اگر آن روز این روستای کوچک جاذبه طبیعی داشت امروز این غول آرمیده در دامن البرز که تن به این رشته کوه ساییده است و هر روز از دامنههای آن بالاتر میرود، کمتر نشانی دارد از جاذبههای پیشینش.
برنامهریزیهای مختلف هم در دورههای مختلف نتوانست این شهر را به دلایل انتخابش بهعنوان پایتخت نزدیکتر کند اما اکنون این شهر قرار است پوستاندازی کند، قرار است بیشتر به گذشتهاش نزدیک شود و هیأتی باغشهری بیابد.
مهندس صمد ذواشتیاق، طراح ساماندهی شهر تهران در سال 72 هنگامی که سخن از ساماندهی روددرههای تهران به میان میآورد، از مهندس میرمیران بهعنوان تئوریپرداز این ایده یاد میکند. وی میگوید: این طرح طرحی آرمانگرایانه است. اگرچه بسیار مطلوب و مناسب است اما نباید این واقعیت را نادیده بگیریم که طرح ساماندهی روددرههای هفتگانه تهران، هزینههای بسیاری برای تهران خواهد داشت. او میگوید: ممکن است این طرح در بخشهایی موفق شود که همینطور هست، اما اگر قرار است بهطور کامل اجرا شود، هزینه بسیار بالایی برای شهر و مدیرانش خواهد داشت.
ذواشتیاق از طراحی بوستان نهجالبلاغه بهعنوان یک نمونه اشاره میکند و میگوید: این بوستان به خوبی توانست بهعنوان یک مرکز تفریحی و تفرجگاهی مطرح شود اما هنوز امتداد این روددره برای تداوم این طرح آماده نشده است.
طراح ساماندهی تهران که در ابتدای دهه70 شمسی برنامهریزی شد میگوید: اجرای طرح ساماندهی روددرههای شهر تهران طرحی بسیار خوب است. به این دلیل که فضای سبز و تفرجگاهی در پایتخت را گسترش میدهد. از طرفی با توجه به وضعیت جمعیت و کاهش سرانههای فضای سبز اجرای چنین طرحی برای پایتخت الزامی است.
وی وضعیت روددرهها را برای اجرای این طرح متفاوت میداند و معتقد است: این طرح با توجه به وضعیت رودخانه کن در مناطقی شاید امکانپذیر باشد اما در بخشهای دیگر از روددره کن نمیتوان این طرح را انجام داد. بخشهایی از رودخانه کن به اراضی فرودگاه مهرآباد میرسد و بخشهایی نیز در جنوب فرودگاه پوشیده از بافت مسکونی متراکم است. بنابراین سطوحی که این طرح را بتوان در آن اجرا کرد، شاید اندکی اجرای آن را تحتالشعاع قرار دهد.
در روددره کن در شمال بخشهایی توانسته میزبان این طرح باشد اما محدودههای کار شده با محدودههای مورد نظر در طرح جامع خیلی متفاوت است. اصولا شهر تهران چنین تغییرات گستردهای را نه حالا که هیچگاه نتوانسته است بپذیرد. دلیل اصلی این ناتوانی هم صرف هزینه بسیار زیاد است.
از ذواشتیاق میپرسیم که آیا در طرح ساماندهی، چنین فضایی پیشبینی و به روددرههای شهر توجه شده بود؟ او نیز پاسخ میدهد: ما در طرح ساماندهی شهر تهران به روددرهها توجه کرده بودیم اما آنگونه که در طرح جامع به این طرح توجه شده، به روددرهها نپرداختهایم. در آن موقع ما به آزادسازی مسیلها توجه کرده بودیم؛ مشکلی که در آن زمان مسیل تجریش به وجود آورده بود. این مسیلها در چارچوب قوانین سازمان آب تهران باید آزادسازی میشد اما در قالب فضای تفرجگاهی و فضای سبز مورد مطالعه قرار نگرفته بود.
توسعه فضای سبز محور دیگر سخنان ما با مهندس ذواشتیاق بود. وی معتقد است: در مورد محاسبه سطح سرانه فضای سبز، اختلاف نظر زیادی وجود دارد. ممکن است امروزه به ادعای مدیران شهری سرانه فضای سبز و تفرجگاهی 14متر باشد اما با معیارهای سازمان محیط زیست این سرانه میتواند کمتر باشد. به تعبیر سازمان محیطزیست فضای سبز یعنی فضایی که درختکاری شده باشد. وی به آبشار تهران بهعنوان یک فضای تفرجگاهی اشاره میکند و میگوید: آبشار تهران که طرحی بسیار خوب و زیباست، بهعنوان پهنه فضای سبز مورد ارزیابی قرار نمیگیرد چرا که درختانی که در آنجا کاشته شده، درختانی کم سن است. ذواشتیاق در ادامه سخنانش میگوید: در سال72 و هنگام طراحی طرح ساماندهی شهر تهران، سرانه فضای سبز شهر تهران 5 /1متر بود. اکنون میتوانیم ادعا کنیم که این سرانه افزایش چشمگیری داشته است. وی توسعه فضای سبز در شهر تهران را یک الزام زیستی میداند و میگوید: شهرهایی مانند تهران به تفریحگاه نیاز دارند چرا که بهدلیل آلودگی زیاد و جمعیت روزافزون، عرصه زیستی آن در معرض خطر است. همچنین فضای سبز به فضای باز نیاز دارد.
به گفته این مهندس شهرساز، اقداماتی که تاکنون در این شهر انجام شده به ویژه در طول چند سال گذشته رشدی قابل توجه یافته و میتواند به توسعه فضای سبز تهران کمک کند؛ توسعهای که شاید امروز به چشم قابل دیدن نباشد اما در آینده این شهر آلوده تأثیرگذار خواهد بود.
مهندس ذواشتیاق در پایان یادآور میشود که انتظار بر این است برنامهریزیهای انجام شده در سالهای گذشته اگر با همین آهنگ ادامه یابد، بتواند در آینده این شهر تحولی بهوجود آورد اما بهدلیل عدمثبات در برنامهریزی شهر تهران که از همان سالهای آغاز پایتختیاش شاهد آن بودیم، این طرحها تأثیری مقطعی دارد. اگر نه تداوم این سیاستها میتواند تهران را به همان کوچهباغهای خاطرهانگیزش برگرداند و این شهر را زیستپذیرتر کند.