حملونقل در راس اهمیت زیرساختهای شهری قرار دارد.تهران بهعنوان بزرگترین کلانشهر خاورمیانه با مشکلاتی در حملونقل شهری دست به گریبان است. از یک طرف نبود زیرساختهای متناسب با جمعیت، ضعف در بخشهایی از سیستم حملونقل عمومی و عدمفرهنگسازی مناسب عوامل بازدارنده و از طرف دیگر ساختار فضای خاص تهران یا تسهیلات خرید اتومبیل شخصی بهعنوان عوامل جاذب موجب گسترش روزافزون استفاده از اتومبیل شخصی را در این شهر فراهم آورده است. همچنین نبود مدیریت واحد شهری و فرهنگ ترافیک بر مشکلات موجود دامن زده و مسائل آن را هر روز بغرنجتر میکند.
شهر تهران با جمعیت ساکن نزدیک به8.5 میلیون نفر و با احتساب سفرهای دروازهای که جمعیت شناور آن را بیش از 12 میلیون نفر در روز میرساند، بزرگترین کلانشهر در کشور و خاورمیانه است که با مشکلاتی در سیستم حملونقل مواجه است. به گزارش شهرنوشت و براساس مطالعات و پژوهشهای مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر مشکلات اصلی ترافیک تهران به شرح زیر است:
حجم بالای تک سرنشینها
توسعه شبکه حملونقل در شهر تهران براساس سیستم آمریکایی استوار بوده و عمده تمرکز توسعه شبکه ارتباطی شهری بر توسعه بزرگراهها و برای تسهیل عبورومرور با وسائل نقلیه شخصی است، بنابراین سهم کمی از کل رفتوآمدهای روزانه را وسایل حملونقل عمومی تشکیل میدهد که این مسئله از 2 جهت قابل بررسی است؛ از یک سو ضعف زیرساختهای حملونقل عمومی و توسعه فضای شهر تهران که با توجه به ساختار چندهستهای و همچنین گسترش شبکه بزرگراهی دافع استفاده از حملونقل عمومی است و از دیگر سو قیمت نسبتا پایین بنزین در کشور و افزایش نرخ مالکیت اتومبیل با توجه به گسترش صنعت بومی تولید خودرو و سیاستهای دولت و بانکها در اعطای وام و تسهیلات خرید خودرو جاذب استفاده از اتومبیل شخصی است.
توسعه محدود حملونقل عمومی
بنا بهنظر کارشناسان تنها راه برون رفت از مشکلات ترافیک، گسترش حملونقل عمومی است. در تهران بهدلیل نبود پوشش کامل شبکه مترو و نبود سیستمهای قطار شهری، قسمت عمده جابهجایی با وسایل حملونقل عمومی بهعهده اتوبوسرانی قرار گرفته است که با توجه به وسعت شهر و محدودیتهای شرکت واحد اتوبوسرانی، سطح ارائه سرویس این وسیله در تهران نسبت به استانداردهای جهانی پایینتر است، البته این مهم را نیز نباید از یاد برد که درصورت تخصیص بموقع و کافی اعتبارات مترو، این وسیله حملونقل عمومی این توانایی را دارد که روزانه تا 6 میلیون مسافر را نیز جابهجا کند.
نبود مدیریت واحد شهری
کلانشهرها با مسائل و چالشهایی روبهرو هستند که مدیریت شهری منحصر به فردی را طلب میکند. مبهم بودن مسئولیتها و اختیارات (درون یا بین سطوح مدیریتی) مدیران مشکل اصلی در مطالعه کلانشهرهاست، که این مسئله بهخصوص در تهران و در ارتباط با حملونقل نیاز به مدیریت واحد شهری را ضروری مینماید.
مشکلات ناشی از ترافیک ساکن
بررسیها نشان میدهد که در تهران خودروهای شخصی بهطور متوسط فقط 2ساعت در شبانه روز در حال حرکتند و 22ساعت باقی مانده را ساکن هستند و لازم است تدابیری برای ترافیک ساکن درنظر گرفته شود.
نادیده گرفتن مصوبات طرح جامع
مروری بر مطالعات انجام شده در شهر تهران و بررسی پیشنهادهای ارائهشده در مورد سیستمهای حملونقل شهری و نحوه کاربری زمین در این شهر در 35 سال گذشته نشاندهنده فقدان توجه کافی به ارتباط منطقی و تاثیرپذیر سیستم حملونقل و نحوه کاربری زمین از یکدیگر است.
سلسله مراتب دسترسی
سلسله مراتب دسترسی در ترافیک شهری وظیفه توزیع متعادل ترافیک را بهعهده دارد و از مهمترین نتایج آن توجه به فواصل تقاطعهای فرعی به اصلی است که توجه نکردن به این موضوع در تهران علاوه بر افزایش تعداد تقاطعهای خیابانهای اصلی و بهتبع آن تشدید ترافیک در خیابانهای اصلی، باعث ورود ترافیک عبوری به محلهها و تهدید امنیت و آسایش همسایگان شده است.
ساختار فضایی شهر تهران
با توجه به مطالعات الن برتو در سال 1383 تراکم بالای شهر تهران، بهکارگیری سیستم حملونقل عمومی را با مشکل مواجه میکند، مگر اینکه چنین سیستمی کل شهر را پوشش دهد.
ضعف فرهنگ ترافیک در تهران
بررسی مشکلات ترافیکی در تهران نشان میدهد که سهم قابل توجهی از تصادفات و راهبندانهای ایجاد شده ناشی از رعایت نکردن قوانین راهنمایی و رانندگی و بهخصوص درونی نشدن فرهنگ ترافیک در میان شهروندان است.