از آنجایی که طبق آخرین آمارها بیش از 90درصد از مردم ایران از کمبود کلسیم رنج می‌برند و نیاز روزافزون به کلسیم در جامعه احساس می‌شود، حذف تدریجی یارانه شیر که به کاهش دوباره مصرف این ماده لبنی در جامعه منجر شده، نگرانی‌های زیادی را در میان کارشناسان تغذیه پدید آورده است. پیرامون این موضوع گفت‌وگویی با دکتر سیدمرتضی صفوی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و رئیس سابق دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام داده‌ایم که در پی می‌آید:
- آیا پس از قطع یارانه شیر که پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها به تدریج اجرا شد، سرانه مصرف شیر در ایران نسبت به سابق کاهش یافته است؟
طبق آخرین بررسی‌های انستیتو تغذیه و صنایع غذایی کشور بیش از 90درصد از مردم ایران کلسیم مورد نیاز بدن را دریافت نمی‌کنند. منبع اصلی دریافت کلسیم هم لبنیات است. بنابراین می‌توان گفت که تأثیرات سوء قطع یارانه لبنیات باعث کاهش دوباره مصرف لبنیات در بین مردم و به تبع آن کاهش بیشتر دریافت کلسیم مورد نیاز بدن شده است. لذا تحقیقاتی در جریان است تا بتوانیم تأثیر معین و مشخص قطع یارانه لبنیات و شیر را در ارتباط با کاهش مصرف کلسیم بررسی و گزارش کنیم. در نتیجه می‌توان گفت که در گذشته مصرف کم بوده و پس از حذف یارانه‌های شیر و مواد لبنی باز هم مصرف این مواد غذایی در جامعه کاهش یافته است.
- سازمان بهداشت جهانی چه میزان سهم مصرف لبنیات برای هر کشور تعیین کرده است؟
توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی مصرف 2 تا 3سهم لبنیات است که متأسفانه درکشورما به‌طور میانگین یک سهم در کشور مصرف می‌شود یعنی در حدود یک‌سوم نیاز کشور و قطعا تأثیرات سوء قطع یارانه می‌تواند منجر به بدترشدن وضعیت در این زمینه شود.
- سرانه مصرف شیر طبق آخرین آمار، پیش از هدفمندی یارانه‌ها چقدر بوده است؟
سرانه مصرف شیر در ایران حدود 90کیلو بوده است. علت عمده فقر سرانه مصرف شیر در ایران را می‌توان در پایین بودن فرهنگ مصرف این ماده لبنی دانست. ما در ادارات یا مهمانی‌ها که می‌رویم در هیچ کجا شیر تعارف نمی‌کنند و پذیرایی با چای، شربت یا آب‌خوردن انجام می‌گیرد. شیر در مهمانی‌ها و حتی در غذای روزمره به‌ندرت مصرف می‌شود و میزان مصرف آن بسیار پایین است. ازجمله عوارض کم‌مصرف‌کردن شیر، ناراحتی‌های استخوان و پوکی‌استخوان است که متأسفانه در کشور ما بسیاری به آن مبتلا هستند.
- مصرف سرانه شیر در اروپا که اغلب کشورهای آن به‌ویژه در منطقه غرب اروپا در زمره کشورهای توسعه‌یافته محسوب می‌شوند، چقدر است؟
سرانه مصرف شیر در اروپا به‌طور میانگین 350کیلو است. در واقع اروپایی‌ها و مردم غرب اروپا که از توسعه‌یافته‌ترین کشورهای دنیا محسوب می‌شوند 4برابر مردم کشور ما شیر مصرف می‌کنند. به‌عنوان مثال یک خانم انگلیسی در روز 7 تا 8لیوان شیر می‌خورد. درواقع در کشورهای توسعه‌یافته شیر را مانند آب خوردن مصرف می‌کنند. البته در کشورهای توسعه‌یافته آن دسته از افرادی که تمایلی به چاق شدن ندارند طبیعتا از شیر کم‌چرب استفاده می‌کنند. مصرف پروتئین ما پایین است، یعنی اگر باید بین 10 تا 15درصد انرژی روزانه خود را از پروتئین دریافت کنیم، حدود 10درصد از این میزان را دریافت می‌کنیم؛ بنابراین به حداقل خیلی نزدیک هستیم.
- آیا طرح شیر مدارس در تمام کشور اجرا می‌شود؟
در برخی از استان‌ها اجرای طرح شیر مدارس شروع شده است اما قطعا هنوز این طرح به‌طور سراسری اجرا نمی‌شود.
- درباره خواص شیر نیز کمی برایمان بگویید.
از نظر ارزش مواد پروتئینی ابتدا تخم‌مرغ را داریم که با در نظر گرفتن ارزش مواد بیولوژیکی 100 نمره می گیرد.بعد از تخم‌مرغ، مرغ با 92نمره مهم‌ترین ماده پروتئینی حیوانی محسوب می‌شود. گوشت قرمز نیز بعد از آن قرار دارد و بین 75 تا 85 نمره به آنها اختصاص می‌یابد. حبوبات و غلات نیز از نظر ارزش مواد پروتئینی در رده‌های پایین‌تری قرار می‌گیرند. این اعداد متعلق به ارزش بیولوژیکی مواد پروتئینی است. انواع ویتامین‌ها در شیر وجود دارد. املاح متعددی نیز مانند کلسیم و فسفر در شیر وجود دارد. شیرهای غنی شده حاوی ویتامینD است. در کشور اکنون موارد بسیار زیادی از کمبود ویتامینD داریم که می‌توان با مصرف شیرهای غنی‌شده آن را جبران کرد.
