عکس‌هایی که نفس می‌کشند

 با افتتاح این نمایشگاه، جشنواره‌ تئاتر فجر امسال هم به‌طور رسمی افتتاح شد و تا 11 بهمن هم این نمایشگاه برپا بود.

رابرت ویلسون، کارگردان بسیار مشهور تئاتر در جهان شناخته‌شده است و بیش‌تر نمایش‌هایی که به روی صحنه می‌برد، از اتفاق‌های مهم دنیای تئاتر به‌حساب می‌آیند. مارینا آبراموویچ هم یک هنرمند خیلی معروف هنر اجرا (پرفُرمنس‌آرت) و اهل صربستان است. او در نمایش زندگی و مرگ مارینا آبراموویچ -که آخرین نمایش اجراشده‌ی رابرت ویلسون است- بازی کرده است. به‌قول مارینا آبراموویچ عنوان درست‌تر این نمایش، «زندگی و مرگ مارینا آبراموویچ به روایت رابرت ویلسون» است؛ چون ویلسون، زندگی و مرگ او را با نگاه و روایت خودش به تماشاگرانش نشان می‌دهد و نه با نگاه و روایت مارینا!

این نمایشگاه به‌همت امید هاشمی، دانشجوی دکترای تئاتر در فرانسه، برای اولین‌بار در جشنواره‌ی تئاتر فجر برپا شد. در این نمایشگاه که در «سالن انتظار» تماشاخانه‌ی ایرانشهر برپا بود، 30 قطعه عکس سیاه‌وسفید و رنگی به‌نمایش درآمد. پروژه‌ی این نمایش از سال 2008 میلادی بر اساس خاطرات و روزشمار زندگی و عکس‌های مارینا آبراموویچ شروع شد و در سال 2010 میلادی، اولین‌بار در کارگاهی در شهر مادرید اسپانیا اجرا شد. بعد از آن هم تابستان امسال در جشنواره‌ای در شهر منچستر انگلستان به‌روی صحنه رفت. عکس‌های این نمایشگاه، به‌همراه طرح و دکورهای رابرت ویلسون و نت‌های موسیقی این نمایش، قرار است بعد از تهران، در اردیبهشت سال آینده در شهر« رُتردام» هلند هم به‌نمایش گذاشته شود. ‌چنین نمایشگاهی هم‌زمان با اجرای نمایش در شهرهای مادرید، برلین و شیکاگو هم برپا خواهدشد.

رابرت ویلسون یکی از پرکارترین کارگردان‌های جهانی تئاتر معاصر است و کارهای او در بیش‌تر کشورهای جهان به‌روی صحنه رفته‌اند. او که حالا 70 ساله است، در کودکی دچار نوعی عقب‌ماندگی زبانی بود و در 17 سالگی توانست بر بیماری‌اش غلبه کند و اولین درس‌هایش را در مدرسه‌ی تئاتر برای کودکان، در زادگاهش تگزاس یاد بگیرد.

ویلسون، نقاش و مجسمه‌ساز هم هست و بیش‌تر از 60 نمایشگاه از آثارش در سراسر دنیا برگزار شده است.

مارینا آبراموویچ را «مادرِ هنر اجرا» می‌نامند که از سال 1970 میلادی به این شیوه‌ی هنری (یعنی هنرِ اجرا) کار کرده است. اجراهای او متکی بر توانایی‌های بدنی هستند و در آثارش، به زندگی روزمره توجه می‌کند.

خیلی از آثار او از خطرناک‌ترین اجراهای دنیا به‌شمار می‌آیند. او در اجرای کارهایش، بر همراهی و مشارکت تماشاگران تکیه می‌کند.

نمایش‌های ویلسون ترکیبی از تئاتر، موسیقی و هنرهای تجسمی هستند که ترکیبشان، تجربه‌ای تازه و جذاب برای تماشاگران فراهم می‌کند. تئاتر را به‌عنوان هنری می‌شناسیم که در لحظه، زنده است و مثل کتاب نمی‌توانیم هر وقت که دلمان خواست، به عقب برگردیم و چند صفحه‌ای را دوباره بخوانیم یا یواشکی به سطرهای آخر سرک بکشیم تا ببینیم آخر داستان چه می‌شود! درست است که در جشنواره‌ی تئاتر امسال، زندگی و مرگ مارینا آبراموویچ به‌روی صحنه نرفت؛ اما انگار بازیگران این نمایش توی عکس‌هایی که در این نمایشگاه به‌نمایش درآمده بود، هم‌چنان نفس می‌کشیدند و به زندگی‌شان در این تئاتر ادامه می‌دادند.

تماشای عکس‌های تئاتر وقتی که داستان آن را به درستی ندانیم، برای خودش تجربه‌ای خاص است؛ چون هرکدام از ما می‌توانیم برای عکس‌هایی که می‌بینیم داستانی تازه روایت کنیم و با کمک نیروی تخیل داستان را بسازیم.

این‌بار هم با دیدن بعضی از عکس‌های این نمایش، زندگی و مرگ مارینا آبراموویچ به‌روایت خودمان، شکل می‌گیرد.