزون علم همه چیز را تحت‌تأثیر قرار داد و سازه پل‌ها نیز در گذر زمان و با پیشرفت روز به روز علم با تغییراتی بنیادین و اساسی مواجه شد.
در روزگاری که شهرها بر پایه علم روز و به‌صورت چند طبقه بنا می‌شوند، ساخت پل‌ها نیز وارد فاز جدیدی شده و دیگر تنها سازه‌ای برای اتصال قله‌ها یا عبور از کوهستان و دریاچه‌ها محسوب نمی‌شوند؛ روزهایی که کلانشهرهای پرجمعیت دنیا برای آسان‌سازی تردد و کاهش ترافیک دست به اقدامات جدیدی زده‌اند و به این ترتیب پل‌ها و بزرگراه‌هایی دو طبقه برای عبور از بحران ترافیک راه‌اندازی شده‌اند.
طبقه دوم کلانشهرها
اولین جرقه‌های ساخت شهرهای دوطبقه سال‌ها قبل و به‌دلیل افزایش جمعیت در کلانشهرهای پیشرفته آغاز شد. مدیران شهری این کلانشهرها که دیگر راه فراری برای دور زدن و گریختن از دست ترافیک نداشتند، تصمیم گرفتند ترافیک شهرهایشان را به دوطبقه سرازیر کنند تا به این ترتیب ترافیک، شکسته شود! شهر دوطبقه در واقع به شهری گفته می‌شود که در آن به وفور از تقاطع غیرهمسطح بهره برده می‌شود.
تقاطع‌های غیرهمسطح بار ترافیکی معابر را کاهش می‌دادند و به سرعت بیشتر عبور و مرور خودروها، کاهش تلفات انرژی و زمان و نیز پایین آمدن آمار تصادفات کمک می‌کردند. این روزها نیز اکثر شهرهای پیشرفته و بزرگ جهان یا پیش‌تر دوطبقه شده‌اند یا به سوی دوطبقه‌شدن حرکت می‌کنند که در این بین برخی از کلانشهرهای پرجمعیت و پیشرفته ایران هم به سمت دوطبقه شدن حرکت کرده‌اند که در این بین پایتخت را می‌توان جزو یکی از همان کلانشهرهای دوطبقه کشور قلمداد کرد.
آغاز ماجرا از اصفهان
آغاز ماجرای دوطبقه‌سازی پل‌ها و بزرگراه‌ها از اصفهان بود؛ یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین کلانشهرهای کشور که البته در پیشینه تاریخی خود نیز پل‌های معتبر و معروفی را مشاهده می‌کند. چند سال قبل اما نخستین پل و 2 بزرگراه دوطبقه کشور در اصفهان مورد بهره‌برداری قرار گرفت تا به این ترتیب بدعت ساخت چنین سازه‌هایی در داخل کشور نیز آغاز شود.
مدیران شهری اصفهان در آن روزها اعتقاد داشتند علاوه بر مسئله مدرنیته و زیبایی شهر باید راهی نیز برای ساماندهی ترافیک داشته باشند چراکه اصفهان به‌دلیل دارا بودن چندین و چند آثار تاریخی و هویت خاصی که دارد، یک شهر کاملا توریستی محسوب می‌شود و گردشگران زیادی را در خود جای می‌دهد. به این ترتیب و با وجود چنین دیدگاه‌هایی، نخستین بزرگراه و پل دو طبقه کشور در این شهر تاریخی ساخته شد.
بزرگراه دو طبقه امام‌خمینی(ره) در اصفهان که به‌عنوان نخستین بزرگراه دوطبقه کشور محسوب می‌شود در 2 فاز ساخته و بهره‌برداری شد و فاز سوم آن نیز هنوز ساخته نشده است. به گفته مسئولان شهری اصفهان، هزینه اجرایی فاز اول و دوم این پروژه بالغ بر 350میلیارد ریال و هزینه اجرایی فاز سوم این طرح نیز بالغ بر 210میلیارد ریال اعلام شده است.
