او درباره آزادسازی حق بیمه شخص ثالث و رقابت شرکت‌های بیمه هم بر این نظر است که متأسفانه دانش بیمه در ایران خیلی پخته نشده و واقعیت این است که دانش صنعت بیمه از حیث آموزش نخبگان و کارشناسان ضعیف است و آزادسازی بیمه شخص ثالث در شرایط فعلی باعث خواهد شد محاسبات حق بیمه و برآورد ریسک بسیار دشوار شود. به گفته سرپرست پژوهشکده بیمه ایران نرخ شکنی در صنعت بیمه یک واقعیت غیرقابل کتمان است که وی در توضیح می‌گوید: یکی از علت‌های آن آماده نبودن زیرساخت‌های نظارتی از سوی بیمه مرکزی است. گفت‌وگوی همشهری با این کارشناس مسئول در صنعت بیمه را بخوانید.
- یکی از جدی‌ترین چالش‌ها در زمینه بیمه شخص ثالث، بیمه‌گریزی مردم است که باعث شده برخی از خرید بیمه‌نامه شخص ثالث به‌رغم اجباری بودن آن فرار کنند و به استقبال خطر بروند. آیا این مسئله ناشی از ضعف شرکت‌های بیمه در تشویق مردم نیست؟
البته درصد کسانی که اقدام به تهیه بیمه‌نامه شخص ثالث نمی‌کنند، در سال‌های اخیر کاهش یافته است و برآوردها نشان می‌دهد حدود 15درصد از دارندگان وسایط نقلیه از خرید بیمه‌نامه شخص ثالث به‌رغم الزام قانون خودداری می‌کنند که علت اصلی آن را عدم‌آگاهی مردم نسبت به ضرورت پوشش‌های بیمه‌ای و پایین بودن درجه ریسک‌گریزی آنها می‌دانم و واقعیت این است که برخی از شهروندان درک دقیقی از پوشش‌های بیمه‌ای در مقابل مخاطرات احتمالی خود ندارند که نشان از پایین بودن درجه ریسک‌گریزی ایرانیان دارد.
- فکر نمی‌کنید آزادسازی بیمه شخص ثالث باعث رقابت شرکت‌های بیمه برای تشویق مردم در استفاده از این خدمت بیمه‌ای شود.
آزادسازی بیمه شخص ثالث هم قابل اجراست به‌شرطی که زمینه‌های آن فراهم شود. چرا که در هر قرارداد بیمه‌ای براساس احتمال وقوع هر حادثه یا خطر، حق بیمه مشخص می‌شود و آزادسازی رشته بیمه شخص ثالث در بلندمدت هم به نفع صنعت بیمه هم به نفع مردم است. اما نکته بسیار مهم در بیمه شخص ثالث بالابودن ریسک خودروها و تعداد زیاد تصادفات در ایران است. متأسفانه فرهنگ رانندگی در ایران بسیار عجیب و غریب است و دولت باید تدابیر جدی برای اصلاح فرهنگ رانندگی مردم اتخاذ و اجرا کند چرا که ایران در بین کشورهای دنیا، از حیث فرهنگ رانندگی یکی از بدترین‌ها شناخته می‌شود و آمار تصادفات در کشور هم بر این مسئله صحه می‌گذارد.
- آیا مقایسه‌ای بین ایران با دیگر کشورها انجام شده است؟
بله؛ براساس تحقیقی که سازمان ملل 5سال قبل انجام داده است، رتبه ایران در بین 190 کشور جهان 189 اعلام شد به همین دلیل ریسک بیمه شخص ثالث و بدنه خودرو در ایران بسیار بالاست و به همین سبب قبل از آزادسازی نرخ بیمه شخص ثالث باید مقررات انتظامی ناظر بر فرهنگ رانندگی به‌صورت جدی از سوی نیروی انتظامی اعمال شود و سازوکاری اندیشیده شود که در محاسبه حق بیمه شخص ثالث، جرایم سنگینی برای رانندگان متخلف پیش‌بینی شود و کنترل‌ها و آموزش‌های زیادی در اعطای گواهینامه رانندگی باید صورت گیرد و البته ایمنی خودروها و استانداردسازی خیابان‌ها و جاده‌ها هم باید در اولویت باشد. الان یکی از مهم‌ترین معضل‌های کشور به مخاطرات ناشی از ضعف در فرهنگ رانندگی بر‌می‌گردد براساس یک تحقیق داخلی حدود 7درصد تولید ناخالص داخلی ایران در جاده‌های کشور به واسطه تصادفات از بین می‌رود که هشدار جدی برای همه است.
- آیا شرکت‌های بیمه‌ای در این زمینه مسئولیت ندارند؟
البته که دارند، آنها هم باید به سمت تخصصی کردن قراردادهای بیمه‌ای حرکت کنند به‌نحوی که در قراردادهای بیمه‌ای کنونی، ریسک‌گریزی رانندگان تحریک نمی‌شود و برعکس خیلی از رانندگان وقتی رفتار غیرمنطقی از حیث رعایت مقررات رانندگی انجام می‌دهند، خیالشان راحت است که بیمه خسارت ناشی از خطای آنها را می‌پردازد. درحالی‌که بیمه‌نامه‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شود که هم نرخ‌ها عادلانه باشد و هم به‌نحوی تدوین شود که افراد را ریسک‌گریزتر کند. باید مطالعات جدی در این زمینه صورت گیرد به‌نحوی که قصورات یا خطاهای عمدی رانندگان زیان‌رسان، سوابق آنها و شدت حوادث در محاسبه حق بیمه و پرداخت خسارت‌ها دیده شود تا قراردادهای بیمه‌ای کارآمدتر و در راستای کاهش تصادفات جاده‌ای نوشته شود که نتیجه آن در نرخ حق بیمه شخص ثالث، بدنه و سرنشین خودرو تاثیر‌گذار خواهد بود.
