از محل این سود به دستور وزیر وقت برای خرید ساختمان، هزینه‌های اداری، پاداش کارکنان، پرداخت وام به اشخاص حقیقی و حقوقی و خرید خودرو اقدام شد».
این روش سال‌ها ادامه داشت و سود سپرده‌های عمره به حساب وزارت ارشاد واریز می‌شد اما این رویه غلط در زمان وزارت احمد مسجد‌جامعی به شکل دیگری تغییر کرد.
او دراین‌باره گفته است: «به‌نظرم آمد استفاده از پول‌هایی که برای یک امر مذهبی به سازمان حج و زیارت سپرده شده بود باعث می‌شد که اعتماد مردم کاهش پیدا کند و سلامت کار را هم زیر سوال ببرد، از این‌رو با وجود اینکه می‌توانستم از این پول و سود سپرده‌ها استفاده کنم، پیشنهاد کردم که سپرده‌گذاری‌هایی به اسم خود متقاضیان صورت پذیرد و سود سپرده‌ها به‌جای دولت به حساب مردم واریز شود».
به گفته او «این کار حتی باعث افزایش چشمگیر متقاضیان عمره از 180هزار نفر به 600هزار نفر شد چرا که هر یک از زائرانی که برای عمره ثبت‌نام می‌کردند در صورتی که منصرف می‌شدند، می‌توانستند اصل و سود پول خودشان را از بانک بگیرند».
این روش اگرچه منطقی‌تر است اما هنوز هم در جریان ثبت‌نام زائران عمره، اشکالاتی وجود دارد. برای مثال در روش کنونی از متقاضیان بخش عمره مبلغ لازم برای سفر دریافت و به آنها گفته می‌شود که پس از تعیین اولویت، پولشان نزد بانک به‌صورت سپرده باقی می‌ماند. این روش باعث می‌شود که مبلغ بسیار قابل‌توجهی از طریق سپرده اجباری به‌نفع بانک دریافت شود؛ در‌حالی‌که به‌نظر می‌رسد می‌توان برای شرکت در قرعه‌کشی، مبلغی حداقلی تعیین کرد و در صورت انتخاب افراد برای اعزام، از آنها خواست در یک مهلت مشخص، مابقی مبلغ لازم را به حساب دولت واریز کنند.آنچه در آخرین ثبت‌نام متقاضیان عمره رخ داده، اما موضوع عجیب‌تری است. در‌حالی‌که بانک‌های ملی و ملت از هر کدام از سپرده‌گذاران عمره مفرده که جمعیت‌شان بالغ بر 6/5میلیون نفر است، 800هزار تومان به‌عنوان ودیعه برای شرکت در قرعه‌کشی دریافت کرده‌اند، مشخص نیست سود این سپرده‌ها چگونه به این افراد پرداخت می‌شود.
جریان از این قرار است که بانک‌های ملی و ملت از هر کدام از متقاضیان تشرف به سفر عمره، 800هزار تومان دریافت کرده‌اند تا پس از قرعه‌کشی، اولویت سفر این عده مشخص شود.
بر‌حسب اطلاع قرار بوده در قرعه‌کشی، فقط نام 2/5میلیون نفر از متقاضیان استخراج شده و پول بقیه متقاضیان به آنها برگردانده شود اما ظاهرا بدون موافقت بعثه مقام معظم رهبری، قرعه‌کشی انجام و برای همه ثبت‌نام‌کنندگان اولویت تعیین شده است.
براساس سهمیه‌ای که کشورمان برای سفر عمره سالانه دارد، تعیین همه این اولویت‌ها باعث شده که دست‌کم تا 10سال آینده امکان هیچ ثبت‌نامی برای سفر عمره وجود نداشته باشد، چرا که همین6/5میلیون نفر، سهمیه 10سال آینده را از آن خود کرده‌اند.اگرچه با اعلام اولویت‌ها، ممکن است عده‌ای به‌دلیل نامناسب بودن زمان اعزام یا دور بودن فاصله زمانی آن، از اعزام انصراف بدهند اما به‌نظر نمی‌رسد تعداد این عده زیاد باشد، چرا که ممکن است با انصراف از اعزام، در دوره‌های بعدی که مشخص نیست زمان ثبت‌نام آن چند سال بعد خواهد بود، باز‌هم به همین مشکل برخورد کنند.
در شرایط کنونی، پس‌گرفتن سپرده از بانک به‌معنای حذف اولویت و انصراف از سفر است. از سوی دیگر بانک‌ها اعلام کرده‌اند که به این سپرده‌ها سود تعلق می‌گیرد. نکته قابل‌توجه در پرداخت سود به سپرده‌های عمره، نحوه محاسبه آن است. براساس گفته بانک‌ها، این سپرده‌ها کوتاه‌مدت محسوب شده و سود 6درصدی به آنها تعلق می‌گیرد. باید توجه داشت که سپرده‌های عمره پیش از مصوبه اخیر شورای هماهنگی بانک‌ها مبنی بر 7درصد شدن سود سپرده‌های کوتاه‌مدت افتتاح شده‌اند. در عرف بانکی، حسابی که جاری یا قرض‌الحسنه نباشد، سپرده کوتاه‌مدت نامیده شده و به آن سود کمی تعلق می‌گیرد.