بزرگراه دوطبقه امام‌خمینی(ره) اصفهان یکی از پیشرفته‌ترین پروژه‌های عمرانی در زمینه حمل‌ونقل کشور محسوب می‌شود که ارتباط مستقیمی بین رینگ چهارم یا همان رینگ حفاظتی و رینگ سوم شهر اصفهان برقرار می‌کند. طول مصوب پل روگذر این پروژه، بیش از 5کیلومتر در امتداد خیابان امام‌خمینی(ره) در شمال غرب اصفهان و از پارک قلمستان شروع و تا بعد از تقاطع بهارستان ادامه دارد. در این پروژه عظیم که محل عبور خودروها را به 2 طبقه تقسیم می‌کند، در طبقه اول یا همکف خیابان، دسترسی محلی به معابر و خیابان‌های اطراف فراهم و طبقه دوم نیز ترافیک عبوری را شامل می‌شود.
هزینه‌ای گزاف که توجیه منطقی دارد
وقتی نخستین بزرگراه‌ها و پل‌های دو طبقه دنیا در کلانشهرهای خود آماده بهره‌برداری شدند، به هیچ عنوان مورد استقبال شهروندان قرار نگرفتند! شاید این موضوع کمی عجیب باشد اما همیشه اولین‌ها هزینه‌ای را می‌پردازند که بسیار گزاف است.
عدم‌اعتماد به نخستین پل و بزرگراه دوطبقه‌ای که در دنیا ساخته شد این هزینه گزاف را پرداخت کرد اما آرام‌آرام مردم به چنین پروژه‌هایی عادت کردند و به این ترتیب بدعت دوطبقه‌سازی شهر آغاز شد. ساخت پل‌ها و بزرگراه‌های دوطبقه البته موضوع پیچیده‌ای است زیرا هم به تخصصی خاص و البته بودجه‌ای بالا احتیاج دارند چرا که چنین پروژه‌هایی باید از سازه‌ای بتنی و سخت سود ببرند. کارشناسان معتقدند که چنین پروژه‌هایی نه‌تنها یک کلانشهر را در لیست کلانشهرهای دوطبقه قرار می‌دهند بلکه ترافیک را کاهش داده و تردد را بسیار آسان می‌کنند و به همین دلایل امروزه مدیران شهری کلانشهرها چنین بودجه‌هایی را برای ساخت‌وسازهای عمرانی شهر در نظر می‌گیرند تا ابتدا موضوع ترافیک و دسترسی‌های شهروندان را ساماندهی کنند و سپس در لیست کلانشهرهای دوطبقه و پیشرفته قرار بگیرند.
از اصفهان تا تهران
تجربه ساخت بزرگراه‌ها و پل‌های دو طبقه در تمام کلانشهرهای پیشرفته دنیا حتما تجربه‌ای خوب و مناسب بوده است. کلانشهرهایی که روزانه بر جمعیت و همچنین ترافیک خیابان‌هایشان افزوده می‌شود و به هیچ نحوی نیز نمی‌توان با این افزایش چشمگیر مبارزه کرد؛ کلانشهرهایی که برای تردد در خیابان‌هایشان باید مدت زمانی بسیار طولانی را سپری کنید که این موضوع علاوه بر زمان در اتلاف انرژی نیز تأثیر دارد و در چنین شرایطی کارشناسان و متخصصان بین‌المللی، ساخت پل‌ها و بزرگراه‌های طبقاتی را مهم‌ترین راه فرار و بهترین چاره برای مبارزه با ترافیک و ساماندهی آن می‌دانند؛ پروژه‌ای که در داخل کشور با اصفهان و در کنار زاینده‌رود آغاز شد و این روزها به تهران در کنار رشته کوه‌های البرز رسیده است.
