حال سؤال این است که تحریم‌های اعمال شده علیه ایران در طول 3دهه گذشته تا چه حد موجب تغییر رفتار و عملکرد ایران در عرصه بین‌المللی و داخلی شده است.در واقع تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران از زمان جنگ تحمیلی شروع شد و ایران در‌حالی که شدیدا نیازمند تجهیزات و ادوات جنگی برای پیشبرد دفاع مقدس بود، توسط قدرت‌های غربی و حتی تا حد کمتری توسط اتحاد جماهیر شوروی مورد تحریم قرار گرفت. اماجمهوری اسلامی ایران به‌رغم اجماع و تلاش قدرت‌های غربی و 2ابرقدرت، توانست دفاع مقدس را تا انتها به پیش ببرد و کشور متجاوز را به همراه پشتیبانان غربی‌اش به زانو درآورد.
با پایان 8 سال دفاع مقدس ملت ایران، حرکت کشور به سوی آبادانی آغاز شد و در این مسیر به‌دلیل شدت یافتن تحریم‌ها، اگرچه جمهوری اسلامی ایران دچار محدودیت‌های جدی شد ولی خلاقیت‌ها در نسل جوان کشور شکوفا شد و روز به روز کشور در عرصه‌های مختلف علمی، صنعتی و نظامی به پیشرفت‌های چشمگیرتری دست یافت.
به موازات این پیشرفت‌ها موج تحریم‌ها علیه ایران با شدت و ضعف در طول 2دهه گذشته ادامه داشت ولی امروز شرایط ایران به‌نحوی شده است که یک قاعده و رویه جدید در عرصه روابط بین‌الملل بر جای گذاشته است، به‌طوری که اگر قبلا قاعده بر این بود که با اعمال تحریم‌ها رفتار کشور در جهت کاهش یا حذف تحریم‌ها تغییر می‌کرد اما وضعیت امروز ایران تجربه‌ای را به محیط بین‌المللی ارائه کرده که نه‌تنها تحریم‌ها مواضع و رفتار ایران را تغییر نداده بلکه مسیر توسعه و پیشرفت کشور در حوزه‌هایی که تحریم‌ها از شدت بیشتری برخوردار بوده‌اند از روند رو به جلوتری برخوردار شده است و در طرف مقابل، تحریم‌کنندگان که همواره بر روی میز بودن همه گزینه‌ها تأکید می‌کردند به خاطر این تهدید‌ها و زورگویی‌ها نزد افکار عمومی جهان بی‌اعتبار شده‌اند.
در واقع از آنجا که این تحریم‌ها از یک موضع زورگویانه و به ناحق علیه جمهوری اسلامی ایران تحمیل شده، مورد پذیرش افکار عمومی جهان قرار نگرفته و حتی این تحریم‌ها از زاویه فکری نظام اسلامی و مردم ایران به رشد استعدادها انجامیده است؛ به عبارت دیگر، هدف این تحریم‌ها عقب‌نشینی ملت ایران از مواضع هسته‌ای بود ولی با مقاومت و ایستادگی ملت ایران این تحریم‌ها موجب شکسته شدن هیبت قدرت‌های سلطه‌گر شده و احساس قدرت ایران در افکار عمومی جهان بیشتر شده است.
* استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تربیت معلم تهران