در این میان ظاهرا بانک‌های ملی و ملت پس از اعلام اولویت‌ها قرار است برای سپرده‌های مردمی تعیین تکلیف کنند، به این صورت که برای افراد دارای اولویت کمتر از یک‌سال، سود سپرده کوتاه‌مدت و برای افراد دارای اولویت با زمان بیشتر، به فراخور، سود سپرده‌های بلندمدت را اعمال کنند اما در این میان برای افراد دارای اولویت با زمان بیش از 5 سال، یک مشکل فنی بروز می‌کند.
در سیستم بانکی هم‌اکنون سپرده با مدت بیش از 5 سال وجود ندارد. حال ثبت‌نام‌کننده‌ای که براساس اولویت اعلام شده، قرار است 6سال یا حتی 10سال دیگر اعزام شود، با سپرده او چطور برخورد می‌شود؟ بانک‌ها دراین‌باره سکوت کرده‌اند اما به‌نظر می‌رسد قصد آنها تخصیص سود بیش از 20درصد آن هم برای همه سپرده‌های پنج‌ساله و بیشتر نیست. هم‌اکنون سپرده بیش از پنج‌ساله در بانک‌ها وجود ندارد و مشخص نیست سود این سپرده‌های متقاضیان عمره چگونه محاسبه خواهد شد. در واقع بانک‌ها با برداشتن مابه‌التفاوت سود سپرده کوتاه‌مدت با سپرده‌های بلندمدت می‌توانند درآمد بسیار قابل‌توجهی برای خود کسب کنند. در شکل کنونی حدود 5200میلیارد تومان سپرده برای سفر به عمره از متقاضیان در دو بانک جمع‌آوری شده است.
با این وصف در 5سال نخست به فراخور زمان اعزام، سودی به سپرده‌گذاران تعلق می‌گیرد، اما برای افراد دارای اولویت بیش از 5سال، سود سپرده پنج‌ساله در نظر گرفته می‌شود، در حالی که به ازای زمان بیشتر ماندگاری پول در بانک، سودی به افراد پرداخت نمی‌شود. با احتساب نیمی از این سپرده یعنی 2600میلیارد تومان که بیش از5سال در بانک‌ها معطل می‌ماند و احتساب میانگین دو‌سال‌و‌نیم برای ماندگاری آنها در بانک، می‌توان برآورد کرد که با روش جدید محاسبه سود سپرده که توسط شورای پول و اعتبار اعلام شده، دست‌کم 450میلیارد تومان سود در جیب بانک‌ها باقی می‌ماند.
این رقم دست‌کم معادل هزینه سفر 550هزار نفر به عمره یعنی تقریبا معادل یک‌سال سهمیه سفر کشورمان به عمره مفرده است.
در این زمینه گفت‌وگوی کوتاهی با فرشاد حیدری، مدیرعامل بانک ملی ایران داشتیم. او در این گفت‌وگو تلویحا می‌گوید که راه‌حلی برای پرداخت سود سپرده‌های بیش از5 سال وجود ندارد.
- حضور شما در موضوع دریافت پول از متقاضیان سفر عمره چگونه بوده است؟
بانک ملی فقط برای متقاضیان عمره افتتاح‌حساب کرده است. در واقع ما در تعیین اولویت‌ها دخالتی نداشتیم و قرعه‌کشی بر عهده سازمان حج و زیارت بوده است.
- سود سپرده این افراد چطور محاسبه می‌شود؟
بانک ملی ایران براساس قوانین و ضوابط بانک مرکزی برای تمام سپرده‌گذاران عمره مفرده در زمان ودیعه‌گذاری، سپرده بلندمدت پنج‌ساله با نرخ رسمی زمان قرارداد به میزان 15درصد سود علی‌الحساب افتتاح کرده است.
در عین حال، بانک ملی ایران براساس ضوابط بانک مرکزی به‌منظور واریز سود علی‌الحساب سپرده مذکور برای ودیعه‌گذاران، سپرده‌گذاری کوتاه‌مدت نیز افتتاح کرده است که به این سپرده نیز سود علی‌الحساب کوتاه‌مدت تعلق می‌گیرد.
- با این وجود کسی که اولویتش بیش از 5سال باشد، چه سودی به سپرده‌اش تعلق می‌گیرد؟
شما می‌دانید که سقف سپرده‌ها در سیستم بانکی کشور پنج ساله است و نرخ سودش هم بسیار مناسب است.
- به‌هرحال کسی که 6سال یا 10 سال پولش در بانک باقی می‌ماند، چرا باید سود سپرده پنج‌ساله دریافت کند؟
ان‌شاء‌الله 10سال طول نمی‌کشد و سهمیه اضافه می‌شود!
- به‌هرحال این را که نمی‌شود پیش‌بینی کرد. شاید سهمیه اضافه نشد و کسی هم از سفر انصراف نداد.
الان که نرخ سود سپرده پنج‌ساله خوب و مناسب است. ان‌شاء‌الله سهمیه سفر هم زیاد می‌شود.
