در اقدامی که بسیاری آن را قدم دیگری از سوی دولت اردوغان برای به حاشیه راندن نظامیان از صحنه سیاست ترکیه می‌دانند، روز گذشته دادگاهی در آنکارا روند رسیدگی به اتهام‌های ژنرال‌های بازنشسته کنعان اورن و تحسین شاهین کایا را آغاز کرد. کنعان اورن ۹۴ساله که رئیس‌جمهور ترکیه از سال۱۹۸۳ تا ۱۹۸۹ بود به همراه حسین شاهین کایا ۸۶ساله، فرمانده سابق نیروی هوایی ترکیه از رهبران کودتای ۱۲سپتامبر ۱۹۸۰ هستند که اکنون حدود ۳۲ سال پس از ساقط کردن دولت وقت ترکیه مورد محاکمه قرار می‌گیرند. به گزارش سی‌ان‌ان، این دو نظامی ترکیه به‌دلیل شرایط بد جسمانی در دادگاه حاضر نشدند.
دفتر دادستانی ترکیه گفته است که دادگاه، اظهارات و شهادت‌های این افراد را از طریق ویدئو کنفرانس خواهد شنید. دادستان‌های دادگاه خواستار صدور حکم حبس ابد برای این دو ژنرال بازنشسته ارتش شده‌اند اما بعید به‌نظر می‌رسد حتی درصورت صدور این حکم این افراد با توجه به کهولت سن و وضعیت جسمانی‌شان زندانی شوند. تا پیش از این قانون اساسی ترکیه، سران کودتا را از هر نوع پیگرد قانونی مصون می‌کرد اما این ماده در همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی در سال۲۰۱۰ حذف شد.
درخواست برای محاکمه عوامل دیگر
روند رسیدگی به اتهامات 2رهبر کودتای سال۱۹۸۰ در حالی روز گذشته کلید خورد که گروهی از مردم ترکیه با تجمع مقابل ساختمان دادگاه خواستار محاکمه دیگر عوامل نظامی کودتا در این کشور شدند. در جریان این کودتا که باعث سرنگونی دولت موقت ترکیه شد ۵۰ نفر اعدام، بیش از نیم میلیون نفر بازداشت و شکنجه شده و صدها نفر در زندان‌ها جان باختند. در جریان 3سال حکومت نظامیان پس از این کودتا تحت عنوان شورای امنیت ملی، گروه زیادی از مخالفان ناپدید شدند. رهبران این کودتا بهانه اقدام خود را بازگشت آرامش به کشور پس از مدت‌ها درگیری میان گروه‌های راست و چپگرای این کشور خواندند و هنوز از اقدام‌های خود به‌عنوان عملی میهن‌پرستانه دفاع می‌کنند.
دیروز مقابل دادگاه گروهی از مردم که تصاویر کشته‌شدگان و مفقودان در جریان این کودتا را به همراه آورده بودند هم پلاکاردهایی در دست داشتند که روی آنها نوشته شده بود: «ما شما را نمی‌بخشیم.»کودتای نظامی ۱۹۸۰ ترکیه، آخرین و خونین‌ترین کودتا از زمان تشکیل جمهوری ترکیه به شمار می‌رود. 2کودتای دیگر در سال‌های۱۹۶۰ و ۱۹۷۱ صورت گرفته بود.
ژنرال کنعان اورن در سال۲۰۱۰ گفته بود که ترجیح می‌دهد خودکشی کند تا در دادگاه محاکمه شود. او در گفت‌وگویی اعلام کرد که اقدام‌های ارتش ترکیه، این کشور را از خشونت‌های خیابانی گروه‌های سیاسی نجات داده است. نظامیان عقیده داشتند که باید به وصیت آتاتورک عمل کنند؛ یکی از وصیت‌های او به ارتش این بود که هر زمان اوضاع کشور را آشفته دیدند و ارکان آن را فاسد تشخیص دادند فورا کودتا کنند و زمام امور را به دست گیرند. با کودتای۱۹۸۰ حکومتی که سلیمان دمیرل نخست‌وزیرش بود از قدرت برکنار و مجلس ترکیه منحل شد تا این کشور شاهد یک دوره نظامی دیگر باشد. در این دوره بسیاری از احزاب منحل و رهبران آن بازداشت شدند.
در نخستین انتخاباتی که در سال۱۹۸۳ بعداز کودتا برگزار شد به‌دلیل منحل شدن بسیاری از احزاب سیاسی فقط 3 حزب شرکت داشتند و کنعان اورن به ریاست‌جمهوری رسید. حزب عدالت و توسعه در طول 3 دوره در دست داشتن قدرت در ترکیه توانسته نفوذ ارتش را در مسائل سیاسی به میزان قابل توجهی کاهش دهد و بسیاری از نظامیان به اتهام‌های گوناگون به دادگاه فراخوانده شده‌اند. در مهم‌ترین جریان گروه زیادی از نظامیان و فرماندهان ارتش در تلاش برای ساقط کردن دولت اردوغان در پرونده موسوم به ارگنه کن بازداشت شدند که محاکمه آنها همچنان ادامه دارد. هر چند محاکمه 2رهبر کودتای سال۱۹۸۰ جنبه نمادین دارد اما به خوبی نشان می‌دهد که دیگر در ترکیه توازن قوا به نفع نظامیان نیست.