- یکی از پرسش‌ها و گلایه‌های مردم این است که نرخ حق بیمه دریافتی برای خودرو در ایران به نسبت درآمد ایرانیان در مقایسه با به دیگر کشورها بالاست و صرفا شرکت‌های بیمه نباید به افزایش حق بیمه خود فکر کنند. شما چه پاسخی دارید؟
سؤال بسیار خوب و جدی است و پاسخ آن هم کاملا روشن است. در هیچ کجای دنیا، حق بیمه را با درآمد بیمه‌گذاران مقایسه نمی‌کنند چرا که بیمه یعنی پیش‌بینی ریسک و چون در ایران ریسک به‌ویژه در قراردادهای شخص ثالث و خودرو بسیار بالاست، به‌طور طبیعی حق بیمه‌ها هم زیاد می‌شود. مسئله مهم دیگر این است که به‌رغم اینکه حق بیمه از نظر بیمه‌گذاران بسیار بالاست و هیچ تناسبی با میزان درآمد افراد بیمه‌گذار ندارد، ضریب خسارت هم بسیار بالاست به‌نحوی که ضریب خسارت بیمه شخص ثالث حدود 90درصد ارزیابی می‌شود و اگر هزینه‌های سربار را هم محاسبه کنید، ضریب خسارت به بالای 120درصد هم خواهد رسید. عملا مشاهده می‌شود که شرکت‌های بیمه‌ای از محل بیمه شخص ثالث ضرر می‌دهند و در بیمه بدنه ضریب خسارت به علاوه هزینه‌های سربار با درآمد ناشی از حق بیمه‌ها تقریبا مساوی است و ضریب خسارت بیمه بدنه خودرو در ایران 70درصد ارزیابی می‌شود، آن هم بدون درنظر گرفتن هزینه‌های سربار.
- اما مردم می‌گویند سطح درآمدشان پایین است و شرکت‌های بیمه نباید هرسال نرخ حق بیمه را افزایش دهند.
درست است که مردم به درآمد خود نگاه می‌کنند اما فراموش نکنید که بیمه یک فعالیت اقتصادی تجاری است و شرکت‌های بیمه به ریسک ناشی از پذیرش بیمه نگاه می‌کنند و مثلا وقتی از هر 50 اتومبیل در کشور یکی تصادف می‌کند، طبیعی است ریسک بالا می‌رود. در سال گذشته 530هزار تصادف رخ داده که به شرکت‌های بیمه برای دریافت خسارت مراجعه شده است، حالا شما این را با میزان خودروهای موجود در کشور مقایسه کنید که بالغ بر 15تا 16میلیون برآورد می‌شود. وقتی می‌توان حق بیمه را با میزان درآمد سنجید که بیمه شخص ثالث جزو بیمه‌های اجتماعی قلمداد شود درحالی‌که بیمه اتومبیل جزو بیمه‌های تجاری محسوب می‌شود و حق بیمه هم تابع ریسک است نه درآمد. جدی‌ترین و ضروری‌ترین اقدام برای تقویت فرهنگ بیمه در ایران، تلاش همه‌جانبه و ضربتی برای اصلاح فرهنگ رانندگی و کاهش ضریب ریسک است.
- چرا برخی شرکت‌ها از پذیرش بیمه شخص ثالث گریزان هستند و به گفته خودشان ثالث‌پذیری یعنی ریسک تمام؟ فکر می‌کنید شرکت‌های بیمه‌ای کشور درصورت آزادسازی بیمه شخص ثالث قدرت مانور بهتری برای ارائه خدمات به مردم دارند؟
متأسفانه دانش بیمه در ایران در سطح بالایی قرار ندارد. آزادسازی درصورتی موفقیت‌آمیز خواهد بود که زیرساخت‌ها آماده شده باشند. یکی از مهم‌ترین این زیرساخت‌ها مربوط به محاسبات حق بیمه است. آزادسازی بیمه شخص ثالث در شرایط فعلی باعث خواهد شد محاسبات حق بیمه و برآورد ریسک بدون دقت کافی و ریسکی شود. بنده معتقدم آزادسازی این بیمه هنوز زود است و باید به‌تدریج این اقدام انجام پذیرد.
- مردم گلایه‌های زیادی در ارتباط با برآورد خسارت توسط شرکت‌های بیمه به‌ویژه در رشته بیمه اتومبیل دارند. آیا برآورد خسارت در صنعت بیمه تابع آیین‌نامه مدون و یکسانی است یا هر شرکتی به تشخیص خود عمل می‌کند؟
در همه جای دنیا برآورد خسارت‌های بیمه‌ای توسط یک‌سری شرکت‌های تخصصی انجام می‌شود و از همان ابتدا کارشناسان مستقل برآورد می‌کنند که آیا حادثه رخ داده به‌دلیل همان ریسک پیش‌بینی شده در بیمه‌نامه رخ داده یا نه و ضریب خسارت ناشی از عوامل مختلف مشخص می‌شود و این یک کار بسیار تخصصی و پیچیده است و در هر رشته بیمه‌ای کارشناسان متخصصی وجود دارند که خسارت‌ها را با درنظر گرفتن سهم هر عامل در بروز حادثه برآورد می‌کنند.
