هنگام آلودگی هوا، شیر بخور!

و این داستان تلخ، هرساله تکرار می‌شود و تکرار. تا جایی که به یک مسئله طبیعی و عادی در بین مردم تبدیل می‌شود، اما اگر بدانیم که آلودگی هوا آن هم به میزان زیاد و به گفته کارشناسان شرایط اضطرار و هشدار چه آثار و عوارض‌سوء و نامطلوبی برسلامت انسان دارد، شاید جدی‌تر به این مقوله تکراری نگاه کنیم.

آلاینده‌های موجود در هوا، مثل اکسیدهای ازت، دی اکسید کربن، منواکسیدکربن و به‌طور کلی گازهای مخرب، هر کدام به‌گونه‌ای بر هریک از اعضای بدن تأثیر می‌گذارند و باعث اختلال در عملکرد مطلوب دستگاه‌های مختلف در بدن می‌شود. در چنین شرایطی، باید قدرت دفاعی بدن در مقابل بیماری‌ها را افزایش داد. نوع تغذیه و اینکه از چه غذاهایی بیشتر استفاده کنیم، می‌تواند تا حدی از عوارض خطرناک آلاینده‌های موجود در هوا بر بدن بکاهد.

به همین منظور، با دکترمنصور رضایی، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، گفت‌وگو کرده‌ایم.

• آقای دکتر، آلودگی هوا، چگونه بر بافت‌ها و سیستم‌های مختلف بدن تأثیر می‌گذارد؟

موادی که از طریق هوای آلوده وارد محیط می‌شوند و برای سلامت بدن به‌شدت مضر و زیان‌آورند دارای ترکیباتی هستند که باعث نابودی بافت‌های مختلف‌بدن می‌شوند. این رادیکال‌های‌آزاد، از طریق ریه، پوست، مخاط بدن، مثل مخاط چشم، گوش، بینی و دستگاه گوارش، وارد بدن می‌شوند و باعث تخریب تک‌تک سلول‌ها می‌شوند.

• رادیکال‌های آزاد که در هوای آلوده وجود دارند، چگونه باعث نابودی بافت‌ها و سلول‌های بدن می‌شوند؟

هنگام آلوده بودن هوایی که انسان استنشاق می‌کند، روزانه مقادیر زیادی رادیکال آزاد، وارد بدن می‌شود، به عبارت دیگر، تجمع رادیکال‌های آزاد در بدن در هنگام آلوده بودن هوا، افزایش می‌یابد؛ چرا که رادیکال‌های آزاد، به‌دلیل آنکه اکسیژن‌های ناپایداری هستند، دنبال جا و مکانی می‌گردند که با یک سلول واکنش نشان دهند و آن را اکسید کنند، به تعبیر دیگر، رادیکال‌های آزاد، اکسیژن‌های آزادی هستند که به بافت‌ها و سلول‌های بدن می‌چسبند و باعث نابودی و تخریب آنها یا تغییر ماهیتشان می‌شوند؛ بنابراین، با تجمع رادیکال‌های آزاد دربدن به‌دلیل آلودگی هوا، یک پروسه تخریبی و التهابی اتفاق می‌افتد و به‌دنبال آن، انواع بیماری‌های مزمن از قبیل برونشیت، سرطان‌های خون و برخی دیگر از بیماری‌ها افزایش می‌یابد، بنابراین ذرات آلوده در هوا، از راه‌های مختلف وارد بدن می‌شود و پس از آن وارد سیستم گردش خون می‌شود و از آنجایی که خون همه بدن را سیراب می‌کند، این خون آلوده به سلول‌های بدن آسیب می‌رساند و باعث افزایش بیماری‌های مزمن می‌شود.

• خون آلوده، باعث بروز چه بیماری‌هایی می‌شود؟

خون آلوده وقتی وارد سیستم مغز می‌شود باعث بروز سردرد، وقتی وارد سیستم اعصاب و روان می‌شود، باعث کاهش آستانه تحمل افراد و پرخاشگری می‌شود و علاوه براین، تیرگی، چروک پوست، ریزش مو، دل‌درد، نفخ و سایر بیماری‌های مزمن از دیگر علائم ناشی از آلودگی هواست.

• آیا در مواقعی که آلودگی هوا تشدید می‌شود، منابع غذایی و نوع تغذیه افراد، می‌تواند از اثرات مخرب آلودگی هوا بر بدن تا حدی جلوگیری کند؟

برای جلوگیری از تأثیر مواد مضر به بدن، هر یک از اندام‌های بدن مکانیسم خاص خود را دارد. به عبارت دیگر، برای جلوگیری از تأثیر مواد مضر راه‌های دفعی وجود دارد، به‌عنوان نمونه، تعریق از راه پوست، سرفه از راه ریه، ادرار از راه کلیه و مدفوع از طریق روده‌ها، بنابراین در مورد نوع غذا در هنگام آلودگی هوا، بهترین توصیه افزایش مصرف مایعات مختلف در طول روز است. این مایعات می‌تواند، آب، انواع نوشیدنی‌ها، میوه، انواع سبزی، سوپ و آش باشد. در هنگام آلودگی هوا، مصرف شیر بیش از همیشه، توصیه می‌شود. همچنین برای از بین بردن اثرات مخرب فلزات سنگین مثل سرب که در هوای آلوده وجود دارد، باید دریافت منابع آهن مثل گوشت را افزایش داد.